Had het precies nog eens ergens gelezen, ook niet van gisteren
Financieel omslagpunt
Oppervlakkig bezien is de onhoudbaarheid van de groei in de economie van de wereld niet opvallend. Ondanks problemen, periodieke crises en door schokken veroorzaakte interrupties houdt de economische groei aan, althans, in monetaire termen . De nabije toekomst ziet er dan ook zonnig uit. Voor en na 2004, een jaar met de beste mondiale groei sinds dertig jaar, heeft het Internationaal Monetair Fonds een groeiprognose van 4,3 procent voor de komende jaren gepubliceerd.
Kritisch bezien wordt het echter duidelijk dat de huidige groeipatronen – geconcentreerd in de Verenigde Staten, China en een paar Aziatische economieën – niet in stand te houden zijn. Ze verstoren het evenwicht in de internationale economie in ernstige mate. Zo eenvoudig mogelijk gezegd, de VS consumeren te veel en exporteren te weinig. China en de andere Aziatische landen daarentegen consumeren te weinig en exporteren teveel. Het gevolg is dat de VS een tekort op de handelsbalans hebben. De waarde van de geïmporteerde goederen is veel groter dan de waarde van de goederen die zij exporteren. Voor China en de andere Aziatische landen geldt juist het omgekeerde, zij hebben een groeiend overschot op hun handelsbalans, omdat de waarde van hun export de waarde van hun import overtreft. Het huidig tekort op de Amerikaanse handelsbalans bedraagt 760 miljoen dollar, wat overeenkomt met meer dan 6 procent van het BNP. Tegelijkertijd zijn de geaccumuleerde reserves van de Aziatische centrale banken snel gestegen van 509 miljard dollar in 1996 tot 2.300 miljard dollar eind 2004. Dit komt voornamelijk door de groei van de Chinese reserves in dollars (van 213 miljard dollar begin 2002 tot 704 miljard dollar eind juli 2005).
Amerikaanse dollars zijn nu nog een gewaardeerde muntsoort. Meer dan tweederde deel van de mondiale geldreserve wordt aangehouden in dollars. Daarom kunnen oplopende schulden van de Verenigde Staten worden gefinancierd door meer dollars uit te lenen. Centrale banken met grote reserves aan buitenlandse valuta, zoals China, Japan en andere Aziatische landen, worden in feite gegijzeld door de Amerikaanse fiscale politiek. Zij beseffen dat een weigering om hun dollarreserve verder te laten groeien – om van een vermindering daarvan maar te zwijgen – de dollarkoers onder zware druk zou zetten, waardoor zij enorme verliezen op hun reserves zou lijden. Daar komt nog bij dat een dollar met geringere koopkracht hun export naar de VS zou afremmen, hetgeen tot werkloosheid zou leiden en het gevaar van een recessie kan uitlokken. Dat zijn allesbehalve welkome vooruitzichten. Echter, hoe lang blijft de wereld nog bereid de Amerikaanse overbestedingen te financieren ? Het financiële evenwicht raakt steeds verder verstoord en het is slechts een kwestie van tijd voordat het punt is bereikt waarop er een correctie MOET plaatsvinden.
De centrale bankiers beseffen heel goed dat er maar één alternatief is voor een plotselinge en pijnlijke correctie, namelijk een radicale overstap naar een andere reservemunt. Als dat gebeurt, zouden de Amerikanen hun tekorten in dollars niet meer kunnen financieren, waardoor de Amerikaanse economie met een schok zou worden geconfronteerd die vergelijkbaar is met die welke recentelijk tot de ineenstorting van de Argentijnse economie heeft geleid. Dit zou wereldwijde repercussies hebben. In de Economic Outlook 2005 van het IMF wordt erop gewezen dat het niet langer de vraag is of de wereldeconomie zich zal aanpassen, alleen hoe deze aanpassing zich zal voltrekken. Als er met de nodige maatregelen voor een geleidelijke aanpassing wordt getalmd, zal dat tot een abrupte correctie leiden. Zoiets zou deel uitmaken van het omslagpunt voor de volledige wereldeconomie, of deze omslag misschien zelfs uitlokken. (Ervin Laszlo)
|