|
Europees Commissaris
Geregistreerd: 24 mei 2007
Locatie: Op tijd weg
Berichten: 7.588
|
Ziehier het hele artikel.
Citaat:
Wat nu, Hannibal?CD&V heeft het volste vertrouwen in Leterme, ondanks de crisis
door Filip Rogiers
Luc Martens: Franstaligen hopen verdeeldheid te zaaien door van Herman de good guy te maken en van Yves de bad guy. Maar in de partij is daar geen verdeeldheid over. Een CD&V'er: Laat Reynders het maar proberen, als redder des vaderlands. Hij zal zien dat het Vlaamse front na het ontslag van de formateur niet versoepeld is maar verhard. Een CD&V'er: Geen enkele CD&V'er zal Leterme zeggen: het spel is uit. Hij is geen kandidaat-premier meer op de dag dat hij zelf tot het inzicht zou komen dat het onmogelijk is.
Daags nadat Yves Leterme in de wachtkamer moest gaan zitten kreeg hij een mailtje van zijn oude leraar en latere partijgenoot, Luc Martens. 'Vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis', stond er. 'Gij verstaat de kunst van overwinnen, Hannibal, niet die van de overwinning gebruik te maken.' Het klonk strenger dan bedoeld, want met Martens lijkt wel de hele partij ervan doordrongen dat de Franstaligen nog lang mogen dromen: het is met Leterme of zonder CD&V. Honderd dagen nadat de partij de hoofdvogel afschoot, maar nog altijd geen prijs kon incasseren, is er van beteuterde gezichten geen sprake.
Door Filip Rogiers
Noot vooraf. De Morgen polste de temperatuur in de partij op verschillende niveaus. De boodschap primeerde op de boodschapper. De meeste gesprekspartners verkozen daarom de anonimiteit.
Twee weken geleden, in alle luwte, had CD&V zijn jaarlijkse fractiedagen. Niet in een oord aan de Belgische/Vlaamse kust, zoals doorgaans gebeurt, wel in Berlijn. De christendemocraten waren daar te gast bij de Konrad Adenauerstichting en het zou over federalisme gaan. "In Duitsland zijn er ook enorme spanningen tussen de Länder en de federale staat, maar daar heb je wel nationale partijen", zegt een parlementslid. "Bij ons komen partijen alleen in de eigen regio op en leggen ze alleen aan de kiezers daar verantwoording af. Dat maakt het probleem ingewikkelder en stilaan onoplosbaar."
Interessant, en de CD&V-top heeft in het verleden al vaker inspiratie opgedaan bij de vrienden van de CDU, maar het valt te betwijfelen dat we morgen ook maar één Vlaamse christendemocraat de oprichting van Belgische partijen zullen horen bepleiten. Zelfs voor een gedeeltelijk landelijke kieskring is het tij na weken communautaire blokkering niet rijp.
Nog altijd niet, of niet meer? Wie kent de geheimen van de bemiddelaars, wijzen, formateur en verkenner die al de revue gepasseerd zijn? De Duitse vrienden in Berlijn kregen overigens een spoedcursus 'Vlaamse kijk op de crisis', "want ook daar blijken ze hun oordeel vooral te baseren op de Franstalige pers". Zo hebben ze ook deze week weer kunnen merken dat de man die ze meenden te kennen als een degelijke geestesgenoot uit het politieke centrum, Yves Leterme, eigenlijk een staatsgevaarlijk sujet is.
Volgens een zeldzame CD&V'er zal die druk vroeg of laat te groot worden. "Kun je in dit land premier zijn als vier miljoen inwoners en hun politieke vertegenwoordigers keer op keer het signaal blijven geven dat ze je niet lusten? Het is nog te vroeg. Maar op een gegeven moment zullen er vragen opduiken: 'Gaat het over de man of over de staat?' Als dit aansleept, en als Herman (Van Rompuy, FR) mislukt, stevenen we af op politieke drama's."
Dat is vandaag, zeker zo uitgesproken, nog minder dan een minderheidsstandpunt in de partij. Het is bovendien geen wens van de spreker in kwestie, wel een vrees dat het op zo'n koninklijk drama zou kunnen uitdraaien. Zoals het bij een ander CD&V-parlementslid luidt: "Premiers worden meestal geroepen. Zodra het duidelijk is dat je het premierschap wilt, zodra dat uitgesproken en herhaald wordt, is het moeilijker voor anderen om je ook op die plaats te zetten."
Het ergste wat CD&V kan overkomen is inderdaad het Hannibalscenario. Luc Martens: "Je behaalt een aantal overwinningen, maar hoe zet je ze om in macht die noodzakelijk is om je programma te realiseren? Dat is de bangelijke situatie waar Yves nu voor staat. Franstaligen hopen nu verdeeldheid te kunnen zaaien door van Herman de good guy te maken tegenover Yves de bad guy. Maar in de partij is daar geen verdeeldheid over. De positie van Yves blijft zeer sterk. Hoe meer de Franstaligen op hem schieten, hoe meer hij in de underdogsituatie komt, waardoor de partij zich nog nauwer om hem zal gaan sluiten."
Dat het 'ondenkbare scenario' toch sluimert, en vooral: dat de Franstaligen hun best zullen doen om het elke dag wat aannemelijker te laten lijken, leidden sommigen ook al af uit de vergadering die ze bijwoonden met de verenigde fracties, van CD&V en N-VA uit alle parlementen.
Vorige maandag was dat, nog voor de Franstaligen aandrongen op een verruimde opdracht voor de verkenner. "Jo (Vandeurzen, FR) heeft daar zowat als enige het woord gevoerd", zegt een aanwezige. "Hij zei dat er geen twijfel mocht bestaan over de procedure. De verkenner verkent, hij vormt geen regering. Aan het einde van de ketting blijft Leterme de enige mogelijke premier. Jo wilde de mensen waarschuwen tegen de sfeerschepping die het weekend daarvoor was ingezet door Didier Reynders. We zagen het van ver aankomen, dat spelletje van verdeel en heers. Het was een kwestie van dagen voor de eerste spin opdook: 'En waarom niet Herman als premier? Die is aanvaardbaar voor beide landsdelen?'"
De MR-voorzitter prees de verkenner en zijn werk al op een moment dat Van Rompuy zelf nog tegenover intimi uiterst somber klonk. Dat was vorig weekend. "Herman zei dat ze nog geen stap verder stonden, dat het nog altijd zoeken was naar een manier om vooral het cdH in een onderhandelingsdynamiek te masseren." Iedere keer als cdH een millimeter beweegt, zorgt Reynders er wel voor dat Joëlle Milquet in verlegenheid wordt gebracht tegenover de Franstalige publieke opinie. Reynders gebruikt daar veelal zijn handpop Olivier Maingain (FDF) voor. "Hij bespeelt die meesterlijk", zegt een CD&V'er. "Tactisch is Reynders geniaal. Natuurlijk wil hij premier worden. Dat is de achtergrond van de georchestreerde hetze tegen Yves Leterme. Die man haalt 800.000 stemmen, hij moet kapot." Het is de algemene teneur in CD&V-kringen. Maar de sfeer op de vergadering van de verenigde fracties was alles behalve gedeprimeerd. De grootte van het gezelschap herinnert nog altijd aan de omvang van de triomf op 10 juni. Een enkeling zag wel uitputtingsverschijnselen. "Opnieuw was er eigenlijk geen nieuws te melden. Vragen stellen had dan ook geen zin."
Yves Leterme, senator, zweeg ook. "De frisheid is eraf. Hij zag er moe uit. Je ziet dat het begint te wegen. Het geruststellende gevoel dat CD&V de sterkste is en dat de keuze van de kiezer oorverdovend duidelijk is geweest, ebt volgens mij stilaan weg." "Er is die verkiezingsoverwinning geweest", zegt een andere aanwezige. "We zitten in de positie waarvan we vijf jaar geleden dachten dat we er nooit meer weer in zouden komen. Maar we moeten er nu ook iets mee dóén natuurlijk."
Het was inderdaad een verkiezingsoverwinning zoals de oranje troepen ze in geen twintig jaar meer hadden mogen proeven. Leterme had het hun ook zo beloofd. Hij werd politiek actief in een partij die het "verleerd was om te winnen". Hij wilde een hattrick scoren. Drie verkiezingen op rij de beste, de grootste zijn: 2004 (gewest), 2006 (gemeente) en 2007 (federaal). Dat laatste moest de kers op de taart worden: na acht jaar paars de terugkeer over de hele lijn. Hij maakte het waar. Dankzij het kartel met N-VA ("Het was de eerste betrachting, de conditio sine qua non, toen hij toezegde om voorzitter te worden").
Daarmee is meteen verklaard waarom er in de partij niemand echt piekert over scenario's waarin Leterme of N-VA zouden worden geslachtofferd voor de deelname aan een Belgische regering. "Dat niemand zich daarover begoochelingen maakt", vat een bron de state of mind in de partij samen. "Stel dat ook Van Rompuy mislukt. Laat Reynders het dan maar eens proberen, als 'redder des vaderlands'. Hij zal van een zeer kale kermis thuiskomen. Dan zal hij merken dat het Vlaamse front weken na het ontslag van Leterme als formateur in plaats van versoepeld juist verhard is."
Je zou verwachten dat de aanslepende impasse in de Wetstraat in de oranje groep tot vertwijfeling en inkeer leidt. Zeker naarmate je dieper in de partij afdaalt, op het niveau van de kiezer. Hebben 'ze' de lat voor 10 juni niet te hoog gelegd? Is het niet stilaan welletjes geweest met die N-VA? Die Bart De Wever lijkt soms wel het enige gezicht van het kartel. En ging het per slot van rekening niet altijd zo in het verleden: spierballen rollen voor de verkiezingen, water in de wijn doen erna?
"Nee", zegt een volksvertegenwoordiger. "Dan onderschat men hoe ingrijpend de evoluties van de afgelopen jaren geweest zijn. CD&V is niet meer de staatsdragende partij van voor 1999. Het kan er niet meer toegaan zoals in de tijd van Leo Tindemans, Wilfried Martens of Jean-Luc Dehaene, toen de ingesteldheid er een was van: 'De verkiezingen zijn achter de rug, nu moet er gepraat en bestuurd worden'."
Ja, lokale partijvoorzitters die de nationale politiek ook maar zoals hun kiezers en andere burgers volgen in de pers, durven al eens te mopperen. "Ik ben in CD&V actief geworden en nu voel ik mij een beetje gegijzeld in dat kartel", zegt een Oost-Vlaamse schepen. "De N-VA zit in een logica die ik wel kan begrijpen, maar als ik in de schoenen van Milquet stond, zou ik ook non zeggen." Maar diezelfde lokale mandatarissen worden dan weer door de niet aflatende Letermebashing van de Franstaligen met de dag meer 'flamingant'. En als een Louis Michel, zoals deze week, in een tussenzinnetje fijntjes laat verstaan dat Leterme "niet incontournable" is als premier jaagt dat de populariteit van de kopman in eigen partij alleen maar verder de hoogte in. Touche pas �* Yves.
Zelfs CD&V'ers met een heel lange staat van dienst staan versteld van de radicalisering in eigen rangen. "Je wordt aangesproken op de markt of bij de bakker. Of je loopt over straat en iemand trekt de deur open om zijn of haar beschouwingen te geven bij de politieke toestand. Dat heb ik in mijn hele politieke carrière nog niet meegemaakt. We zijn geneigd de toestand nu te vergelijken met vroegere periodes waarin er aan een staatshervorming werd gesleuteld, maar er is geen vergelijk mogelijk. De grote staatshervormingen van de periode 1988-1993 gingen gepaard met weinig publiek verzet. Mensen voelen zich aangesproken door de problematiek. En de teneur van de reacties is zeker niet: 'We moeten toch een regering hebben?'. Wel: 'Het is nu genoeg geweest, wat denken die Franstaligen wel'."
Niet alleen de omvang van de reacties te velde schijnt ongezien te zijn, ook de aard ervan. "Dat is op straat zo, maar ook bij het kader. Zelfs de minst flamingante CD&V'ers, de koelste minnaars van het kartel, zijn geradicaliseerd. De militant zit vandaag ook helemaal niet in de fase van 'we moeten een compromis vinden', wel volop in die van de emotionaliteit die de Franstaligen zelf hebben opgewekt."
De slepende onderhandelingen vormen de white spirit die de 'natuurlijke' radicalisering van jaren doet heroplaaien. De voorgeschiedenis is lang. "De verkiezingen van 2003 waren niet communautair. In 2004 was B-H-V wel een thema, maar dan alleen in het Brabantse. Maar in die drie jaar is er waanzinnig veel veranderd. In 2004 zijn we uit het moeras getrokken door het kartel. Vergeet niet dat we opgegeven waren. De N-VA apart is communautair ook scherper dan de Volksunie was, omdat ze van Bert Anciaux en co. bevrijd zijn. Radicalisering factor twee dus. Factor drie: het VB blijft al die jaren een grote partij, wat de Vlaamse stellingen toch enigszins mee gelegitimeerd heeft, hoeveel verder het VB ook gaat. Factor vier: Leterme is Vlaams minister-president geworden en federaal bleven we in de oppositie, waardoor CD&V communautair meer voluit kon gaan. Factor vijf: de splitsing van B-H-V is in 2005 mislukt. Factor zes: de tweede legislatuur van Verhofstadt verscherpte het klimaat door de arrogantie van de PS - "Zonder ons kan men niet besturen" -, de PS die tegelijk geplaagd werd door scandalitis, en er was het uitblijven van communautaire verwezenlijkingen."
Een andere bron voegt daar een zevende factor aan toe. "Dat men communautair geen nieuwe staatshervorming op poten trachtte te zetten, tot daar aan toe. Maar ondertussen had men die jaren wel kunnen gebruiken om op de achtergrond het wederzijdse begrip te versterken. Dat heeft men niet gedaan, men heeft het onbegrip en de radicalisering laten voortetteren. Je voelde de gevolgen daarvan heel goed in het parlement. De voorbije acht jaar is daar ongelofelijk hard gewerkt, maar als het over vergrijzing of de toekomst van de sociale zekerheid ging, waren dat altijd debatten onder Vlamingen. De Franstaligen hielden zich afzijdig en als ze een vraag stelden, klonk die hebberig. Er was zelfs geen poging tot debat. Daarenboven hebben de Franstalige politieke leiders de moed niet opgebracht om hun bevolking correct in te lichten. 'Praat je met een Vlaming, dan praat je met een separatist'. Dat hebben ze erin gepompt."
Zo kwamen er op 10 juni dus uiterst communautaire verkiezingen. "Je kunt niet verwachten dat die jarenlange opbouw in honderd dagen zomaar terugvalt op een 'business as usual'-basis. De kloof is niet langer alleen economisch, ze is ook politiek. Wij merkten de opbouw ervan al jaren in het parlement, maar ook de gewone man begint dat op den duur wel te voelen."
Andere indicatie: was er tot voor 10 juni in CD&V nog veel massagewerk nodig om her en der het kartel met de N-VA te laten slikken, vandaag blijkt dat niet meer nodig. Zelfs niet bij een groot deel van de ACW-vleugel. "De N-VA houdt weliswaar de Vlaamse onafhankelijkheid in het vizier en wij meer een staatshervorming die goed is voor alle mensen in het land", zegt volksvertegenwoordiger Luc Goutry, "maar in se storen we ons aan hetzelfde. Ook de meest sociaal voelenden onder ons wrijven zich in toenemende mate de ogen uit over het categorische njet dat er maar blijft komen op voorstellen die de regio's willen responsabiliseren, niet verarmen."
"Ik zie bij de eigen mensen niemand de N-VA nog met de vinger wijzen. Natuurlijk heeft haar aanwezigheid wel invloed gehad op de positionering van CD&V, maar op de vergaderingen van de verenigde fracties spoort dat vrij goed met elkaar. De tussenkomsten van De Wever zijn evenwichtig en gematigd, hij werkt constructief mee in permanente samenspraak met Vandeurzen en Leterme. De N-VA heeft niet de behoefte om zich binnen het kartel als een aparte vleugel te profileren."
Eén CD&V'er heeft op het jongste partijbureau wel eens gevraagd hoeveel langer de partij de 'België verdampt'-uitspraken van "die man" (De Wever dus) denkt te zullen blijven pikken, maar dat was dan ook een Brussels politicus. Die heeft reden om de zaken somber in te zien. "Als we niet snel in de fase van het compromisdenken belanden, ziet het er heel slecht uit, vooral voor Brussel. En ik vrees ervoor, want de generatie van de compromisdenkers is niet meer aan zet. Bovendien is het zwaartepunt binnen de partij verschoven van mensen met Brusselervaring - Van Rompuy, Dehaene, Martens -, naar mensen uit West-Vlaanderen en Limburg."
Bref, gevolg van die jarenlange opbouw is dat de impasse groot is en de marge om eruit te geraken uiterst klein. Heel wat politici zien nochtans sleutels die in een minder oververhit politiek landschap deuren zouden kunnen openen. "Het debat in het Vlaams Parlement deze week heeft Philip Dewinter (VB) als een boemerang in zijn gezicht teruggekregen", zegt parlementslid Carl Decaluwé. "De Franstalige media hebben er de juiste boodschap van onthouden: 'Democratisch Vlaanderen kiest voor de dialoog'. Aha-erlebnis! Het feit alleen dat zovelen meenden dat daar echt de Vlaamse onafhankelijkheid zou worden uitgeroepen, zegt toch iets over de grootte van de kloof. Maar goed, de correcte berichtgeving erover daags nadien zou kunnen wijzen op een keerpunt."
Als twee dagen later Milquet, Marie Arena en RTBF tenminste niet weer in Letermes loslippigheid op Ketnet een resem soufflets (Frans voor 'kaakslag') hadden ontwaard. Andere politici zien dichter bij de (non-)onderhandelingstafel mogelijke sleutels liggen. In vorige staatshervormingen bestond de kunst erin het debat weg te trekken van slogans en symbolen en iedereen rond de tafel in de taaie en concrete inhoud van dossiers te trekken.
"Ook Van Rompuy heeft dat nu nog eens geprobeerd. Als je bijvoorbeeld het werkgelegenheidsbeleid onder de loep legt, kun je veel beginnen te puzzelen. Hoe concreter het dossier, hoe meer variabelen, hoe meer iedereen een belang kan ontdekken, hoe makkelijker je onderhandelt. Maar in die fase is tot nu niemand geraakt, precies omdat de radicalisering het in de weg staat. Laat ons wel wezen: in alle fracties, ook bij de N-VA, weet men wel dat de vijf Vlaamse resoluties niet voor de volle 100 procent zullen worden gerealiseerd."
In de Wetstraat zelf ligt er dus de facto meer common ground om op te onderhandelen dan de publieke verklaringen van de hoofdrolspelers doen uitschijnen. Maar de facto is niet hetzelfde als haalbaar. Iedereen rond de tafel ervaart hoe de realiteitszin binnenskamers botst met het door de partijen zelf in de buitenwereld opgeschroefde verwachtingspatroon. Sleutels zijn er dus wel, maar geen deuren.
De ultieme consequentie van dat alles wordt door velen veeleer somber ingeschat: "De crisis die we meemaken, is volkomen abnormaal. Nu gaat het niet meer over de vorming van een regering, maar over de zeer essentiële vraag: hoe gaat het nu verder? Hoe bereiken we in dit land nog afspraken voor een correcte samenwerking? De Franstaligen zijn ongetwijfeld intellectueel zo onderlegd als wij, je zou ermee kunnen praten, maar hun politieke leiders maken het systeem zelf kapot. Ze hebben hun bevolking dermate gedesinformeerd dat ik vrees dat er niet meer op terug te komen is. Ik zou niet in hun schoenen wil staan qua verantwoordelijkheid."
Wat als de Franstalige onderhandelaars het been echt stijf houden? Wat als ze desnoods bereid zouden zijn een regering met een ambitieuze staatshervorming maar zonder Leterme te verdedigen aan hun achterban? Dat zou bezuiden de taalgrens politiek psychologisch weleens makkelijker te verkopen kunnen zijn dan een regering met een kleine staatshervorming maar mét Leterme. Het merk 'Leterme' is immers een nog groter symbool geworden dan B-H-V. De temperatuur is dermate gestegen, en opgepookt, dat Franstalige politici morgen aan heel veel Vlaamse eisen kunnen toegeven, als ze maar aan hun kiezers kunnen zeggen: 'We hebben toch Leterme buiten de poort gehouden'.
Even heel kort door de bocht, maar ligt het compromis niet voor de hand? De enen willen een grote staatshervorming met Leterme, de anderen geen Leterme en geen staatshervorming. Eén plus één is... Een grote staatshervorming, maar zonder Leterme! Houdt de partijtop het dan nog? Als hij gedwongen wordt te kiezen tussen een enerzijds door de basis van de eigen partij massaal gedragen boegbeeld en anderzijds een raison d'état, zeker als daar in ruil toch een grote staatshervorming tegenover staat? Wordt Leterme met andere woorden inderdaad Hannibal die op het slagveld een schitterende zege behaalde, maar één van het soort dat niet te verzilveren is? Waart het spook van Leo Tindemans dan toch echt rond in de Wetstraat?
"Dat is een vergelijking die niet opgaat", zegt een volksvertegenwoordiger. "Tindemans was onaanvaardbaar geworden door het Egmontpact. Martens werd toen aangeduid door Antoinette Spaak, André Cools en Charles-Ferdinand Nothomb als diegene die een regering moest vormen. Het was een gezelschap dat al nader tot elkaar was gekomen door de opmaak van een staatshervorming, het Egmontpact. Het idee dat Van Rompuy nu wel de compromissen zal smeden en dan premier kan worden ook: dat is een wensdroom van de Franstaligen, het is helemaal niet de geest van de partij."
Tot nader order rijdt Van Rompuy nog altijd 'voor een keuze die in het voordeel van anderen' is. En die 'andere' kijkt naar verluidt niet op "een maand meer of minder". Leterme hoeft dus nog niet te vrezen voor dolken. "Er zit wel frustratie klaar", zegt een parlementslid. Daarbij wordt verwezen naar lijstvormingen en zijn ministerkeuze van de afgelopen jaren. "Maanden geleden was Yves geliefd, vandaag is hij geducht en bevreesd." Een andere CD&V'er vermoedt dat Leterme zich bewust begint te worden van de 'zwakte van zijn sterkte' en dus zijn paradoxaal isolement: geplebisciteerd, maar geketend.
"Waaraan we dat merken? Hij begint velen van ons weer met de voornaam aan te spreken. Dat is veelal een signaal bij machtige mensen die blijven haperen, plots keren ze dan terug op aarde. Geen enkele CD&V'er zal Leterme komen zeggen: het gaat niet meer, het spel is uit. Leterme is geen kandidaat-premier meer op de dag dat hij zelf tot het inzicht zou komen dat het onmogelijk is."
En die dag is nog lang niet aangebroken. Van Rompuy heeft geen persoonlijke ambities. Maar stel dat de koning het hem zou vragen? Pour sauver la Belgique. "Als de koning dat doet, krijgt hij het grootste deel van Vlaanderen tegen zich", zegt een CD&V'er die alweer niet bekendstaat als Vlaamse sabelsleper of republikein. "Tot nu is iedereen al bij al zeer mild gebleven tegenover de monarchie. Dat de koning met vakantie was, in volle crisis, och, zand erover. Maar diegenen die hem nu zouden aanraden om het premierschap aan iemand anders dan Leterme te suggereren, spelen een zeer hoog spel".
Publicatiedatum : 2007-09-15
|
Laatst gewijzigd door Kortaf : 15 september 2007 om 12:26.
|
15 september 2007, 12:06
"Reynders zal zien dat het Vlaamse front na het ontslag van de formateur niet versoepeld is maar verhard", zo getuigt een CD&V'er tegenover De Morgen dat een uitgebreide analyse maakt van de communautaire radicalisering van de Vlaamse publieke opinie en meer bepaald bij de kiezers van CD&V/N-VA. Een passage. 
