Politics.be - Los bericht bekijken

Darwin · 1 mei 2004, 14:27

Een in mijn ogen heel belangrijk inzicht in verband met godsdienst werd onlangs door Guderian naarvoor gebracht in zijn topic :

Joden = etnie! Religie is bijkomstig.

In het betreffende topic wordt een tekst geciteerd die (hoewel historisch misschien niet 100% correct) deze stelling moet onderschragen. Misschien belangrijker dan de inhoud van de topic is wellicht de conclusie die hij hierbij formuleerde in de titel van het topic zelf: namelijk, dat als we het over "Joden" hebben, we in de eerste plaats over een volk moeten spreken en NIET over een godsdienst.

Dit inzicht dat er een wezenlijk verschil is tussen enerzijds het aanhangen van een godsdienst en anderzijds het behoren tot een etnische groep, kan wellicht werken als een sleutelinzicht in de gehele discussie rond godsdienst en aanverwanten.

Vanuit onze ervaring in onze tijd in Europa zijn we geneigd om al wat we onder de noemer "godsdienst" plaatsen op eenzelfde manier te benaderen. Die ervaring beperkt zich voor de meesten onder ons echter tot het christendom van de 20ste eeuw. Vanuit die ervaring wordt dan de vergelijking doorgetrokken naar alles wat daarbuiten ligt. Echter zonder dat men zich afvraagt of deze vorm van veralgemening wel gerechtvaardigd is. Godsdienst is godsdienst luidt het, of het nu gaat om christendom, islam, jodendom, boeddhisme of levensbeschouwingen als atheïsme en humanisme.

Hieronder volgt nu een poging om aan te tonen dat het volkomen verkeerd is om al deze genoemde fenomenen onder één noemer te plaatsen en op een gelijke manier te behandelen.

Om één en ander duidelijk te maken gaan we een 2000-tal jaren terug in de tijd. We komen in het Romeinse Rijk terecht. Onder de joden zijn 'revisionisten' actief. Ze bekritiseren de godsdienst die het Joodse volk aanhangt. De reigieuze tradities van het joodse volk omvatten een uitgebreid geheel van rituelen waarbij velen onder hen in die tijd blijkbaar vragen stellen over nut en zin ervan. Er zijn zelfs bewegingen als die van rabbi Hillel die vinden dat de hele Torah kan teruggebracht worden tot twee geboden : "1. God dienen en 2. goed zijn wegens de ander". Een zekere Jezus verkondigt 50 jaar later een quasi identieke leer.

Buiten het Joodse volk en zijn "ene God" zijn er uiteraard andere volkeren, met elk hun godheden. Deze goden zijn echter van een redelijk verschillend karakter. Vaak zijn de goden niet meer dan fantasiefiguren die te vergelijken zijn met Sinterklaas, de Kerstman, de Paashaas of Kabouter Plop. De vieringen en rituelen rond deze goden betekenen vaak niet veel meer dan een aanleiding om festiviteiten te organiseren en deze wat meer glans te verschaffen.

Soms echter stijgt het sommige mensen wat teveel naar het hoofd en weten ze geen onderscheid te maken tussen fantasieverhalen en realiteit en gaan ze denken dat als ze een bijzondere plaats in de maatschappij bekleden, dit komt door dat ze uitverkoren zijn door de goden of dat ze zelf een god zijn. Bij de Romeinse Keizers doet dit fenomeen al vanaf Julius Caesar zijn intrede. Het wordt de gewoonte om de keizer als een God te beschouwen. Politiek voordeel van deze "keizer/god-cultus" lijkt ook dat hiermee rituelen worden gecreëerd die binnen het gehele Romeinse Rijk tot een soort unificatie van godsdiensten kan leiden en zo een eenheidsgevoel te creëren over alle deelvolkeren heen.

De Romeinen botsen echter op het verzet van de Joden tegen deze cultus. Zij aanvaarden maar één God en niet de cultus van de god-keizer. Een enorme strijd is het gevolg. De Joden zijn zeer machtig in het Romeinse Rijk en vormen zowat 10% van de totale bevolking van rond de 50 miljoen bewoners van het Rijk. In de eerste en tweede eeuw worden grote oorlogen gevoerd tegen de Joden waarbij zowat 40% of 2 miljoen van hen het leven laten. Naar verhoudingen van die tijd een slachting die de holocaust van de 20ste eeuw minstens evenaart.

Het is in die troebele tijden nu dat revisionistische Joden en 'heidenen' die zich aangetrokken voelen tot hun ideeën vanuit Rome steun krijgen. Joden als Josephus die overlopen naar de Romeinen worden door de keizer in hoogst eigen persoon in bescherming genomen. Er ontstaat een beweging, die de sterk vereenvoudigde morele beginselen van de revisionistische Joden overneemt en deze verspreidt over de rest van het Romeinse Rijk.

Dit is nu iets geheel nieuws. Waar de oude goden zich meestal met moraal NIET inlieten en de mensen in hun vrijheid lieten begaan, gaat dit christendom rond met het geheven vingertje. De joden werden belaagd door allerlei rituelen eigen aan en beperkt tot hun eigen volk, de joodse revisionisten en hun door Rome gesponsorde christelijke navolgers zijn daarentegen zedenprekers die het land rondtrekken en actief op zoek gaan naar bekeerlingen.

Hier zien we dus een fundamenteel onderscheid:

A. De joden zijn een volk met een geheel aparte verzameling religieuze tradities die beperkt blijven tot hun eigen volk.

B. De christenen zijn zedenprekers die anderen gaan opdringen wat goed en slecht is. Zij hebben zich weliswaar gebaseerd op bepaalde inzichten van de Joden, maar hebben behalve een paar geboden zowat van alles van de Joodse leer wat regels betreft afstand gedaan. Geen besnijdenis, geen rituele reinigingen en koosjer gedoe.

De Joodse godsdienst is dus gebonden aan en beperkt tot het Jodendom. Het christendom is daarentegen aan niks gebonden en wil de wereld voor zich winnen.

Enkele honderden jaren later ontstaat in het aan het Romeinse Rijk grenzende Arabië een beweging rond een persoon die gefascineerd is door enerzijds het wervend karakter van het Christendom en anderzijds het uitgebreide arsenaal van rituelen van de Joden.

Uit beiden synthetiseert hij een beweging die het wervende en het rituele tot het meest extreme doordrijft. Het 'werven' wordt in zijn beweging 'veroveren met zwaard en list en bedrog', het rituele wordt een 'extremistisch dwangmatig fetisjisme'. Roven, plunderen, moorden, onderdrukken worden voortaan verheven tot "vrome" daden bevolen door "God".

Waar het christendom het lichtste uit het Jodendom gedistilleerd heeft en dat tracht te verspreiden in de "wereld", heeft de islam er het zwaarste uit gehaald en vervolgens tot in zijn meest extreme vorm doorgevoerd. Stenigingen, handafhakkingen, die in de Joodse teksten vermeld worden en mogelijk zelfs als historische fictie moeten bestempeld worden, krijgen bij de moslims een daadwerkelijke uitvoering. Missionarissen kent de islam niet, wel generaals.

De Islam is dus net als het Christendom aan niets gebonden en wil bekeerlingen voor zich winnen. Het christendom deed dit door overtuigingskracht, de islam door militaire macht en dwang.

Beiden willen de anderen buiten hen een moraal opdringen.
De christelijke moraal is redelijk eenvoudig en vaag.
De islamitische moraal bemoeit zich echter tot in de kleinste details van het dagelijks leven en schrijft uitdrukkelijk voor wat mag en niet mag, wat moet. De islam functioneert als een wet, van bovenaf opgelegd, zonder dat er discussie over mogelijk is, want goddelijk.

We zijn in onze discussie al tegengekomen :

1. een volk dat eigen rituelen heeft die tot dat volk beperkt blijven
2. goden die zich niet inlaten met moraal en die niet meer zijn dan fantasiefiguren als Sinterklaas en enkel aanleiding zijn tot feesten
3. megalomane god/keizers
4. zedenprekers die anderen met het geheven vingertje vertellen wat goed is en wat slecht
5. extremisten die hun extreem bizarre rituelen aan de rest van de wereld met geweld willen opleggen

Al deze zaken worden door de mensen vaak zonder nadenken onder één en dezelfde noemer "godsdienst" geplaatst.

Op dezelfde manier praat men over zaken als "boeddhisme", "hindusme", "taoisme", "confucianisme" etc. zonder dat men eigenlijk weet waarover men het heeft.

Ik hoop echter duidelijk gemaakt te hebben, dat het niet opgaat om al wat "godsdienst" genoemd wordt op dezelfde manier te benaderen.

In het ene geval spreken we over de tradities van een welbepaald volk, in een ander geval spreken we over een fenomeen dat niets met moraal te maken heeft, in weer een ander geval gaat het over iets dat de pretentie heeft om de enig ware moraal te zijn, weer anders is het als er in een godsdienst helemaal geen "god" lijkt te zijn, soms gaat het niet meer dan om een verzameling levenswijsheden, soms gaat het echter over een wet die alle facetten van het maatschappelijk leven beheerst.

Wet/geen Wet
Moraal/geen Moraal
God/geen God
Volk/geen Volk

Bij het één geldt het ene en niet het andere, bij het andere is het soms net omgekeerd. Het ene heeft betrekking op een gesloten groep, het andere wil zich opdringen aan de rest van de wereld. Het ene laat de mensen volkomen vrij, het andere dwingt de mensen in een beknellende dwangbuis.

Wordt het niet eens tijd om al deze fenomenen met andere ogen te bekijken?

Wordt het met andere woorden niet eens tijd voor een nieuwe discussie over godsdienst?

1 mei 2004, 14:27	#1
Darwin Banneling Geregistreerd: 14 augustus 2002 Berichten: 5.668	Een in mijn ogen heel belangrijk inzicht in verband met godsdienst werd onlangs door Guderian naarvoor gebracht in zijn topic : Joden = etnie! Religie is bijkomstig. In het betreffende topic wordt een tekst geciteerd die (hoewel historisch misschien niet 100% correct) deze stelling moet onderschragen. Misschien belangrijker dan de inhoud van de topic is wellicht de conclusie die hij hierbij formuleerde in de titel van het topic zelf: namelijk, dat als we het over "Joden" hebben, we in de eerste plaats over een volk moeten spreken en NIET over een godsdienst. Dit inzicht dat er een wezenlijk verschil is tussen enerzijds het aanhangen van een godsdienst en anderzijds het behoren tot een etnische groep, kan wellicht werken als een sleutelinzicht in de gehele discussie rond godsdienst en aanverwanten. Vanuit onze ervaring in onze tijd in Europa zijn we geneigd om al wat we onder de noemer "godsdienst" plaatsen op eenzelfde manier te benaderen. Die ervaring beperkt zich voor de meesten onder ons echter tot het christendom van de 20ste eeuw. Vanuit die ervaring wordt dan de vergelijking doorgetrokken naar alles wat daarbuiten ligt. Echter zonder dat men zich afvraagt of deze vorm van veralgemening wel gerechtvaardigd is. Godsdienst is godsdienst luidt het, of het nu gaat om christendom, islam, jodendom, boeddhisme of levensbeschouwingen als atheïsme en humanisme. Hieronder volgt nu een poging om aan te tonen dat het volkomen verkeerd is om al deze genoemde fenomenen onder één noemer te plaatsen en op een gelijke manier te behandelen. Om één en ander duidelijk te maken gaan we een 2000-tal jaren terug in de tijd. We komen in het Romeinse Rijk terecht. Onder de joden zijn 'revisionisten' actief. Ze bekritiseren de godsdienst die het Joodse volk aanhangt. De reigieuze tradities van het joodse volk omvatten een uitgebreid geheel van rituelen waarbij velen onder hen in die tijd blijkbaar vragen stellen over nut en zin ervan. Er zijn zelfs bewegingen als die van rabbi Hillel die vinden dat de hele Torah kan teruggebracht worden tot twee geboden : "1. God dienen en 2. goed zijn wegens de ander". Een zekere Jezus verkondigt 50 jaar later een quasi identieke leer. Buiten het Joodse volk en zijn "ene God" zijn er uiteraard andere volkeren, met elk hun godheden. Deze goden zijn echter van een redelijk verschillend karakter. Vaak zijn de goden niet meer dan fantasiefiguren die te vergelijken zijn met Sinterklaas, de Kerstman, de Paashaas of Kabouter Plop. De vieringen en rituelen rond deze goden betekenen vaak niet veel meer dan een aanleiding om festiviteiten te organiseren en deze wat meer glans te verschaffen. Soms echter stijgt het sommige mensen wat teveel naar het hoofd en weten ze geen onderscheid te maken tussen fantasieverhalen en realiteit en gaan ze denken dat als ze een bijzondere plaats in de maatschappij bekleden, dit komt door dat ze uitverkoren zijn door de goden of dat ze zelf een god zijn. Bij de Romeinse Keizers doet dit fenomeen al vanaf Julius Caesar zijn intrede. Het wordt de gewoonte om de keizer als een God te beschouwen. Politiek voordeel van deze "keizer/god-cultus" lijkt ook dat hiermee rituelen worden gecreëerd die binnen het gehele Romeinse Rijk tot een soort unificatie van godsdiensten kan leiden en zo een eenheidsgevoel te creëren over alle deelvolkeren heen. De Romeinen botsen echter op het verzet van de Joden tegen deze cultus. Zij aanvaarden maar één God en niet de cultus van de god-keizer. Een enorme strijd is het gevolg. De Joden zijn zeer machtig in het Romeinse Rijk en vormen zowat 10% van de totale bevolking van rond de 50 miljoen bewoners van het Rijk. In de eerste en tweede eeuw worden grote oorlogen gevoerd tegen de Joden waarbij zowat 40% of 2 miljoen van hen het leven laten. Naar verhoudingen van die tijd een slachting die de holocaust van de 20ste eeuw minstens evenaart. Het is in die troebele tijden nu dat revisionistische Joden en 'heidenen' die zich aangetrokken voelen tot hun ideeën vanuit Rome steun krijgen. Joden als Josephus die overlopen naar de Romeinen worden door de keizer in hoogst eigen persoon in bescherming genomen. Er ontstaat een beweging, die de sterk vereenvoudigde morele beginselen van de revisionistische Joden overneemt en deze verspreidt over de rest van het Romeinse Rijk. Dit is nu iets geheel nieuws. Waar de oude goden zich meestal met moraal NIET inlieten en de mensen in hun vrijheid lieten begaan, gaat dit christendom rond met het geheven vingertje. De joden werden belaagd door allerlei rituelen eigen aan en beperkt tot hun eigen volk, de joodse revisionisten en hun door Rome gesponsorde christelijke navolgers zijn daarentegen zedenprekers die het land rondtrekken en actief op zoek gaan naar bekeerlingen. Hier zien we dus een fundamenteel onderscheid: A. De joden zijn een volk met een geheel aparte verzameling religieuze tradities die beperkt blijven tot hun eigen volk. B. De christenen zijn zedenprekers die anderen gaan opdringen wat goed en slecht is. Zij hebben zich weliswaar gebaseerd op bepaalde inzichten van de Joden, maar hebben behalve een paar geboden zowat van alles van de Joodse leer wat regels betreft afstand gedaan. Geen besnijdenis, geen rituele reinigingen en koosjer gedoe. De Joodse godsdienst is dus gebonden aan en beperkt tot het Jodendom. Het christendom is daarentegen aan niks gebonden en wil de wereld voor zich winnen. Enkele honderden jaren later ontstaat in het aan het Romeinse Rijk grenzende Arabië een beweging rond een persoon die gefascineerd is door enerzijds het wervend karakter van het Christendom en anderzijds het uitgebreide arsenaal van rituelen van de Joden. Uit beiden synthetiseert hij een beweging die het wervende en het rituele tot het meest extreme doordrijft. Het 'werven' wordt in zijn beweging 'veroveren met zwaard en list en bedrog', het rituele wordt een 'extremistisch dwangmatig fetisjisme'. Roven, plunderen, moorden, onderdrukken worden voortaan verheven tot "vrome" daden bevolen door "God". Waar het christendom het lichtste uit het Jodendom gedistilleerd heeft en dat tracht te verspreiden in de "wereld", heeft de islam er het zwaarste uit gehaald en vervolgens tot in zijn meest extreme vorm doorgevoerd. Stenigingen, handafhakkingen, die in de Joodse teksten vermeld worden en mogelijk zelfs als historische fictie moeten bestempeld worden, krijgen bij de moslims een daadwerkelijke uitvoering. Missionarissen kent de islam niet, wel generaals. De Islam is dus net als het Christendom aan niets gebonden en wil bekeerlingen voor zich winnen. Het christendom deed dit door overtuigingskracht, de islam door militaire macht en dwang. Beiden willen de anderen buiten hen een moraal opdringen. De christelijke moraal is redelijk eenvoudig en vaag. De islamitische moraal bemoeit zich echter tot in de kleinste details van het dagelijks leven en schrijft uitdrukkelijk voor wat mag en niet mag, wat moet. De islam functioneert als een wet, van bovenaf opgelegd, zonder dat er discussie over mogelijk is, want goddelijk. We zijn in onze discussie al tegengekomen : 1. een volk dat eigen rituelen heeft die tot dat volk beperkt blijven 2. goden die zich niet inlaten met moraal en die niet meer zijn dan fantasiefiguren als Sinterklaas en enkel aanleiding zijn tot feesten 3. megalomane god/keizers 4. zedenprekers die anderen met het geheven vingertje vertellen wat goed is en wat slecht 5. extremisten die hun extreem bizarre rituelen aan de rest van de wereld met geweld willen opleggen Al deze zaken worden door de mensen vaak zonder nadenken onder één en dezelfde noemer "godsdienst" geplaatst. Op dezelfde manier praat men over zaken als "boeddhisme", "hindusme", "taoisme", "confucianisme" etc. zonder dat men eigenlijk weet waarover men het heeft. Ik hoop echter duidelijk gemaakt te hebben, dat het niet opgaat om al wat "godsdienst" genoemd wordt op dezelfde manier te benaderen. In het ene geval spreken we over de tradities van een welbepaald volk, in een ander geval spreken we over een fenomeen dat niets met moraal te maken heeft, in weer een ander geval gaat het over iets dat de pretentie heeft om de enig ware moraal te zijn, weer anders is het als er in een godsdienst helemaal geen "god" lijkt te zijn, soms gaat het niet meer dan om een verzameling levenswijsheden, soms gaat het echter over een wet die alle facetten van het maatschappelijk leven beheerst. Wet/geen Wet Moraal/geen Moraal God/geen God Volk/geen Volk Bij het één geldt het ene en niet het andere, bij het andere is het soms net omgekeerd. Het ene heeft betrekking op een gesloten groep, het andere wil zich opdringen aan de rest van de wereld. Het ene laat de mensen volkomen vrij, het andere dwingt de mensen in een beknellende dwangbuis. Wordt het niet eens tijd om al deze fenomenen met andere ogen te bekijken? Wordt het met andere woorden niet eens tijd voor *een nieuwe discussie over godsdienst*?