Is alles relatief?

[Eliyahu]

Bs'd

Is alles relatief?

door Sefanja

De Griekse filosoof Protagoras zei:

De mens is de maat van alle dingen.

Dit idee vinden we bij meer recente filosofen terug in de vorm van moreel subjectivisme (morele waarden zijn een kwestie van individuele voorkeur) en cultuurrelativisme (morele waarden zijn alleen geldig binnen cultureel bepaalde grenzen).

Deze vormen van relativisme, die gemeengoed zijn geworden in onze westerse samenleving, staan haaks op wat het jodendom leert: er is een absolute waarheid en moraliteit en we doen er goed aan om daar naar te streven.
Argumenten voor relativisme

Dat doet ons afvragen… wat zijn eigenlijk de argumenten achter het relativisme?

Argument: Alle opvattingen zijn feilbaar. Daarom moeten alle meningen geuit en gerespecteerd worden.
Tegenargument: Alle opvattingen over de waarheid zijn feilbaar, maar dat maakt de waarheid zelf nog niet feilbaar. Iedereen mag zijn opvatting uiten en respect krijgen, maar niet alle opvattingen hoeven we even serieus te nemen. Denk bijvoorbeeld aan de opvatting dat de aarde plat is. Zie de Flat Earth Society.

Argument: Verschillende culturen hebben verschillende waarden.
Tegenargument: Onenigheid impliceert niet dat er geen waarheid is. Mensen kunnen bijvoorbeeld menen dat de aarde plat is, terwijl anderen menen dat zij rond is. Dit verandert niets aan het feit dat de aarde rond is.

Argument: Geen enkel waardensysteem is absoluut bewezen.
Tegenargument: Dat iets niet bewezen is, wil niet zeggen dat het niet waar is. Zo was er een tijd dat het niet bewezen was dat de aarde rond is. Toch was de aarde ook toen al rond.

Argument: Er is geen procedure voor het bepalen van absoluut correcte waarden.
Tegenargument: Het ontbreken van een procedure impliceert niet het ontbreken van een waarheid. Zo beweerden de alchemisten dat het mogelijk is om het ene materiaal om te zetten in het andere zonder dat ze daar toen een procedure voor hadden. Inmiddels hebben wij deze wel dankzij de chemie of scheikunde.
Argumenten tegen relativisme

Argument: Als volgens de relativist de waarheid afhankelijk is van het individu, dan zal hij mijn waarheid, namelijk dat de waarheid absoluut is, niet mogen verwerpen. Doet hij dat wel, dan is hij een inconsistente relativist. Erkent de relativist mijn absolute kijk op de waarheid wel, dan is hij consistent maar heeft hij geen argumenten om mij op andere gedachten te brengen.

Argument (ad hominem, op de man): Bij een relativist is geen morele discussie mogelijk, geen rechtvaardiging van mensenrechten en geen veroordeling van nazi’s. Bij een relativist doet niets ertoe. Zo iemand zou zich zelfs een inconsistent relativist tonen als hij immorele handelingen van anderen zou proberen te voorkomen, in het bijzonder wanneer hij in debat zou gaan met een ‘moreel verwerpelijke absolutist’.
Nuancering

Ben ik dan zo arrogant om te zeggen dat ik de waarheid heb en dat ik anderen voorschrijf volgens welk waardensysteem ze moeten leven? Nee, dat ook weer niet. Ik denk dat we een belangrijk onderscheid moeten maken tussen absolutisme en objectivisme.

Objectivisme zegt dat de werkelijkheid daadwerkelijk objectief te kennen is en niet beïnvloed wordt door het subject.

Absolutisme zegt dat er een absolute waarheid of moraliteit bestaat, maar zegt niets over ons vermogen om haar te kennen.

Als absolutist is het dus heel goed mogelijk het jodendom serieus te nemen en te geloven in het bestaan van een absolute waarheid en moraliteit zonder direct een arrogante houding aan te hoeven nemen door te beweren dat je de waarheid gevonden hebt.

Wie is wijs? Hij die leert van iedereen.— Pirkee Abot 4:1

Maar aan de andere kant ook zonder de onverschillige houding aan te nemen van: iedereen zijn eigen waarheid en zijn eigen moraliteit.

Door te geloven in het bestaan van een absolute waarheid is er iets om over in discussie te gaan, om je druk over te maken, is er een reden om te werken aan een betere wereld. Want wat is ‘beter’ als er geen ‘goed’ is? En waarom zouden wij onze kinderen naar school sturen als er geen ‘waar’ is?
Oppertunisme

Naar mijn mening bestaan er vrijwel geen echte relativisten, maar worden de verschillende vormen van relativisme misbruikt om zich te ontdoen van morele verantwoordelijkheden. Zo zien we het smoesje van cultuurrelativisme veelvuldig terugkeren in de internationale politiek om afzijdig te blijven, maar als het goed uitkomt, wordt er ineens wel gesproken van universeel geldende mensenrechten.

Evenzo kan op het niveau van individuen de idee van moreel subjectivisme erbij gehaald worden om elke discussie over morele verantwoordelijkheid te ontlopen.

Uiteindelijk leidt de filosofie van relativisme tot een verval van moraliteit en een gevoel van zinloosheid. En dat is absoluut verkeerd.
Conclusie

Het moreel relativisme is immoreel!

(En de relativist die hierover in discussie gaat, toont zich inconsistent.)

[tandem]

Oorspronkelijk geplaatst door Tamil

Weer zo'n C/P flood van een relikwiet. Waarom wordt dit getolereerd?

Je antwoord lijkt subjectief te zijn, derhalve relatief te beschouwen maar dat zal je denkelijk niet lukken gezien de verstarring die is opgetreden. Toch denken we dat het mogelijk moet zijn om dat te doorzien, ook door jou.

[tandem]

Oorspronkelijk geplaatst door Eliyahu

En de relativist die hierover in discussie gaat, toont zich inconsistent.

Zo ver geraken sommigen niet eens, vandaag volstaat het om God te zeggen en de cinema begint opnieuw. Hetzelfde geldt bij andere woorden zoals geld, politiek, bank, economie, ras ... en diens meer. Het is allemaal relatief.

[Wapper]