H. Guderian
19 juli 2003, 14:16
In de huidige tijd is het conservatisme opgezadeld met een pejoratief imago, door toedoen van de liberalo-marxistische familie. Om te beginnen dienen wij dan ook duidelijk een lijn te trekken tussen enerzijds conservatief en anderzijds reactionair. Gewoonlijk wordt de bepaling van het begrip "conservatief" maar half gegeven. Want de conservatieve mens erkent inderdaad de noodzaak tot behoud van substantie van het leven, maar anderzijds beklemtoont hij evenzeer de wet der ontwikkeling waaraan elk leven onderworpen is. Het is de verdedigingsreflex van de conservatieve mens, die weigert te laten raken aan de substantie van het leven en aan de natuurlijke grondslagen ervan, dat al te vaak negatief wordt aanzien als een "neen" zeggen tegen elke "vooruitgang". Door de beveiliging van de wezenskern wordt evenwel vermeden dat met het dorre hout ook het groene hout zou worden weggehakt.
De hypertrofie van de vooritgangsidee is een gevolg van wat Hans Freyer de tendens van de voltooibaarheid van de geschiedenis noemt. De meest krasse vorm hiervan is het marxisme dat uit de geschiedenisfilosofie van de 19de eeuw gesproten, slecht in economisch-historische structuren denkt en de utopische sprong in een post-historisch paradijs als een voltooiing ziet van de huidige "historische " situatie, terwijl al wat aan deze situatie voorafging slechts als voorgeschiedenis wordt beschouwd.
Tegenover deze vervorming van het geschiedenisbeeld staat het objectieve conservatieve bewustzijn, dat vaak beschuldigd wordt van starheid en onbeweeglijkheid, maar dat juist een veel kritischer en waarachtiger inzicht heeft in verhoudingen en verschillen tussen de werkelijke organische groei en het strakke rationele plan, tussen de diversiteit in eenheid die het leven in elke hogere vorm kenmerkt en de gelijkschakelende uniformiteit der systemen, tussen de continuïteit in de beweging van het leven en het vluchtige, snelverouderende van elk tijdsgebonden radicalisme. Het conservatisme staat tegenover deze steeds wisselende planmakerij, tegenover deze overschatting van het moment (omdat men zélf in dat moment leeft).
Aan de oorsprong van de tegenstelling tussen het objectieve inzicht van de conservatieve mens en de historische utopisten, tussen diegenen die de organische bindingen van het leven als essentieel erkennen en zij die zweren bij de abstracte theorieën en plannen, ligt een fundamenteel verschil in de opvatting van de menselijke natuur. De dwalingen in de moderne maatschappij kunnen allemaal teruggebracht worden tot de principes die door de 18de eeuwse wijsgeren gepredikt werden. Deze principes lagen aan de basis van de Franse Revolutie, van het liberalisme, de "democratie" en het marxisme. Naast het geloof in de verwezenlijking van een paradijs op aarde, en in de onweerstaanbaarheid van de vooruitgang die naar dit paradijs zal leiden, is de idee van de natuurlijke goedheid van de mens één der axioma's van deze progressistische opvatting, die aan de werkelijke natuur van de mens voorbijgaat en slechts een abstract "mensdom" ziet. De conservatieve mens daarentegen ziet goed en kwaad, en zijn strijd zal dan ook tegen dit kwaad en voor het goede gaan. Hij is zich bewust van de betrekkelijkheid van alle menselijke oplossingen en eist voor zich dan ook niet het monopolie van de Waarheid op, maar wel de eerbied voor de substantie van het leven. De betrekkelijkheid van de menselijke oplossingen wordt nog problematischer bij de praktische toepassing ervan, door het tweespan goed en kwaad dat ieder mens in zich draagt.
Daarom weigert de conservatieve mens te geloven in de eeuwigheidswaarde van systemen die , in de tijd gedacht, ook door de tijd getekend zijn. Hij weet dat die zich zullen moeten aanpassen aan de onvermijdelijke wet der levensevolutie, zodat zij tot een nieuw systeem worden.
Elk systeem, elke ideologie dient zich aan als een gesloten geheel van door wetenschappelijke (of pseudo-wetenschappelijke) bewijsvoeringen gestaafde waarheden. Deze waarheden zijn meestal pragmatisch en verliezen de binding met andere en met de continuïteit uit het oog. Er is echter nog een andere wetenschappelijke ervaring, die de meeste systemen of ideologieën in deze tijd opzettelijk negeren: die van de diversiteit der hogere organische structuren en die van de eis tot continuïteit voor elk wezen dat z'n gezondheid wil bewaren. Op deze door biologie, psychologie en medische wetenschap gestaafde fundamenten berust het conservatief denken.
Het conservatief denken keert zich tegen een progressisme dat slechts structuur en geen natuur, slechts remedies en geen groeiproces, slechts uniformiteit en geen verscheidenheid, slechts massa en geen gemeenschap, slechts klasse en geen natie kent, zo richt het zich evenzeer tegen een reactionair vasthouden aan het vermolmde, het door het leven zelf achterhaalde en afstervende. Het conservatisme is geen louter negatieve reflex maar een positief veiligstellen van altijd-geldige waarden. Het is geen statisch maar een dynamisch principe dat evenzeer de noodzakelijke aanpassingen van de sociale, economische en politieke structuren aan de steeds voortvloeiende stroom van het leven wenst door te voeren, maar daarbij het primordiale (het leven zelf) niet veronachtzaamt ter wille van het secundaire.
Bij een extreme toepassing – en elk rationalistisch systeem neigt, als gevangene van zichzelf, naar een extreme rationalisatie – leiden deze secundaire systemen naar wat Hegel de “Entfremdung” noemde: het verlies van het menselijke in de mens, zijn herleiding tot raderwerk in een systeem, tot individu in een massa. Ook Hans Freyer stelde dit vast in z’n “Theorie des gegenwärtigen Zeitalters”.
Het conservatisme is evenmin verenigbaar met en fundamenteel verschillend van een naar het verleden gerichte reactionaire levensvisie, van strijd voor privilegies, van het behoud van voorbijgestreefde en kunstmatig in stand gehouden vormen. Hierop dient de nadruk gelegd te worden omdat de opzettelijke begripsverwarring hier wel zeer groot is. Vaak zijn de reactionaire en progressistische visie slechts de 2 zijden van dezelfde medaille, en in de praktijk ontmoeten zij elkaar dan ook, ondanks alle tegenstellingen, dikwijls. Tussen beide staat de conservatieve idee die de werkelijke aard en natuur van mens en gemeenschap als basis beschouwt voor elke ontwikkeling. Sociale, economische en politieke structuren die met de menselijke natuur en met het leven geen rekening houden, moeten vroeg of laat met dit leven in botsing komen. Ofwel eindigt dit op een totale ontluistering en ontmenselijking van de mens – zoals in Orwells ‘1984’ – ofwel wordt het systeem gedwongen tot compromissen, die de eerste barsten zijnin z’n ideologische onfeilbaarheid.
In de praktijk komt dit alles neer op een strijd op 2 fronten van de conservatieve mens en betekent het conservatieve principe een correctief naar 2 zijden. Het conservatieve principe ligt aan de basis van elk nationalisme; de organische opbouw en de gedifferentieerdheid van het leven, evenals een waarachtige kennis der menselijke natuur als noodzakelijk vertrekpunt voor elke maatschappelijke organisatie, zijn axioma’s van het nationalisme. Dat dit nationalisme, evenals het conservatisme, in z’n erkenning van de evolutie die leven en natuur onophoudelijk in hun verschijningsvormen ondergaan, maar mits inachtneming van de onveranderlijke substantie van dit leven, streven kan naar nieuwe en aangepaste structuren op ieder gebied waar dit leven zich uit, en als zodanig zelfs een even sterk maar veel meer gefundeerde en blijvende structurele vernieuwing voorstaat dan gelijk welk progressisme �* la mode, werd in het verleden en heden herhaaldelijk bewezen.
De hypertrofie van de vooritgangsidee is een gevolg van wat Hans Freyer de tendens van de voltooibaarheid van de geschiedenis noemt. De meest krasse vorm hiervan is het marxisme dat uit de geschiedenisfilosofie van de 19de eeuw gesproten, slecht in economisch-historische structuren denkt en de utopische sprong in een post-historisch paradijs als een voltooiing ziet van de huidige "historische " situatie, terwijl al wat aan deze situatie voorafging slechts als voorgeschiedenis wordt beschouwd.
Tegenover deze vervorming van het geschiedenisbeeld staat het objectieve conservatieve bewustzijn, dat vaak beschuldigd wordt van starheid en onbeweeglijkheid, maar dat juist een veel kritischer en waarachtiger inzicht heeft in verhoudingen en verschillen tussen de werkelijke organische groei en het strakke rationele plan, tussen de diversiteit in eenheid die het leven in elke hogere vorm kenmerkt en de gelijkschakelende uniformiteit der systemen, tussen de continuïteit in de beweging van het leven en het vluchtige, snelverouderende van elk tijdsgebonden radicalisme. Het conservatisme staat tegenover deze steeds wisselende planmakerij, tegenover deze overschatting van het moment (omdat men zélf in dat moment leeft).
Aan de oorsprong van de tegenstelling tussen het objectieve inzicht van de conservatieve mens en de historische utopisten, tussen diegenen die de organische bindingen van het leven als essentieel erkennen en zij die zweren bij de abstracte theorieën en plannen, ligt een fundamenteel verschil in de opvatting van de menselijke natuur. De dwalingen in de moderne maatschappij kunnen allemaal teruggebracht worden tot de principes die door de 18de eeuwse wijsgeren gepredikt werden. Deze principes lagen aan de basis van de Franse Revolutie, van het liberalisme, de "democratie" en het marxisme. Naast het geloof in de verwezenlijking van een paradijs op aarde, en in de onweerstaanbaarheid van de vooruitgang die naar dit paradijs zal leiden, is de idee van de natuurlijke goedheid van de mens één der axioma's van deze progressistische opvatting, die aan de werkelijke natuur van de mens voorbijgaat en slechts een abstract "mensdom" ziet. De conservatieve mens daarentegen ziet goed en kwaad, en zijn strijd zal dan ook tegen dit kwaad en voor het goede gaan. Hij is zich bewust van de betrekkelijkheid van alle menselijke oplossingen en eist voor zich dan ook niet het monopolie van de Waarheid op, maar wel de eerbied voor de substantie van het leven. De betrekkelijkheid van de menselijke oplossingen wordt nog problematischer bij de praktische toepassing ervan, door het tweespan goed en kwaad dat ieder mens in zich draagt.
Daarom weigert de conservatieve mens te geloven in de eeuwigheidswaarde van systemen die , in de tijd gedacht, ook door de tijd getekend zijn. Hij weet dat die zich zullen moeten aanpassen aan de onvermijdelijke wet der levensevolutie, zodat zij tot een nieuw systeem worden.
Elk systeem, elke ideologie dient zich aan als een gesloten geheel van door wetenschappelijke (of pseudo-wetenschappelijke) bewijsvoeringen gestaafde waarheden. Deze waarheden zijn meestal pragmatisch en verliezen de binding met andere en met de continuïteit uit het oog. Er is echter nog een andere wetenschappelijke ervaring, die de meeste systemen of ideologieën in deze tijd opzettelijk negeren: die van de diversiteit der hogere organische structuren en die van de eis tot continuïteit voor elk wezen dat z'n gezondheid wil bewaren. Op deze door biologie, psychologie en medische wetenschap gestaafde fundamenten berust het conservatief denken.
Het conservatief denken keert zich tegen een progressisme dat slechts structuur en geen natuur, slechts remedies en geen groeiproces, slechts uniformiteit en geen verscheidenheid, slechts massa en geen gemeenschap, slechts klasse en geen natie kent, zo richt het zich evenzeer tegen een reactionair vasthouden aan het vermolmde, het door het leven zelf achterhaalde en afstervende. Het conservatisme is geen louter negatieve reflex maar een positief veiligstellen van altijd-geldige waarden. Het is geen statisch maar een dynamisch principe dat evenzeer de noodzakelijke aanpassingen van de sociale, economische en politieke structuren aan de steeds voortvloeiende stroom van het leven wenst door te voeren, maar daarbij het primordiale (het leven zelf) niet veronachtzaamt ter wille van het secundaire.
Bij een extreme toepassing – en elk rationalistisch systeem neigt, als gevangene van zichzelf, naar een extreme rationalisatie – leiden deze secundaire systemen naar wat Hegel de “Entfremdung” noemde: het verlies van het menselijke in de mens, zijn herleiding tot raderwerk in een systeem, tot individu in een massa. Ook Hans Freyer stelde dit vast in z’n “Theorie des gegenwärtigen Zeitalters”.
Het conservatisme is evenmin verenigbaar met en fundamenteel verschillend van een naar het verleden gerichte reactionaire levensvisie, van strijd voor privilegies, van het behoud van voorbijgestreefde en kunstmatig in stand gehouden vormen. Hierop dient de nadruk gelegd te worden omdat de opzettelijke begripsverwarring hier wel zeer groot is. Vaak zijn de reactionaire en progressistische visie slechts de 2 zijden van dezelfde medaille, en in de praktijk ontmoeten zij elkaar dan ook, ondanks alle tegenstellingen, dikwijls. Tussen beide staat de conservatieve idee die de werkelijke aard en natuur van mens en gemeenschap als basis beschouwt voor elke ontwikkeling. Sociale, economische en politieke structuren die met de menselijke natuur en met het leven geen rekening houden, moeten vroeg of laat met dit leven in botsing komen. Ofwel eindigt dit op een totale ontluistering en ontmenselijking van de mens – zoals in Orwells ‘1984’ – ofwel wordt het systeem gedwongen tot compromissen, die de eerste barsten zijnin z’n ideologische onfeilbaarheid.
In de praktijk komt dit alles neer op een strijd op 2 fronten van de conservatieve mens en betekent het conservatieve principe een correctief naar 2 zijden. Het conservatieve principe ligt aan de basis van elk nationalisme; de organische opbouw en de gedifferentieerdheid van het leven, evenals een waarachtige kennis der menselijke natuur als noodzakelijk vertrekpunt voor elke maatschappelijke organisatie, zijn axioma’s van het nationalisme. Dat dit nationalisme, evenals het conservatisme, in z’n erkenning van de evolutie die leven en natuur onophoudelijk in hun verschijningsvormen ondergaan, maar mits inachtneming van de onveranderlijke substantie van dit leven, streven kan naar nieuwe en aangepaste structuren op ieder gebied waar dit leven zich uit, en als zodanig zelfs een even sterk maar veel meer gefundeerde en blijvende structurele vernieuwing voorstaat dan gelijk welk progressisme �* la mode, werd in het verleden en heden herhaaldelijk bewezen.