Wat is vrijheid?

Pølle · 6 juni 2010, 19:09

Elke politieke ideologie heeft wel een andere invulling van wat vrijheid precies inhoudt.

Voor anarcho-kapitalisten is dat redelijk eenvoudig: vrijheid heeft alles te maken met het zelfbeschikkingsrecht. Vrijheid is daarbij het kunnen beschikken over zijn eigen lichaam en eigen arbeid. Het is de afwezigheid van geweld (zeer breed gedefinieerd). Auteurs: Locke bijvoorbeeld, of Van Dun.

Maar hoe zit het met onze linkse medemens? Wat houdt vrijheid in? Hoe wordt pakweg het sociale zekerheidssysteem geschaard onder de notie van vrijheid? In progressieve kringen wordt vaak naar vrijheid verwezen als 'de mogelijkheid om al zijn capaciteiten te verwerkelijken'. Toch wordt daarbij vaak de vrijheid van anderen ingeperkt (zie bv. de argumentatie van anarcho-kapitalisten). Bovendien staat een dergelijke interpretatie bloot aan manipulaties over wat capaciteiten en doelen kunnen (en moeten) zijn; al snel belandt men in de neoliberale conditie waarbij die mogelijkheid om zijn capaciteiten te verwerkelijken verwordt tot een plicht om dat te doen, en waarbij de doelen ervan reeds voorgeschreven zijn (zoals veel geld verdienen, 'succesvol' zijn &c.).

Dus, hoe zien jullie dat allemaal? Zijn er ook interessante auteurs die hun visie daarop gaven? Bestaan er net als bij anarcho-kapitalisten ook in linkse kringen belangrijke werken die min of meer als standaard worden beschouwd?

groeten,
Polle

Vlaanderen Boven · 6 juni 2010, 19:42

Of je John Rawls echt links kunt noemen weet ik niet, maar hij heeft wel belangrijke kwalificaties bij de zaligmakende werking van het zuivere marktmechanisme geplaatst, wat hem kritiek van ultra-liberalen als Nozick opleverde.
De samenvatting van zijn visie luidt als volgt: feitelijke ongelijkheid is aanvaardbaar als en slechts als iedereen beschikt over basisvrijheden én die ongelijkheid het gevolg is van de inname van maatschappelijke posities die in principe toegankelijk zijn voor iedereen (zijn 1ste & 2de principe). Om werkelijke vrijheid en werkelijke kansen te garanderen is dan een zekere mate van herverdeling ten gunste van de minstbedeelden noodzakelijk (zijn 3de principe).

Tot zover min of meer een standaardopvatting over rechtvaardigheid, maar het interessante is dat hij postuleert dat men* automatisch tot die principes zou komen als men een maatschappij moest bedenken achter een 'veil of ignorance'; men weet dus niet op voorhand of men blank of zwart is, rijk of arm, man of vrouw, etc. Want ook dat is voor Rawls vrijheid: de mogelijkheid om jezelf los te denken van je historische en contingente positie/toestand.

* realistisch gezien gaat men reeds uit van een liberaal-democratische wereldopvatting, dus de redenering over de sluier van onwetendheid is slechts redelijk te verantwoorden, niet zuiver rationeel.

Sjaax · 6 juni 2010, 20:03

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Pølle

Elke politieke ideologie heeft wel een andere invulling van wat vrijheid precies inhoudt.

Voor anarcho-kapitalisten is dat redelijk eenvoudig: vrijheid heeft alles te maken met het zelfbeschikkingsrecht. Vrijheid is daarbij het kunnen beschikken over zijn eigen lichaam en eigen arbeid. Het is de afwezigheid van geweld (zeer breed gedefinieerd). Auteurs: Locke bijvoorbeeld, of Van Dun.

Maar hoe zit het met onze linkse medemens? Wat houdt vrijheid in? Hoe wordt pakweg het sociale zekerheidssysteem geschaard onder de notie van vrijheid? In progressieve kringen wordt vaak naar vrijheid verwezen als 'de mogelijkheid om al zijn capaciteiten te verwerkelijken'. Toch wordt daarbij vaak de vrijheid van anderen ingeperkt (zie bv. de argumentatie van anarcho-kapitalisten). Bovendien staat een dergelijke interpretatie bloot aan manipulaties over wat capaciteiten en doelen kunnen (en moeten) zijn; al snel belandt men in de neoliberale conditie waarbij die mogelijkheid om zijn capaciteiten te verwerkelijken verwordt tot een plicht om dat te doen, en waarbij de doelen ervan reeds voorgeschreven zijn (zoals veel geld verdienen, 'succesvol' zijn &c.).

Dus, hoe zien jullie dat allemaal? Zijn er ook interessante auteurs die hun visie daarop gaven? Bestaan er net als bij anarcho-kapitalisten ook in linkse kringen belangrijke werken die min of meer als standaard worden beschouwd?

groeten,
Polle

Hoewel geen linkse auteur, zou ik toch het essay 'Twee opvattingen van vrijheid' van Isaiah Berlin willen noemen. Daarin benoemt hij de positieve vrijheid; de vrijheid die iemand verkrijgt door zich te ontwikkelen. Door jou genoemd als 'de mogelijkheid om al zijn capaciteiten te verwerkelijken'. Persvrijheid is prachtig, maar als je niet kunt lezen, heb je er weinig aan. Positieve vrijheid is de vrijheid die iemand in staat stelt ook in politieke zaken bewust een keuze te maken.

Bovendien wordt in Berlins essay de negatieve vrijheid besproken. De vrijheid die uitdrukt dat men geen bemoeienis door anderen wenst, dat iedereen vrij is zijn eigen keuzen te maken. Berlin beargumenteert dat de twee concepten de pluraliteit en de incompatibiliteit van menselijke behoeften weerspiegelen. Het gaat om de 'trade-off'. Wat wil iemand? Wat meer positieve vrijheid of wat meer negatieve vrijheid?

Ik zou echter niet weten waar ik de scheidslijn moet trekken tussen die vrijheden. Slechts in concrete situaties geef ik een oordeel. Een algemene richtlijn heb ik niet.

AdrianHealey · 6 juni 2010, 21:56

Bah; Locke.

AdrianHealey · 6 juni 2010, 21:59

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Hoewel geen linkse auteur, zou ik toch het essay 'Twee opvattingen van vrijheid' van Isaiah Berlin willen noemen. Daarin benoemt hij de positieve vrijheid; de vrijheid die iemand verkrijgt door zich te ontwikkelen. Door jou genoemd als 'de mogelijkheid om al zijn capaciteiten te verwerkelijken'. Persvrijheid is prachtig, maar als je niet kunt lezen, heb je er weinig aan. Positieve vrijheid is de vrijheid die iemand in staat stelt ook in politieke zaken bewust een keuze te maken.

Bovendien wordt in Berlins essay de negatieve vrijheid besproken. De vrijheid die uitdrukt dat men geen bemoeienis door anderen wenst, dat iedereen vrij is zijn eigen keuzen te maken. Berlin beargumenteert dat de twee concepten de pluraliteit en de incompatibiliteit van menselijke behoeften weerspiegelen. Het gaat om de 'trade-off'. Wat wil iemand? Wat meer positieve vrijheid of wat meer negatieve vrijheid?

Ik zou echter niet weten waar ik de scheidslijn moet trekken tussen die vrijheden. Slechts in concrete situaties geef ik een oordeel. Een algemene richtlijn heb ik niet.

Dat vind ik nu eens echt een irrelevant kutessay waarvan ik van toeten noch blazen begrijp waarom dat zo vaak aangehaald wordt.

Heftruck · 6 juni 2010, 22:42

Effe heel simpel samengevat, Pølle.

Liberalisme (liberalen, kapitalisten, libertariërs) definieert vrijheid als alle logica die voortvloeit uit een 'natuurtoestand van een individuele mens', wat concreet betekent dat ieder in de eerste plaats voor zichzelf verantwoordelijk is.

'Links' (communisten, socialisten, anarchisten) definieert vrijheid als alle logica die voortvloeit uit een ' een gemeenschap voor het goed van iedereen', wat concreet betekent dat iedereen bijdraagt aan 'het gemeengoed' waarbij iedereen recht heeft op een gelijk deel. Egalitarisme is een typisch voorbeeld hiervan.

'Rechts' (integralisten, fascisten) definiëert vrijheid als alle logica die voortvloeit uit een 'natuurlijke ordening', wat concreet betekent dat iedere mens specifieke geschikt is voor één type taken en zhij dat moet maximaliseren. Typische voorbeelden hiervan zijn kastes en standen.

Dit zijn de drie voornaamst aanwezige categorieën. Er zijn echter nog twee speciale categorieën die ik wil aandragen.

De eerste is het ecologisch groen-denken omdat daar geen sprake is van een denken dat rond de mens draait, wel rond ecologische systemen waarvan de mens slechts een onderdeel is. Het denken over vrijheid bij groenen is vooral een technische kwestie, en geen ideologische, over de limieten van de impact van mensen op de rest van het ecosysteem. Ecologisme is daarom niet links te noemen, daar de emancipatie van de mensheid vaak bijzaak, geheel irrelevant of zelfs contraproductief is. Uitsterven of decimeren van de mensheid is binnen het groen-denken niet zo absurd als velen zouden denken.

De andere categorie is al het spiritueel denken dat zich bezig houdt met 'het ware Zelf', waarbij vrijheid te vinden is in een spirituele zoektocht van introspectie en niet in politieke, maatschappelijke of economische ordening. Zulke denkers zijn vooral geïnteresseerd in hoe men deze toestand het best tot stand kan brengen, waardoor politiek een louter technische kwestie of zelfs een obstructie is.

Ik denk dat dit min of meer de core van elk ideologisch dispuut over vrijheid samenvat, uiteraard enorm gesimplificeerd. Het is wel op te merken dat hoewel specifieke ideeën over religie, economie, politieke organisatie en de plaats van de mens in de natuur veel vaker neigen voor te komen in combinatie met één of twee van deze vijf categorieën en veel minder bij de overige drie, dat geen a-priori noodzakelijkheid is. Er bestaat een veelvuldigheid aan combinaties en mengvormen.

Zoals altijd zijn deze verwoordingen uiteraard niet absoluut, enorm versimpeld en niet vrij van fouten. Voel u vrij om die, zoals steeds, aan te wijzen en te bekritiseren.

6 juni 2010, 19:09	#1
Pølle Minister-President Geregistreerd: 21 maart 2007 Berichten: 2.829	Wat is vrijheid? Elke politieke ideologie heeft wel een andere invulling van wat vrijheid precies inhoudt. Voor anarcho-kapitalisten is dat redelijk eenvoudig: vrijheid heeft alles te maken met het zelfbeschikkingsrecht. Vrijheid is daarbij het kunnen beschikken over zijn eigen lichaam en eigen arbeid. Het is de afwezigheid van geweld (zeer breed gedefinieerd). Auteurs: Locke bijvoorbeeld, of Van Dun. Maar hoe zit het met onze linkse medemens? Wat houdt vrijheid in? Hoe wordt pakweg het sociale zekerheidssysteem geschaard onder de notie van vrijheid? In progressieve kringen wordt vaak naar vrijheid verwezen als 'de mogelijkheid om al zijn capaciteiten te verwerkelijken'. Toch wordt daarbij vaak de vrijheid van anderen ingeperkt (zie bv. de argumentatie van anarcho-kapitalisten). Bovendien staat een dergelijke interpretatie bloot aan manipulaties over wat capaciteiten en doelen kunnen (en moeten) zijn; al snel belandt men in de neoliberale conditie waarbij die mogelijkheid om zijn capaciteiten te verwerkelijken verwordt tot een plicht om dat te doen, en waarbij de doelen ervan reeds voorgeschreven zijn (zoals veel geld verdienen, 'succesvol' zijn &c.). Dus, hoe zien jullie dat allemaal? Zijn er ook interessante auteurs die hun visie daarop gaven? Bestaan er net als bij anarcho-kapitalisten ook in linkse kringen belangrijke werken die min of meer als standaard worden beschouwd? groeten, Polle __________________ Tout va bien.

6 juni 2010, 22:42	#6
Heftruck Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 15 februari 2006 Berichten: 11.670	Effe heel simpel samengevat, Pølle. Liberalisme (liberalen, kapitalisten, libertariërs) definieert vrijheid als alle logica die voortvloeit uit een 'natuurtoestand van een individuele mens', wat concreet betekent dat ieder in de eerste plaats voor zichzelf verantwoordelijk is. 'Links' (communisten, socialisten, anarchisten) definieert vrijheid als alle logica die voortvloeit uit een ' een gemeenschap voor het goed van iedereen', wat concreet betekent dat iedereen bijdraagt aan 'het gemeengoed' waarbij iedereen recht heeft op een gelijk deel. Egalitarisme is een typisch voorbeeld hiervan. 'Rechts' (integralisten, fascisten) definiëert vrijheid als alle logica die voortvloeit uit een 'natuurlijke ordening', wat concreet betekent dat iedere mens specifieke geschikt is voor één type taken en zhij dat moet maximaliseren. Typische voorbeelden hiervan zijn kastes en standen. Dit zijn de drie voornaamst aanwezige categorieën. Er zijn echter nog twee speciale categorieën die ik wil aandragen. De eerste is het ecologisch groen-denken omdat daar geen sprake is van een denken dat rond de mens draait, wel rond ecologische systemen waarvan de mens slechts een onderdeel is. Het denken over vrijheid bij groenen is vooral een technische kwestie, en geen ideologische, over de limieten van de impact van mensen op de rest van het ecosysteem. Ecologisme is daarom niet links te noemen, daar de emancipatie van de mensheid vaak bijzaak, geheel irrelevant of zelfs contraproductief is. Uitsterven of decimeren van de mensheid is binnen het groen-denken niet zo absurd als velen zouden denken. De andere categorie is al het spiritueel denken dat zich bezig houdt met 'het ware Zelf', waarbij vrijheid te vinden is in een spirituele zoektocht van introspectie en niet in politieke, maatschappelijke of economische ordening. Zulke denkers zijn vooral geïnteresseerd in hoe men deze toestand het best tot stand kan brengen, waardoor politiek een louter technische kwestie of zelfs een obstructie is. Ik denk dat dit min of meer de core van elk ideologisch dispuut over vrijheid samenvat, uiteraard enorm gesimplificeerd. Het is wel op te merken dat hoewel specifieke ideeën over religie, economie, politieke organisatie en de plaats van de mens in de natuur veel vaker neigen voor te komen in combinatie met één of twee van deze vijf categorieën en veel minder bij de overige drie, dat geen a-priori noodzakelijkheid is. Er bestaat een veelvuldigheid aan combinaties en mengvormen. Zoals altijd zijn deze verwoordingen uiteraard niet absoluut, enorm versimpeld en niet vrij van fouten. Voel u vrij om die, zoals steeds, aan te wijzen en te bekritiseren. Laatst gewijzigd door Heftruck : 6 juni 2010 om 22:45.

6 juni 2010, 19:42	#2
Vlaanderen Boven Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 8 mei 2003 Locatie: Leuven, Vlaanderen Berichten: 12.732	Of je John Rawls echt links kunt noemen weet ik niet, maar hij heeft wel belangrijke kwalificaties bij de zaligmakende werking van het zuivere marktmechanisme geplaatst, wat hem kritiek van ultra-liberalen als Nozick opleverde. De samenvatting van zijn visie luidt als volgt: feitelijke ongelijkheid is aanvaardbaar als en slechts als iedereen beschikt over basisvrijheden én die ongelijkheid het gevolg is van de inname van maatschappelijke posities die in principe toegankelijk zijn voor iedereen (zijn 1ste & 2de principe). Om werkelijke vrijheid en werkelijke kansen te garanderen is dan een zekere mate van herverdeling ten gunste van de minstbedeelden noodzakelijk (zijn 3de principe). Tot zover min of meer een standaardopvatting over rechtvaardigheid, maar het interessante is dat hij postuleert dat men* automatisch tot die principes zou komen als men een maatschappij moest bedenken achter een 'veil of ignorance'; men weet dus niet op voorhand of men blank of zwart is, rijk of arm, man of vrouw, etc. Want ook dat is voor Rawls vrijheid: de mogelijkheid om jezelf los te denken van je historische en contingente positie/toestand. * realistisch gezien gaat men reeds uit van een liberaal-democratische wereldopvatting, dus de redenering over de sluier van onwetendheid is slechts redelijk te verantwoorden, niet zuiver rationeel.