In een beroemde rede uit 1995 sprak oud-premier Kok van Nederland over het afschudden van de ideologische veren (
http://www.volkskrant.nl/archief_gra...litieke_midden).
Citaat:
|
Kok citeerde partij-ideoloog Kalma, die ooit schreef dat als de PvdA werkelijk wilde vernieuwen, er een afscheid van de socialistische ideologie nodig was. In eigen woorden voegde Kok daaraan toe: 'Dit proces is anno 1995 nagenoeg voltooid.'
|
De sociaal-democratie moest naar het midden opschuiven. Maar er werd niet benoemd wat dat midden inhield. Er zou een toenemende behoefte bestaan om het doorschietende individualisme tegen te gaan. In welke opzichten schoot het door? Geen enkele indicatie daarvoor werd gegeven. De sociaal-democratische visie stond 'een actieve publieke sector' voor en 'de articulatie van het publiek belang'. Prachtig, maar wat houdt dat in?
Als de socialistische visie, het regelen van belangrijke economische sectoren door de staat, wordt opgegeven, wat blijft er dan nog over van de sociaal-democratie? Het vreemde was dat de Nederlandse sociaal-democraten eerst profiteerden van de nieuwe koers. Of was het toch niet zo vreemd? Het idee van socialistische sturing werd met de steeds grotere invloed van de EU in een klein land hoe langer hoe moeilijker. Dus dat sturingsidee overboord zetten werkte bevrijdend. Het was niet meer nodig om zich in allerlei bochten te wringen om te verklaren dat 'liberale' maatregelen eigenlijk een stap op weg naar een socialistischer samenleving vormden. Die grotere oprechtheid werkte verfrissend. Nu zouden 'de actieve publieke sector' en 'de articulatie van het publiek belang' op de voorgrond treden. Maar ruim tien jaar later begrijpt iedereen dat die frases lege hulzen waren. Niemand weet wat het inhoudt. Als je geen idee hebt waar je naartoe wilt, als je alleen losse flodders kunt produceren, helpt het grootste enthousiasme niet meer, is de meest geoliede campagnestrategie weggegooid geld.
Na een decennium vraagt iedere kiezer wat je visie is. Als je die niet hebt, krijg je allereerst verschillende verhalen binnen de eigen partij. Iedere partijtijger heeft zo zijn eigen ideeën. De kiezer haakt vervolgens af. Die blijft niet geloven in een oud verhaal dat geen breed gesteunde updates meer krijgt aangaande de actuele politieke situatie.