[Bovenbuur]

Hoe verder met Europa? Eens zien...

De vrije gezamenlijke markt wil ik eigenlijk wel een beetje kostte wat kost behouden, en daarmee het vrij verkeer van personen en goederen. Ik denk niet dat we er heel veel aan hebben om onze bedrijven vast te zetten op hun eigen postzegeltjes.

Aansluitend bij die vorige wil ik erg graag de euro behouden, maar dan moet er misschien wel serieus werk gemaakt worden van manieren waarop landen bijvoorbeeld de lonen en huren makkelijk kunnen aanpassen los van de koers van de munt. Want dat is inderdaad wel een van de knelpunten, en is zelfs in een land als de VS nog steeds wel een beetje een issue af en toe: slecht draaiende gebieden kunnen zichzelf niet concurrerender maken door hun arbeidskosten te dempen (waarbij de kosten voor bijvoorbeeld lokale voedingsproducten grotendeels mee dalen en dus de schade voor de bevolking relatief meevalt).

Voor nieuwe verdragen en besluiten moet er misschien een beetje een splitsing vallen. Voor de belangrijke gezamenlijke dingen zijn er het Europees parlement en de Europese commissie, en die moeten misschien maar meer te zeggen krijgen. Losse politieke spelletjes in tientallen nationale parlementen dragen niet echt bij aan een soepele besluitvorming. Dat is alsof een land als België of Nederland aan de provincies gaat vragen om het federaal/nationaal beleid te ratificeren. Belangrijk hierbij is dat de onderwerpen waarover dit parlement beslissingen kan maken en de grenzen van haar bevoegdheden duidelijk zijn vastgelegd. De Europese landen stemmen van tevoren in dat zij gezamenlijk voor een parlement stemmen waarvan zij op bepaalde onderwerpen gezamenlijk de besluiten zullen respecteren. Daarbij is het voorlopig waarschijnlijk het beste als er wel een soort noodrem aanwezig is voor dingen waar een land het echt volstrekt niet mee eens is, maar dat mechanisme moet een soort uitzondering zijn, terwijl het nu de regel is. Ik vind het lastig om aan te geven welke terreinen ik gezamenlijk zou maken, maar ik zie wel wat in internationale handelsverdragen als echte EU bevoegdheid. Ook enige regulering van de vrije interne markt zou handig zijn. En natuurlijk monetair beleid voor de euro, maar dan dus wel met de eerder genoemde mogelijkheden voor landen om los daarvan economisch beleid te schrijven. Op de lange baan is het ook best mogelijk dat defensie hier ooit in terecht komt, uit efficiëntie oogpunt, maar dat is op dit moment absoluut niet aan de orde. Op termijn moet een parlement met een dergelijke functie toe naar evenredige vertegenwoordiging, de stem van een Duitser is net zoveel waard als die van een Luxemburger. Maar zo ver zijn we de komende tientallen jaren waarschijnlijk nog niet. (Mede omdat dit voorstel voor de kleinere landen pas werkbaar is als er echte Europese politieke partijen zijn, het zou een beetje jammer zijn als geeneen Luxemburgse partij de kiesdrempel haalt en de mensen dus niet vertegenwoordigd worden.)

Tegelijkertijd moeten een heleboel kleine onderwerpen misschien gewoon compleet niet meer onder het Europees parlement gaan vallen, maar juist de zaak zijn van losse nationale regeringen, die in onder andere de raad van ministers mogelijkheden hebben om bijeen te komen. Het is wat onhandiger om het bureaucratische regenwoud te navigeren als elk verdrag een andere groep ondertekenaars heeft, maar het geeft wel meer vrijheden ala een Europa van meerdere snelheden. "Vaste" groepen die veel samendoen zoals de Benelux, de Visegrád groep en de Baltische staten maken dit concept alleen maar overzichtelijker en vormen een waardevolle aanvulling op de EU. Ik zou misschien zelfs zover gaan om dit soort verbanden een soort wettelijke status te geven vergelijkbaar met nationale regeringen. Ze hebben dezelfde ondergeschiktheid aan het EP op een select aantal grote terreinen, maar alle besluiten buiten die terreinen worden door andere EU landen gerespecteerd, zelfs als de deelnemende landen (nog) geen specifieke nationale wetten in de boeken hebben die het beleid dat ze als clubje hebben afgesproken onderstrepen. Maar daarbij wil ik wel voorkomen dat deze groepen als Europese provincies gaan fungeren, en dat België in het vervolg eerst langs de Benelux moet zien te komen om iets in Europa aan te kaarten. De landen blijven in ieder geval voor de overzienbare toekomst de hoofdbestanddelen van de EU. Maar dergelijke "kopgroepen" zijn bijvoorbeeld wel heel geschikt om in militair verband samen te werken, denk aan de gezamenlijke luchtruimbewaking die de Benelux dit jaar heeft ingevoerd. Militaire zaken zijn iets dat zoals ik al aangaf misschien ooit Europees gaat worden, maar dan hebben we het echt over wanneer wij allemaal bejaard zijn of later, als het al ooit zover komt. Samenwerkingen tussen goede buren (of verre vrienden) kunnen een hoop kleine legers tot die tijd veel geld schelen en slagkracht opleveren. En natuurlijk is het ook mogelijk om op niet-EP onderwerpen afspraken te maken met alle landen samen, maar dat gebeurt vanzelf wanneer alle landen voor een afspraak zijn. Er is geen druk om in te stemmen omdat anders al die landen die voor zijn hun deal ook niet krijgen.

Dat is ongeveer wat ik ervan zou maken. Dus een beetje een combi van optie 3 (meer doen, op een aantal terreinen, of in ieder geval evenveel doen op een soepeler lopende manier), 2 (duidelijk aangeven op welke terreinen niet) en 5 (maar genoeg mogelijkheden voor landen om op die terreinen afspraken te maken wanneer ze dat zelf willen, alle ruimte voor vaste kopgroepen die de bureaucratie overzichtelijker maken).