Economische cycli: van kapitalisme en voorspoed tot fascisme en ondergang.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door goebezig

Het centrale probleem is machtsmisbruik, of beter, de mogelijkheid tot. Of het nu overheden zijn die hun macht misbruiken, of superbedrijven, maakt niets uit... uitbuiting is hun onvermijdelijke terminus.

De vrije markt is een even genadeloze fascist als de planningseconomie.

Nee, er is een heel groot verschil. De "vrije markt" dat is niks anders dan de keuze van alle marktspelers - enfin, het resultaat ervan. Er zit niemand in een vrije markt "te dicteren" wat er moet gebeuren. Maw, er is geen "machtige beslisser". Er zijn natuurlijk in een markt wel machtiger beslissers dan andere, omdat ze MEER INZETTEN dan anderen in die markt. Maar de macht van een speler in een markt is beperkt tot zijn eigen assets, die hij inzet.

In een planningseconomie beslist een zekere persoon of een zeker klubje van personen over de ASSETS VAN ANDEREN. Over de handelingen en de keuzes van anderen. Onbeperkt, en zonder 'feedback'. Zij die beslissen spelen niet met hun eigen assets, maar met de assets van anderen waarop ze onbegrensd veel beslag kunnen leggen.

Een vrije markt beperkt je keuze niet. Het kan wel de omstandigheden waarin je die keuze maakt beinvloeden (uiteraard: de omstandigheden van de keuze zijn uiteraard mede bepaald door zij die je partners en je concurrenten zijn). In een planeconomie heb je geen keuze, die wordt je afgenomen en iemand anders beslist, met dwang, in jouw plaats.

Het enige sociaal economisch model die een kans heeft op slagen (zonder genocide dan) is een systeem die machtsmisbruik zoveel mogelijk buitenspel zet. En dan bedoel ik systemisch, niet door middel van eindeloze wetteksten. Want dan verschuif je de macht gewoon naar de magistraten.

Zolang je macht aan mensen toekent is dat probleem onvermijdelijk, want iedereen maakt gebruik van de macht die hij heeft om zijn eigen agenda te dienen. De enige manier om machtsmisbruik te vermijden, is om iedereen enkel maar zijn eigen agenda laten uit te voeren, met zijn eigen middelen, en met wederzijdse akkoorden. Je moet wel geweld bannen, want anders krijg je via geweldpleging ook weer "machtsmisbruik" en dwingelandij.

Maw, een liberale economie is de organisatie van de economie die het MINIMUM aan dwingelandij haalt. Alle andere vormen dwingen meer, en bevatten dus meer machtsmisbruik aangezien er meer macht is.

Maar zolang mensen over andere mensen hun keuzes kunnen beslissen, is er machtsmisbruik. Dat kan op twee manieren: door geweldpleging, of door "staatsinmenging". In de twee gevallen zal iemand in jouw plaats beslissen en jou dat met geweld opleggen. En die iemand zal zijn eigen agenda volgen, en niet jouw voordeel nastreven. Zo is de mens nu eenmaal.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Piero

In een vrije markt kan ik mij een evenwicht voorstellen tussen vraag en aanbod met de prijs als thermometer.

Het is slechts een theoretische markt in evenwicht die een prijs aangeeft he. In werkelijkheid, in een voortdurend veranderende context, is de markt evenwichtsprijs slechts een theoretisch concept, en is de dynamiek van de echte prijsovereenkomsten bij verschillende transacties binnen een markt veel complexer. Die dynamiek kan, of kan niet, convergeren naar de theoretische evenwichtsprijs. De "krachten" in de markt (dat wil zeggen, de tendens in de marktdynamiek) zullen over 't algemeen wel gericht zijn richting evenwicht, maar het is niet omdat de krachten richting evenwicht wijzen, dat de dynamiek convergeert. In uitzonderlijke gevallen gaan de krachten zelfs weg drukken van het evenwicht (speculatieve bel bvb).

Het is dus een vereenvoudiging om te denken dat een markt ook een evenwichtsprijs oplevert. Jaja, er is een theoretische evenwichtsprijs, maar dat is maar een concept dat in theorie bestaat, en de werkelijke dynamiek van de markt moet daar niet steeds naar toe convergeren en snel bereiken.

De echte ogenblikkelijke prijzen zijn dus meestal niet de theoretische markt evenwichtsprijzen, en die afwijkingen veroorzaken ook afwijkingen en "ruis" bij de gekoppelde markten. En zo krijg je een heel ingewikkeld dynamisch systeem dat alles behalve stabiel moet zijn.

[AsGardSGO]

Er zitten hier op dat forum heel veel gefrustreerden of goed verdienende loon en baasslaafjes die met een erectie zitten (of anders opgewonden raken) bij het idee om fortuinen te vergaren op de kap van anderen. Die maar al te graag een hoop mensen onder hem zien de naad uit hun lijf en/of ziel te werken voor een minimumloon onder zware belastingdruk terwijl zij zelf klagen over enorme kosten maar nauwelijks zelf belasting betalen op hun eigen persoon en als bedrijf (winst).

Het zijn zij die komen zeggen wat de waarheid is en hoe het zogezegd in de natuur werkt, het zijn zij die geen tegenspraak dulden en elke vorm van sociaal en rechtvaardige werkelijkheid onderdrukken. In het voordeel van hun gewetenloze waanzin.

[stropke1000]

Oorspronkelijk geplaatst door Erw

Zelfverklaarde "socialisten" en "democraten" en "Sociaal-Economie"-adepten plakken er graag allerlei golftheorieën en technische analyses op, en behandelen het onderwerp graag als een 'natuurlijk fenomeen', waar niet aan te tornen is, en dat we dus enkel op herkauwende en starende wijze als makke schapen kunnen ondergaan.
Maar, het is één van de grootste leugens die er in de wereld gangbaar zijn.

De realiteit is dat deze cycli hun oorsprong vinden in dwangmatige bemoeienissen op de markt.
Door werkschuwe sujetten die zichzelf privileges toekennen (zoals gedwongen betaling voor eender wat aan een opgelegde prijs), en die privileges dan gebruiken om anderen voor veel te weinig tot niks voor hen te laten werken, waarbij de werkschuwe sujetten dit feit trachten te verbergen middels tussen-entiteiten die, naast de buit te helpen binnenrijven, dan de blaam voor hen opvangen, in ruil voor een dik deel van de buit en bescherming wanneer de laatste fase van de economische cyclus nadert en de wèl werkende gedupeerden beginnen te morren omdat harder werken gewoon resulteert in nog meer diefstal waardoor hun grens wordt verkend, en uiteindelijk overschreden. En ziedaar, de geboorte van een crisis. Die is in zijn essentie een economisch verzet. Mensen die weigeren nog harder te werken voor hetzelfde, en de diefstal en bemoeienissen eerst op inventieve wijze trachten te omzeilen, en wanneer de regularitis van de fascisten dat onmogelijk maakt, hun schouders ophalen en de moeite niet meer doen. En dat laatste is eigenlijk het ultieme verzet, waar geen enkele centrale planning iets aan kan doen, want inventiviteit en kennis kunnen niet worden afgedwongen. Dit schouderophalen is het einde van de diefstal, maar zoals de geschiedenis uitwijst: centrale planners hebben zo de onhebbelijke gewoonte om niet zomaar te verdwijnen. En dit is dan het klokgelui voor de laatste fase van de cyclus: die van conflict. Net zoals de 1930 depressie uiteindelijk massale tewerkstelling in de productie van vernietigingsmiddelen nodig had, om er (tijdelijk) uit te raken.
Want er zijn meerdere kleinere cycli waarvan de amplitudes een grotere cyclus vormen.
Je hebt een aantal kleinere crises die telkens worden tegengewerkt door de centrale planners, tot het punt dat de marktverschuiving een zodanig grote schaal heeft bereikt dat het tot een supercrisis leidt, die enkel nog door openlijk en bruut fascisme kan worden onderdrukt, wat uiteindelijk tot een vernietigende supercorrectie leidt die de economie en de samenleving de nuldoorgang doet passeren en de centrale planning breekt als een dief die niks meer kan stelen eenvoudigweg omdat er niks meer is.
Waar de kapitalisten dan eindelijk stoppen met hun schouders op te halen, en herbeginnen vanuit de leegstaande en vervallen gebouwen, of in geval van gewapend conflict, de ruïnes slopen en opnieuw opbouwen, waarbij een nieuwe Grote Cyclus is gestart.

Kijk naar ons Belziekske. Een fraai voorbeeld in een notedop. De overheid heeft zichzelf met de decennia verdubbeld in omvang en bemoeienis. 30-40% van de bevolking wordt rechtstreeks of onrechtstreeks met afgepakt geld betaald, los van elke correctie die uitgaat van mensen op de markt, vandaar het verleidelijk karakter van de lokroep die uitgaat van overheidsaanwervingen, de "zekerheid" van een staatsjobke. Voor 6 postjes als administratief hulpje bij de Roverheid staan er 600 te drummen, terwijl er in de privé sector tienduizenden kandidaturen open blijven staan. Scholen hebben zelfs al zoiets als "Politieke wetenschappen" als richting. Ja, stelen en ermee ongestraft wegkomen, het is al een officiele "wetenschap" geworden.
Je kunt geen kant uitdraaien of de tijdreiziger, die niet de tijd kreeg voor gewenning, ziet hallucinante niveaus van overheidsbemoeienis waarvoor hij bij zijn terugkeer groepsgewijze zou worden uitgelachen als hij ze vertelde. Bossen verkeersborden. Je kunt bijna niks doen zonder vergunning(en) te moeten aanvragen. Controleurs op drank en roken en muziek (blijft er nog iets over?) in cafés. Controleurs op de positie van bloembakken op de stoep. De laatste absurditeit die ik las was van een idee van ene politica genaamd Schauvliege, om met snuffelwagens mensen op te sporen die hun haard laten branden bij smog. Het doet me denken aan de Duitse NationaalSocialisten van weleer, die met wagens vol antennes radio's kwamen opsporen.

Het probleem bereikte nu opnieuw de wereldschaal. De modernste versie van het fascisme staat aan het begin van hun einde en de economische vernietigingsfase zit in haar finale stadium.

Weten is één.
Redden wat er nog te redden valt is twéé.
Ook je schouders ophalen is drie.
De rest, volgt vanzelf.

oorzaak van de crisis,
de slavenhandelaars kunnen de slaven niet tot het merg uitzuigen

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door stropke1000

oorzaak van de crisis,
de slavenhandelaars kunnen de slaven niet tot het merg uitzuigen

Dat is precies wat Erw zegt, he.

[goebezig]

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

Nee, er is een heel groot verschil. De "vrije markt" dat is niks anders dan de keuze van alle marktspelers - enfin, het resultaat ervan. Er zit niemand in een vrije markt "te dicteren" wat er moet gebeuren. Maw, er is geen "machtige beslisser". Er zijn natuurlijk in een markt wel machtiger beslissers dan andere, omdat ze MEER INZETTEN dan anderen in die markt. Maar de macht van een speler in een markt is beperkt tot zijn eigen assets, die hij inzet.

Dit is dan wel in een zuiver laissez faire kapitalistische markt, want anders heb je ook nog een overheid, en lobbyisme, hetgeen deze theorie wel een ander beeld geeft.

In een dergelijk model is het trouwens helemaal niet uitgesloten dat de balans van de macht zich toch ophoopt in de vorm van een mega multinational die meerdere grote afzetmarkten compleet monopoliseert. Ik zou zelfs zover gaan en zeggen dat dit onvermijdelijk is. Het is ten slotte steeds de bedoeling om je marktaandeel te vrijwaren, en monopolies zijn de perfecte manier om dat te verwezenlijken.

Zoals ik eerder aanhaalde zijn wetteksten niet de oplossing om deze vormen van misbruik (gebruik?) te vermijden.

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

In een planningseconomie beslist een zekere persoon of een zeker klubje van personen over de ASSETS VAN ANDEREN. Over de handelingen en de keuzes van anderen. Onbeperkt, en zonder 'feedback'. Zij die beslissen spelen niet met hun eigen assets, maar met de assets van anderen waarop ze onbegrensd veel beslag kunnen leggen.

Als je ervan uitgaat dat de planning gebeurd door een overheid met totale autonomie (zoals we die nu hebben) gebaseerd op de meningen van verscheidene competente, en incompetente politici...

Infrastructurele planning is eigenlijk de perfecte job voor een computer, en niet een politicus/ca met hun "eigen ideeën". Die laatste zijn bijna in elk geval banaal en bizar, en in absoluut elk geval voorbijgestreefd voor ze in uitvoering gaan.

Prijsbepaling is eigenlijk overbodig. Het is enkel nodig in de huidige incarnatie van het kapitalisme, dewelke met heel wat problemen kampt niet de minste zijnde de luchtverkoop... ik zou dus niet overdrijven als ik zie dat we misschien een paar koerscorrecties moeten doorvoeren voor we echt kunnen gaan praten van een functioneel systeem, waar kan op verder gebouwd worden.

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

Een vrije markt beperkt je keuze niet. Het kan wel de omstandigheden waarin je die keuze maakt beinvloeden (uiteraard: de omstandigheden van de keuze zijn uiteraard mede bepaald door zij die je partners en je concurrenten zijn). In een planeconomie heb je geen keuze, die wordt je afgenomen en iemand anders beslist, met dwang, in jouw plaats.

Tjah, ik denk dat we allebei nuchter genoeg zijn om te beseffen dat een vrije markt je evengoed keuzes opgelegd. Ik wil eigenlijk geen 1.5€ voor een liter benzine betalen, maar wat ga ik eraan doen? De auto-industrie heeft nog geen passende oplossing voor alternatieve brandstoffen, de petro-industrie zal er al helemaal niet aan meewerken, en de overheid doet er liefst nog een schepje bovenop.

Je zou natuurlijk kunnen zeggen dat ik er gewoon voor kan kiezen om geen voertuig met brandstofmotor te gebruiken. In eerste instantie een redelijk argument, maar ik kan er natuurlijk ook voor kiezen om ergens in een grot te gaan wonen en slijmschimmels te eten die op de muren groeien... maar dan vraag ik me natuurlijk af waarom we dan nog ingewikkeld gaan doen, geef me dan maar een knuppel en wat oerinstinct, waarom nog al deze moeite doen?

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

Zolang je macht aan mensen toekent is dat probleem onvermijdelijk, want iedereen maakt gebruik van de macht die hij heeft om zijn eigen agenda te dienen. De enige manier om machtsmisbruik te vermijden, is om iedereen enkel maar zijn eigen agenda laten uit te voeren, met zijn eigen middelen, en met wederzijdse akkoorden. Je moet wel geweld bannen, want anders krijg je via geweldpleging ook weer "machtsmisbruik" en dwingelandij.

Geweld kun je niet bannen zonder een oppermachtige instelling, en deze instelling zal zijn macht gaan misbruiken voor eigen doeleinden.

De enige manier om geweld te vermijden is om het uit het straatbeeld te laten verdwijnen voor een voldoende lange periode zodoende het sociaal onaanvaardbaar te laten worden.

Het probleem van het liberalisme is de onverantwoorde verdeeldheid van eigendommen en middelen, want dat leid er opnieuw toe dat er machtsmisbruik optreed. We hebben dit in de middeleeuwen reeds geprobeerd, en concepten als welvaart, geluk, rechtvaardigheid, etc waren vrij ver te zoeken in die tijden.

Je laat het ook wat uitschijnen dat persoonlijke agenda's nooit overeen kunnen komen met die van anderen, wat gewoonweg niet zo is. Ik heb er alle baat bij om ervoor te zorgen dat jij voldoende middelen hebt om jezelf en je dierbaren te onderhouden... want is dat niet zo, dan ga je misschien gaan stelen uit nood, misschien zelfs wel van mij... Of nog sterker, je gaat bonden vormen, stakingen organiseren, en een machtig orgaan (zoals de overheid) zover krijgen om dergelijke diefstal te organiseren en sanctioneren op grote schaal.

Wat ik niet ga doen daarnaast, is mij uit de naad werken om te zorgen dat jij ook voldoende hebt, want dat is gewoonweg nodeloos.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door goebezig

Dit is dan wel in een zuiver laissez faire kapitalistische markt, want anders heb je ook nog een overheid, en lobbyisme, hetgeen deze theorie wel een ander beeld geeft.

En dat is dan geen kapitalisme he. Dat is wat ik noem "corporatisme", de mix tussen prive en publiek waarbij prive met de voordelen gaat lopen, en publiek met de lasten en risico's opgezadeld zit, onder goedkeuren van de politicus die daar zijn voordeel uit haalt.

In een dergelijk model is het trouwens helemaal niet uitgesloten dat de balans van de macht zich toch ophoopt in de vorm van een mega multinational die meerdere grote afzetmarkten compleet monopoliseert. Ik zou zelfs zover gaan en zeggen dat dit onvermijdelijk is. Het is ten slotte steeds de bedoeling om je marktaandeel te vrijwaren, en monopolies zijn de perfecte manier om dat te verwezenlijken.

Ik weet dat eerlijk gezegd niet. Een monopolie heeft natuurlijk veel nadelen, maar als een monopolist het te bruin bakt, opent hij vanzelf een gat in de markt, he.

Je kan een de facto monopolie hebben, omdat je een groot stuk van de markt in handen hebt, maar van zodra je dat monopolie gaat misbruiken om prijzen doen te stijgen, maak je het in principe gemakkelijker voor nieuwe bedrijfjes om in die niche te springen.
In welke mate is monopolievorming en monopoliemisbruik onvermijdelijk in een vrije markt ? Ik zou het niet weten.

Zoals ik eerder aanhaalde zijn wetteksten niet de oplossing om deze vormen van misbruik (gebruik?) te vermijden.

Dat is ook mijn punt, als "negatieve" liberaal: ik zal NIET beweren (zoals sommige ultra liberalen) dat de vrije markt de beste wereld zonder problemen schept. In tegendeel. Ik neem best wel aan dat vrije markten problemen kennen. Wat IK stel is dat prutsen met staatsinterventie om die problemen aan te pakken, gewoon de zaak erger maken.

Als je ervan uitgaat dat de planning gebeurd door een overheid met totale autonomie (zoals we die nu hebben) gebaseerd op de meningen van verscheidene competente, en incompetente politici...

Ik ga er zelfs van uit dat dat niet "op basis is van de meningen van competente en incompetente politici". Ik ga ervan uit dat politici die aan de macht zijn bij definitie "competent" zijn in hun job, namelijk aan de macht komen. Het is enkel een groot misverstand, en een dikke hypocrisie, dat ze aan de macht zouden zijn OM IETS TE DOEN, anders dan hun eigen agenda uitvoeren, welke deels is om aan de macht te komen/blijven.

Onderschat die mensen niet. Het is niet gemakkelijk om aan de macht te komen, en die die er dus geraakt zijn, zijn perfect geslaagd in hun job.

We denken echter, naief, dat hun job is van "goed bestuur" te leveren. Dat is helemaal hun job niet, ze doen alleen alsof. En dus lijkt het alsof ze incompetent zijn. Een beetje zoals je denkt dat een tweedehands auto verkoper een incompetente garagist is, omdat hij jou een auto verkocht heeft met allerlei mankementen en hij zou dat als garagist niet gezien hebben - nogal een slechte garagist he ! Welnee, hij is geslaagd in zijn echte job die erin bestaat om jou een rammelkar voor veel geld te verpatsen ! Dat jij denkt dat hij een slechte garagist is, is omdat je zijn job niet snapt.

Infrastructurele planning is eigenlijk de perfecte job voor een computer, en niet een politicus/ca met hun "eigen ideeën". Die laatste zijn bijna in elk geval banaal en bizar, en in absoluut elk geval voorbijgestreefd voor ze in uitvoering gaan.

Ik heb dat ook een tijdje gedacht, maar dat is niet waar. Er zijn aan infrastructuur werken altijd voordelen voor sommigen en nadelen voor anderen. Als ik een transportbedrijf heb, is het voor mij misschien voordelig dat de transport infrastructuur rond mijn concurrent in slechte staat is en dat hij veel tijd verliest in files en zo, he!

De ene zijn dood is de andere zijn brood, en dat valt nooit op te lossen door een computer, want het hangt af van vanuit welk standpunt je kijkt.

Tjah, ik denk dat we allebei nuchter genoeg zijn om te beseffen dat een vrije markt je evengoed keuzes opgelegd.

Oh, maar dan snap je niet wat "keuze" betekent in een economische context. Keuze is niet "mijn opinie" of "mijn droom". Het wil zeggen: VAN ALLE MOGELIJKHEDEN DIE IK HEB (en die mogelijkheden zijn steeds beperkt, en voldoen nooit aan al mijn verlangens, welk systeem er ook is), welke is de meest opportune om ZO GOED MOGELIJK aan mijn verlangens te voldoen (ook al zijn die nooit helemaal voldaan).

Wij zijn geen goden die met een vingerknip al onze geneugten kunnen voldoen. Het feit zelf dat we niet aan al onze geneugten kunnen voldoen, en dus een lijstje moeten maken en daar prioriteiten in stellen, en dus KIEZEN om aan sommige verlangens NIET te voldoen om KUNNEN aan anderen te voldoen, is het economische concept van SCHAARSTE.

Je ontdekt hier dus gewoon dat er schaarste is.

Ik wil eigenlijk geen 1.5€ voor een liter benzine betalen, maar wat ga ik eraan doen? De auto-industrie heeft nog geen passende oplossing voor alternatieve brandstoffen, de petro-industrie zal er al helemaal niet aan meewerken, en de overheid doet er liefst nog een schepje bovenop.

Je kiest er met andere woorden dus WEL voor. Je zou het in je dromen anders willen, maar tussen alle WERKELIJKE keuzes die je hebt, kies je van WEL je tank vol te gieten, omdat je anders volgens je prioriteitenlijstje minder belangrijke dingen doet, om belangrijker dingen te laten vallen. Dat is wat die KEUZE impliceert: wat ben ik bereid om op te geven, in welke volgorde ?

Je zou natuurlijk kunnen zeggen dat ik er gewoon voor kan kiezen om geen voertuig met brandstofmotor te gebruiken. In eerste instantie een redelijk argument, maar ik kan er natuurlijk ook voor kiezen om ergens in een grot te gaan wonen en slijmschimmels te eten die op de muren groeien... maar dan vraag ik me natuurlijk af waarom we dan nog ingewikkeld gaan doen, geef me dan maar een knuppel en wat oerinstinct, waarom nog al deze moeite doen?

Je schijnt een begin te maken met het doorgronden van het concept van schaarste en van keuze in economie

Geweld kun je niet bannen zonder een oppermachtige instelling, en deze instelling zal zijn macht gaan misbruiken voor eigen doeleinden.

Voila, het dilemma.

De enige manier om geweld te vermijden is om het uit het straatbeeld te laten verdwijnen voor een voldoende lange periode zodoende het sociaal onaanvaardbaar te laten worden.

Een gewapende gewelddadige bende heeft er niks mee te maken dat haar activiteiten sociaal onaanvaardbaar zouden zijn hoor. Geweld kan je enkel maar bannen door het te monopoliseren.

Het probleem van het liberalisme is de onverantwoorde verdeeldheid van eigendommen en middelen, want dat leid er opnieuw toe dat er machtsmisbruik optreed.

Ik ben daar niet zeker van. Vaak zijn de grootste rijkdommen vergaard met hulp van staatsmacht en staatsinterventie he.

We hebben dit in de middeleeuwen reeds geprobeerd, en concepten als welvaart, geluk, rechtvaardigheid, etc waren vrij ver te zoeken in die tijden.

??? In de middeleeuwen zaten we in een feodaal systeem. Heel ver van enige vorm van liberalisme zou ik denken !

Je laat het ook wat uitschijnen dat persoonlijke agenda's nooit overeen kunnen komen met die van anderen, wat gewoonweg niet zo is. Ik heb er alle baat bij om ervoor te zorgen dat jij voldoende middelen hebt om jezelf en je dierbaren te onderhouden... want is dat niet zo, dan ga je misschien gaan stelen uit nood, misschien zelfs wel van mij... Of nog sterker, je gaat bonden vormen, stakingen organiseren, en een machtig orgaan (zoals de overheid) zover krijgen om dergelijke diefstal te organiseren en sanctioneren op grote schaal.

Ik heb dat nooit beweerd.

Wat ik niet ga doen daarnaast, is mij uit de naad werken om te zorgen dat jij ook voldoende hebt, want dat is gewoonweg nodeloos.

Nochtans is de enige manier om schaarste serieus terug te dringen, dat we ons allemaal uit de naad werken. Nodige, maar geen voldoende voorwaarde.