[Sjaax]

Oorspronkelijk geplaatst door Johan Bollen

Bepaalde zaken kunnen toch 'privaat' zijn (productie van schoenen, GSM's, alcoholische dranken,...), terwijl anderen misschien beter publiek zijn (telefoonnetwerk, riolering...) of beiden (elektriciteit op het privedak via zonnepaneel en via publiek gecontroleerde kerncentrales)? Het probleem lijkt me te zijn dat de meeste overheden privatisering als een soort van dogma hebben overgenomen. Alles in handen van een overheid brengen is daarom echter nog niet de enigste oplossing voor de negatieve gevolgen van het verlies van publieke controle over de productiemiddelen. Of begrijp ik u niet goed?

Ik denk dat links vooral het nut en onnut van de markt moet onderzoeken.

Om te beginnen geef ik een citaat uit wikipedia over de markt.

In de economische theorie wordt vaak gewerkt met het model van een markt met volkomen concurrentie (een zogenaamde perfecte markt). Dit is een ideaaltypische abstractie, waarbij sprake is van:

• Een groot aantal vragers en een groot aantal aanbieders (de aantallen zijn zo groot dat geen enkele individuele vrager of aanbieder ook maar de minste invloed kan uitoefenen op het prijsvormingsproces);
• Er wordt een homogeen product verhandeld (alle producten die gekocht of verkocht worden zijn in de ogen van resp. kopers en verkopers volkomen identiek en uitwisselbaar);
• De markt is doorzichtig ofwel transparant (vragers en aanbieders hebben alle informatie);
• Er is vrije toetreding en uittreding mogelijk (iedereen kan zonder enige belemmering als vrager of als aanbieder gaan optreden).

Op een dergelijke markt komt het evenwicht tussen vraag en aanbod tot stand door prijsvorming: de evenwichtsprijs is die prijs waarbij gevraagde en aangeboden hoeveelheden precies aan elkaar gelijk zijn. De marktwerking zorgt ervoor dat op zo'n markt optimaal tegemoet gekomen wordt aan de behoeften van de consument, terwijl de producent maximale winst behaalt.

In de praktijk zal aan het ideaaltype van volkomen concurrentie nooit voldaan zijn. Wanneer er in belangrijke mate aan bovenstaande eigenschappen niet is voldaan, spreekt men van marktfalen.

Het gaat erom wanneer er sprake is van marktfalen. Volgens de huidige heersende neoliberale visie is er vrijwel nooit sprake van marktfalen. Links zou moeten beargumenteren dat er vaak wel sprake is van marktfalen.

Bvb: concurrentie op het spoor werk niet. Om een goed functionerend spoornet te verkrijgen, zouden de concurrenten prima moeten samenwerken. Maar samenwerking is nu juist in strijd met het concurrentieprincipe. Voor de ene aanbieder van reizen is het alleen maar gunstig wanneer de andere faalt. Bovendien komt daar het aspect van veiligheid nog bij. Goedkope dienstverlening kan onder meer bereikt worden door te besparen op veiligheid. Wanneer er een treinongeluk gebeurt, is het vaak ook goed mis. Als samenleving moet je niet willen dat er grote risico's met veiligheid worden genomen.

Het is maar een voorbeeld. Het marktfalen kan uitgebreid onderzocht en gedocumenteerd worden. Daar ligt een taak.

Dat wil niet zeggen dat alles onder overheidsplanning moet worden gebracht. De bakker moet gewoon zijn brood en broodjes kunnen bakken, zonder opdracht hoeveel dat er moeten zijn. Concurrentie op tal van gebieden is gunstig voor de maatschappij.