De dag van de moedertalen.

[roger verhiest]

(vertaling - originele tekst in het Esperanto)

De eerste dagen van februari gingen voorbij, de maand, die ons een bijzondere gelegenheid biedt voor onze informatieaktie, verbonden aan de "Dag van de Moedertaal" (21.02.) en de week van de "Internationale Vriendschap" Binnen iets meer dan 10 dagen vieren wij plechtig, op 21 februari de volgende dag van de moedertaal, dit jaaro reeds voor de 10de maal.mU zult zich herinneren, dat deze ingesteld werd door de UNESCO in 1999, om de nagedachtenis te eren van 5 studentenK die in 1952 omkwamen omdat ze de erkenning van het Bengaals als een officiële taal voorstelden.
Sedert jaren gebruiken esperantisten "de Dag van de Moedertaal" voor hun externe aktiviteiten om te herinneren en hun vedediging van het taalwerelderfgoed bekend te maken. Op het zwaartepunt voor taalrechten op het sociaal forum van de raad voor de mensenrechten van de UN in Genève in september 2008 verklaarde de UEA
zich voorstander van het taalonderwijs, inclusief het onderrricht in de moedertaal.

(http://www.uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=302).

Esperanto functioneert reeds meer dan 120 jaar om de mensen over de taal en culturele barrières te helpen. De "Dag van de Moedertaal" dit jaar is tegelijk een bijzondere gelegenheid om onze standpunten in herinnering te brengen :

1) De taalongelijkheid resulteert in communicatieongelijkheid op elk niveau, inclusief het internationale.
2) De opvoeding in ieders eigen etnische taal, zorgt voor een definitief wereldperspectief .
3) De moeilijkheid van etnische talen zullen steeds een obstakel vormen voor vele leerlingen , die nochtans zouden kunnen genieten van de kracht van de kennis van vreemde talen.
4) Sprekers van elk van de verscheidene talen moeten de reële kans krijgen om zich in vreemde talen te bekwamen tot op het communicerende niveau.
5) Het verschil in macht van talen ondergraaft het gegarandeerde uitdrukken in diverse internationale dokumenten over de gelijke behandeling van mensen onafhankelijk van de gebruikte taal.
6) Indien de communicatiepolitiek en de evolutie zich niet steunt op het beantwoorden en de steun van elke taal, zou dit het uitsterven van de veeltaligheid van de wereld betekenen.
7) Het exclusieve agebruik van nationale talen werpt onheroepelijk barrières op aan de vrijheid van meningsuiting, communicatie en vereniging.


Pasis la unuaj tagoj de februaro, la monato, kiu donas al ni apartan okazon por nia informa agado, lige kun la Tago de la Gepatra Lingvo (21.02) kaj Semajno de Internacia Amikeco (16-22.02.09)

Post pli ol 10 tagoj, la 21-an de februaro ni solenos la lauvican Tagon de la Gepatra Lingvo, nunjare la jam 10-an fojon. Kiel vi memoras, ghi estis proklamita de Unesko en la 1999 omaghe al la memoro pri 5 studentoj pereintaj en Banladesho en la 1952-a jaro pro la postulo, ke la begala lingvo ricevu la ofican statuson.
Jam de jaroj esperantistoj uzas la Tagon de la Gepatra Lingvo en siaj poreksteraj aktivadoj por konigi kaj memorigi sian defendosintenon por la monda lingva heredajho. En sia starpunkto pri la lingvaj rajtoj por la Socia Forumo de la Konsilio por la Homaj Rajtoj de UN en Ghenevo en 09.2008 UEA deklaris sin por la lingvolernado, inkluzive la lernadon de la gepatra lingvo (http://www.uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=302).

Esperanto jam de pli ol 120 jaroj funkcias por ligi homojn trans la lingvaj kaj kulturaj baroj. La nunjara Tago de la Gepatra Lingvo estu samtempe aparta okazo memorigi nian starpunkton, ke:

1) La lingva malegaleco rezultigas la komunikan malegalecon sur chiuj niveloj, inkluzive de la internacia,
2) La edukado per kiu ajn etna lingvo ligighas kun difinita mondperspektivo,
3) La malfacileco de la etnaj lingvoj chiam prezentos obstaklon por multaj lernantoj, kiuj tamen profitus pro la scipovo de fremda lingvo,
4) Reprezentantoj de chiuj lingvoj devas havi la realan shancon alproprigi la fremdan lingvon ghis la komunika nivelo,
5) La diferencoj en la potenco de lingvoj subfosas la garantion esprimitan en pluraj internaciaj dokumentoj pri egaleca traktado de homoj sendepende de la uzata lingvo,
6) Se la politiko de la komunikado kaj evoluigo ne bazighas sur respondo kaj subteno de chiuj lingvoj ghi kondamnas al formorto la plimulton de la lingvoj de la mondo,
7) La ekskluziva uzado de naciaj lingvoj neeviteble starigas barojn al la liberecoj de sinesprimado, komunikado kaj asociigho.

Tial E-parolantoj estas: por demokrata komunikado, por transnacia edukado, por efika lingvoinstruado, por plurlingveco, por la lingvaj rajtoj, por la lingva diverseco, por la homa emancipigho.

Tial E-parolantoj estas: por demokrata komunikado, por transnacia edukado, por efika lingvoinstruado, por plurlingveco, por la lingvaj rajtoj, por la lingva diverseco, por la homa emancipigho.

La jhus menciitaj principoj ne estas al ni nekonataj. Ili estis vortumitaj pli-malpli same en la tn. Praga Manifesto jam en la 1996-a jaro. Ech pli, ili estas en ghi pli amplekse klarigitaj. Tial mi sugestas, ke en la plej proksimaj tagoj ni memorigu ilin ankau en niaj kluboj kaj grupoj, kion ekzemple mi faros en la varsovia. Tiam chiuj niaj membroj kaj kolegoj estos pretaj kompetente esprimi nian sintenon kaj nian starpunkton en la kontaktoj kun la tn.ekstera mondo (http://www.uea.org/informado/pragm/index.html)


Noot : de laatste paragrfen zijn niet innhet Nederlands vertaald het gaat in principe slechts over interne E-clubzaken. Ik geloof dat zowel de aanleiding
om een internationale "moedertaaldag" in te stellen als de basisfilosofie van de Esperanto-beweging hiermee duidelijk weergegeven zijn.

[roger verhiest]

Volledigheidshalve en omdat het Letzemburgisch een nog steeds in België een niet-erkende taal is, de volledige "verklaring van Praag" in deze taal :

Prager Manifest
vun der Beweegung fir d'international Sprooch Esperanto
Mir, d'Mêmberën vun der weltwäiter Beweegung fir d'Verbreedung vum Esperanto, riichten dëse Manifest un alleguerte Regiirungen, international Organisatiounen, a Mënschen vu guddem Wëllen, deeklaréieren eise feste Wellen, fir weider fir déi Ziler ze schaffen, déi hei ausgedréckt gin, a luede jiddereng eenzel Organisatioun a jiddereen eenzelne Mënsch an, séch eisem Bestriewen unzeschléissen.

1887 als en Entworf fir eng Hëllefssprooch fir d'international Kommunikatioun lancéiert, huet séch d'Esperanto séier zu enger lieweger an nuanceräicher Sprooch entwéckelt an erfëllt schons zanter méi ewéi engem Jorhonnert d'Fonktioun, Mënschen iwwert all sproochléch a kulturell Barrièren eweg matenaner ze verbannen. Andärbaants hun d'Ziler vu sénge Spriecher nët u Wichtegkeet an Aktualitéit verluer. Weder de weltwäite Gebräuch vun e puer nationale Sproochen, nach d' Fortschrëtter vun der Kommunikatiounstechnik, nach d'Entdeckung vun neien Methode vum Sproochënnerriicht wäerte wouerschéngerléch déijéineg Prinziper verwierkléchen, déi mir als wiesentléch fir eng gerecht an effikass Sproochenuerdnung ugesinn.
1. Demokratie
E Sisteem vun der Kommunikatioun, deen e Liewe laang gewësse Mënschen privilegiéiert, mee vun anere verlanngt, datt se Joren un Ustrengungen investeiéren, fir e méi héigen Sproochniwwo ze erreechen, ass grondsätzléch ondemokratësch. Obwuel d'Esperanto, wéi jiddfereng Sprooch, nët perfekt ass, sou ass et dach jiddferenger Alternativ an der Sfär vun enger egalitärer weltwäiter Kommunikatoun iwwerleën.
Mir affirrméieren dat sproochléch Ongläichheet kommunikativ Ongläichheet op jiddferengem Niwwo no séch zitt, dën internationale mat abegraff. Mir sin eng Beweegung fir demokratësch Kommunikatioun.


2. Transnational Edukatioun
Jiddfereng ethnësch Sprooch as mat enger bestëmmter Kultur an Natioun bzw. Grupp vun Natiounen verbonnen. Zum Beispill léiert e Schüler, deen Englësch studéiert, eppes iwwert d'Kultur, Geografie an d'Politik vun den englëschsproochege Länner, virun allem de Vereenegte Staaten a Grossbritannien. De Schüler, deen Esperanto léiert, get dogéint eppes iwwer eng Welt ouni Grenzen gewuer, an däer séch jiddferee Land als Heemécht presentéiert.
Mir affirméieren, datt d'Edukatioun an irgendenger ethnëscher Sprooch un eng bestëmmten Weltusiicht gebonnen ass. Mir sin eng Beweegung fir eng transnational Edukatioun.

3. Pedagogësch Effikassitéit
Nëmmen e klenge Prozentsaz vun deenen, déi eng friem Sprooch léieren, meeschterën se. Esperanto kann ee esouguer da komplett beherrschen, wann een ët fir séch selwer léiert. Verschidde Studie berichten iwwer propedeutësch Effetën fir d'Erléieren vun anere Sproochen. D'Esperanto gët och als en zentrale Bestanddeel a Coursën, déi d'Sproochebewosstsin bei Schüler favoriséiere sollen, rekommandéiert.
Mir affirméieren, datt d'Schwiiregkeet vun ethnësche Sproochen emmer en Hënnernës fir vill Schüler wäert duerstellen, ofwuel duvunner profitéiere giffen, eng zweet Sprooch ze kënnen. Mir sin eng Beweegung fir ën effikasse Sproochenënnerriicht.

4. Méisproochegkeet
D'Esperantogemeinschaft as eng vun deene wéinege weltwäite Sproochkommunautéiten, däeren hir Spriecher ouni Ekzeptioun zwee- oder méisproocheg sin. Jiddferee M%ember vun der Kommunautéit huet d'Aufgab op séch geholl, wéngstens eng friem Sprooch bis zu deem Niwwo ze léieren, wou en et flëissend schwätze kann. A ville Fäll féiert dat zu engem Wëssen iwwer an zu enger Léift fir weider Sproochen an allgemeng zu engem gréissere perséinléchen Horizont.
Mir affirméieren, datt d'Spriecher vun alle Sproochen, grousser a klenger, eng reell Chance mussen hun, séch eng zweet Sprooch bis zu engem héigen kommunikativen Niwwo unzëegnen. Mir sin erzg Beweegung, déi dofir antrëtt, datt dëi Chance, offréiert gët.

5. Sproochléch Rechter
D'ongläich Machtverdeelung, tëscht de Sproochen ass e Rezept fir eng konstant sproochléch Onsécherheet, oder direkt sproochléch Ënnerdréckung, bei enger grousser Partie vun der Weltpopulatioun. An der Esperantogemeinschaft kommen d'Mêmbëren vu klengen a groussen, offiziellen an nëtoffizielle Sproochen op engem neutralen Terrain zesummen, wat engem géigesäitege Wëllen zum Kompromëss ze verdanken ass. Esou e Gläichgewiicht tëscht sproochléche Rechter a Fliichten liwwert en Ulass, fir aner Léisungen vun der sproochlécher Ongläichheet an de sproochléche Konflikter ze entwéckelen an ze bewäerten.
Mir affirmeiéren, datt déi grouss Machtënnerscheeder tëscht de Sproochen d'Garantien vun der Gläichbehandlung vun de Mëschen onofängeg vun hirer Sprooch, sou wéi se an esou villen internationalen Dokumenter ausgedréckt si gin, ennerhielegen.

6. Sproochléch Diversitéit
Déi national Regiirungen tendéieren dozou, déi grouss Diversitéit vun de Sproochen an der Welt als eng Barrière fir d'Kommunikatioun an d'Entwécklung unzegesin. Fir d'Esperantogemeinschaft awer ass d'sproochléch Diversitéit eng permanent an onverzichtbar Quell vu Räichtum. Folgléch ass jiddfereng Sprooch, wéi jiddfereng Zort vu Liewewiesen, e Wäert u séch a wiirdeg, protegéiert an ënnerstëtzt ze gin.
Mir affirméieren, datt d'Politik vun der Kommunikatioun an der Entwécklung d'Majoritéit vun de Sproochen an der Welt zum Ausstierwe veruurteelt, wann se nët op dem Respekt virun, an der ënnerstëtzung vun, alle Sproochen gegrënnt ass. Mir sin eng Beweegung fir sproochléch Diversitéit.

7. Mënschléch Emanzipatioun
Jiddfereng Sprooch befreit séng Spriecher an hält se gefangen, andeem se hinnen d'Fähegkeet gët, ënnert séch ze kommunizéieren, awer d'Kommunikatioun mat anere verspäert. Geplangt als en universellt Kommunikatiounsmëttel, as d'Esperanto ee vun deene grousse Projetën vun der mënschlécher Emanzipatioun, déi fonktionéieren — e Projet, jiddferengem Mënsch ët ze erméigléchen, als Individuum un der Gemeinschaft vun der Mënschheet deelzehuelen — fest verwuerzelt a sénger lokaler kultureller a sproochlécher Identitéit, mee nët vun hir ageschränkt.
Mir affirméieren, datt dën ausschliissléche Gebräuch vun nationale Sproochen onweigerléch Barrièren géint d'Fräiheete vun der Meenungsäusserung, der Kommunikatioun an der Verrsammlung opriicht. Mir sin eng Beweegung fir d'mënschléch Emauzipatioun.
Universala Esperanto-Asocio
Nieuwe Binnenweg, 176
3015 BJ Rotterdam, Nederlando

<[email protected]> Luksemburga Esperanto-Asocio
1, rue de Kehlen
8394 Olm

[Flanelcondoom]

Roger,

Heeft Esperanto naamvallen?

[Burkide]

Ik heet dan wel niet Roger, maar ik zal toch proberen te antwoorden op je vraag.

Esperanto is bedoeld als een neutrale (of zo neutraal mogelijke) en internationale taal. Het moet dan ook zo snel mogelijk aangeleerd worden. Daarom kent het Esperanto geen complex naamvallensysteem zoals dat wel het geval is met bvb. het Latijn, het Duits en het Russisch.

Eigenlijk heeft het Esperanto maar twee naamvallen: de nominatief en de accusatief. Meer niet. Beide zijn ook heel eenvoudig te vormen. Om een nominatief te vormen, neem je een woordstam (bvb. 'tag-') en kleef je er een -o aan als je een zelfstandig naamwoord wil ('la tago' = 'de dag'), en een -a als je een adjectief wil ('la taga pano' = 'het dagelijks brood'). Als je er dan nog eens een meervoud van wil maken, kleef je er nog een -j aan:
- 'la tagoj' = 'de dagen'
- 'la tagaj panoj' = 'de dagelijkse broden'
Welnu, de accusatief (= lijdend voorwerp) vorm je door aan dit alles nog een -n toe te voegen. Meer is het niet:
- 'Rikoltu la tagon!' = 'Pluk de dag!'
- 'Mi manĝas la tagajn panojn.' = 'Ik eet het dagelijkse brood.'
- 'Mi manĝas la tagajn panojn.' = 'Ik eet de dagelijkse broden.'

Een accusatief is nu eenmaal nagenoeg onvermijdelijk, zeker wanneer je een vrije woordvolgorde hebt. Stel dat die regel er niet was, en je las zoiets: 'La viro kokris la virino.' (waarbij je weet dat 'la viro' 'man' betekent, 'la virino' 'de vrouw' en 'kokris' de verleden tijd is van 'bedriegen'. Tja... bedroog de man dan de vrouw of was het omgekeerd? Dankzij de accusatiefs-n weet je met 'La viron kokris la virino' of 'La viro kokris la virinon.' wie de zondaar is.

(Let wel: volgens onderzoek gebruikt men in 90% van de gevallen de 'SVO-volgorde' (subject/verb/object), maar formeel is dit niet en ik kan me voorstellen dat esperantisten met een moedertaal waarin dit niet gebruikelijk is een andere 'natuurlijke' neiging hebben. Laten we niet vergeten dat in 75% van de natuurlijke talen SOV en niet SVO de regel is: waar wij 'De man bedroog z'n vrouw.' zeggen, zal men in die talen 'De man z'n vrouw bedroog.' zeggen. Alleen zijn dat meestal talen die we hier niet zo goed kennen - maar dan betekent nog niet dat het kleine talen zijn: het Japans heeft 130 miljoen moedertaalsprekers, het Bengaals 190 miljoen en het Hindi meer dan 340 miljoen. 'Z'n vrouw bedroog de man' is dan weer zeldzamer, maar ook niet helemaal onbestaande (het Hixkaryana, een indigene taal uit Brazilië met zo'n 500 sprekers). 'Bedroog z'n vrouw de man.' is dan weer normaal in het Malagassisch (20 miljoen sprekers) en 'Bedroog de man de vrouw' blijkbaar in het klassiek Arabisch.
Uiteraard is OVS niet geheel onbestaande in het Nederlands: je kunt het gebruiken als stijlfiguur, en om het lijdend voorwerp te benadrukken ('De vrouw was het, die hij bedroog!'. En na 'omdat' gebruiken we uiteraard SOV ('Hij schaamde zich omdat hij z'n vrouw bedroog.' en niet 'Hij schaamde zich omdat hij bedroog z'n vrouw.', al zul je dat laatste wel eens horen uit iemand die het Nederlands niet als moedertaalspreker heeft.)

En nu volgen ongetwijfeld de correcties van de echte esperantisten en taalkundigen.

[Flanelcondoom]

Hoe overleven jullie zonder genitief?



En kan men, aan de hand van het esperantogebruik van iemand (zonder zijn accent in betrekking te nemen) bepalen welke moedertaal die persoon spreekt?



Grote dank voor je uitleg, trouwens.

[Burkide]

Oorspronkelijk geplaatst door Flanelcondoom

Hoe overleven jullie zonder genitief?

Bedoel je: hoe zeg je zaken als 'Jans hoed'? Ik ben helaas geen actief esperantist, maar ik vermoed dat men meestal eenvoudigweg 'de' gebruikt: 'la ĉapelo de Jan/Johano'. Maar ik kan me vergissen.

En kan men, aan de hand van het esperantogebruik van iemand (zonder zijn accent in betrekking te nemen) bepalen welke moedertaal die persoon spreekt?

Ongetwijfeld hangt dat af van persoon tot persoon: de ene 'zuivert' z'n taalgebruik allicht wat meer dan de andere van taalgebonden uitdrukkingen. Maar meestal weet je zelf niet echt hoe 'lokaal' een uitdrukkig is. Ik vermoed dat dit vooral afhankelijk is van hoe 'actief' men de taal gebruikt (in internationale situaties).
Het Esperanto heeft trouwens ook enkele eigen uitdrukkingen voortgebracht, meen ik te verstaan.

[roger verhiest]

Ziehier de absoluut komplete versie van de Esperanto-grammatica : in het esperanto en het nederlands :

La reguloj / De regels
1.Ne ekzistas nedifinita artikolo. Ekzistas nur difinita artikolo "la", egala por ĉiuj genroj, kazoj, kaj nombroj.
Het onbepaalde lidwoord bestaat niet. Er bestaat slechts een bepaald lidwoord "la" dat ongewijzigd is voor elk geslacht,zaak of aantal.

2.Substantivoj estas formataj per aldono de "o" al la radiko. Por la formado de la pluralo aldonu la finaĵon "j"
Zelfstandige naamwoorden worden gevormd door een "o" aan de woordstam toe te voegen. Om het meervoud te vormen, voegt men de eindletter "j" toe aan het enkelvoud. De akusatief wordt gevormd door "n" toe te voegen na de "o" of de "oj".
al la singularo. La akuzativo aldonas "n" post la "o" aŭ la "oj." La ceteraj kazoj estas esprimataj per prepozicioj.
de overige gevallen worden uitgedrukt door de voorzetsels.

3.Adjektivoj estas formataj per aldono de "a" al la radiko, kaj kazoj kaj nombroj kiel ĉe substantivoj.
Bijvoegelijke naamoorden worden gevormd door een "a" te voegen aan de woordstam, de naamvallen en meervoudsvorm zoals bij de zelfstandige naamwoorden.
La komparativo estas farata per "pli" kaj la superlativo per "plej."
De trappen van vergelijking worden bekomen door "pli", de overtreffende trap door "plej"

4.La bazaj numeraloj estas unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naŭ, dek, cent, mil.
De basiscijfers zijn : ...
La dekoj kaj centoj estas formataj per kunigo de la numeraloj. La ordigaj numeraloj havas la finaĵon "a" kaj en akuzativo "an."
De tientallen en honderdtallen worden gevormd door toevoeging van de eenheden. De ordening wordt gevormd door de uitgang "a"
en in de acusatieve vvorm door de toevoeging van "n"

5.La personaj pronomoj estas mi, vi, li, ŝi, ĝi, si, ni, ili, oni. Posedaj pronomoj havas la finaĵon "a", kaj en akuzativo "n."
De persoonlijke voornaamwoorden zijn : .., eigendomsvoornaamwoorden heben als uitgang "a"/accusatief "n"

6.La verboj ne estas ŝanĝataj laŭ personoj nek nombroj. La nun-tempo finiĝas per "as", la pasinta tempo per "is,"
De werkwoorden blijven ongewijzigd volgens persoon noch aantal. De tegenwoordige tijd eindigt op "as", verleden tijd op "is"
la venonta tempo per "os," la kondicionalo per "us," la imperativo per "u", kaj la infinitivo per "i."
toekomende tijd op "os". De voorwaardelijke wijs op "us", de gebiedende wijs op "u" en de noemvorm op "i"
Estas ankaŭ participoj aktivaj (kun "ant," "int" "ont") kaj pasivaj (kun "at" "it" "ot") La prepozicio ĉe la pasivo estas "de."
Er is nog het aktieve deelwoord (met "ant", "int", "ont") en het passieve (met "at", "it", "ot") /
Het voorzetsel voor het passieve is "de".

7.Adverboj estas formataj per aldono de "e" al la radiko.
Bijwoorden worden gevormd door de letter "e" aan het stamwoord toe te voegen.

8.Prepozicioj per si mem uzas la nominativon.
Voorzetsels zelf gebruiken de nominatief
9.Ĉiu vorto estas legata, kiel ĝi estas skribita.
Elk woord ordt uitgesproken zoals het geschreven is.

10.La akcento estas ĉiam sur la antaŭlasta silabo.
De klemtoon valt op de voorlaatste lettergreep.

11.Kunmetitaj vortoj estas formataj per simpla kunigo de la radikoj de la vortoj. La ĉefa vorto staras je la fino.
Samengestelde woorden worden gevormd door eenvoudige toevoeging van de woordstam. Het hoofdwoord blijft aan het einde.

12.Se en frazo estas alia nea vorto, forlasu la "ne."
Indien er in een zin een ander ontkennend woord is, laat de "ne" vallen.

13.Por indiki movon al loko, oni povas uzi la finiĝon "n".
Om een beweging naar een plaats aan te duiden mag men de uitgang "n" gebruiken.

14.Ĉiu prepozicio havas difinitan signifon. "Je" ne havas memstaran signifon.
Elk voorzetsel heeft een bepaalde betekenis. "Je" is een voorzetsel zonder een eigen betekenis.

15.La tiel nomataj "fremdaj vortoj" estas uzataj sen ŝanĝo, sed ili ricevas la esperantajn ortografion kaj finaĵojn.
De zogenoemde "vreemde woorden" worden ongewijzigd gebruikt, maar ze bekomen de Esperanto-schrijfwijze en uitgangen.

16.La "o" de la substantivoj kaj la "a" de "la" povas esti iafoje forlasataj kaj anstataŭataj de apostrofo pro belsoneco
De "o" van het zelfstandige naamwoord en de "a" van "la" mogen bij gelegenheid weggelaten worden en vervangen door een apostrofe
ter wille van de welluidendheid.

Ik meen dat Burkide regel 13 per ongeluk uit het oog verloor nl. dat de accusatief -n
ook kan gebruikt worden om een beweging aan te duiden.

mi promenas en la parko (ik wandel in het park)
mi promenas en la parkon (ik wandel het park in -van buiten het park naar binnen)

In feite is de accuzatief in het Esperanto niet te vergelijken met de latijnse "naamval" -
hij moet (behalve in het geval van een aanduiding van beweging) weggelaten worden bij het gebruik van voorzetsels zoals mi promenas parkon = mi promenas en la parko.

De accusatief wordt bijgevolg in proza dikwijls omzeild door het gebruik van voorzetsels,
er bestaat zelfs een "betekenisloos" voorzetsel om dit mogelijk te maken nl. "je"
...

Esperanto estas multa plezanto !

[Flanelcondoom]

Ja, dat van de a-constructie las ik. Dat kan men ook gebruiken, maar dan krijgt men vreemde toestanden zoals "de Jannelijke hoed".

Klinkt vreemd in't Nederlands maar misschien is het geheel natuurlijk in Esperanto.


Ik ken ook geen officiele definities, ben slechts een ervaringsdeskundige.

[Flanelcondoom]

Wat een makkelijke taal. En ik begreep 90% van de esperantozinnen zonder de vertaling te lezen.

[Burkide]

Oorspronkelijk geplaatst door roger verhiest

15.La tiel nomataj "fremdaj vortoj" estas uzataj sen ŝanĝo, sed ili ricevas la esperantajn ortografion kaj finaĵojn.
De zogenoemde "vreemde woorden" worden ongewijzigd gebruikt, maar ze bekomen de Esperanto-schrijfwijze en uitgangen.

Ah, nu heb ik eens een vraagje (waarmee ik eigenlijk al een tijdje zit). Moet ik die regel als volgt begrijpen:

'Ik zag Bush.' -> 'Mi vidis Bush-on.' (of 'Bushon'?)

Of heb ik het verkeerd?

En is het 'Mi vidis George Bush-on.' of 'Mi vidis George-on Bush-on.'? (En kom me nu niet vertellen dat het 'Mi vidis Georgon Arbuston.' is )

Ik meen dat Burkide regel 13 per ongeluk uit het oog verloor nl. dat de accusatief -n
ook kan gebruikt worden om een beweging aan te duiden.

Je meent dat terecht

[roger verhiest]

Dat is zo één van die dingen die een mens zijn hersenen kietelen ; men kan in het Esperanto zaken uitdrukken die in het nederlands en/of andere talen moeilijk te verwoorden zijn, wat de E-o literatuur redelijk rijk maakt. Prof. Piron (beroemde belgische diplomaat en Esperanto-expert 2008 overleden) stelde dat iedereen zijn taal rechtstreeks kan overzetten in Esperanto en door ieder ander begrepen worden ie. dat de nederlandse, engelse enz.. taaleigenaardigheden in het Esperanto zelfs niet verloren gaan... Dat is zelfs zo in de diverse tongvallen. Waar een nederlander het moeilijk zal hebben om bv. een westvlaming te begrijpen is het voor een japanstalige esperantist nochtans gemakkelijk om een engelstalige esperantist te begrijpen (alhoewel de klankkleur van het gesprokene heel anders is).

Het kontrast van het plezier dat kinderen hebben om Esperanto te leren tegenover het afgrijzen waarmee diezelfde kinderen zich door de onregelmatige werkwoorden van andere talen werken is zeer treffend en overtuigend ! (zie diverse You tube filmoj)

[Flanelcondoom]

Roger Verhiest,

Er zijn buiten het Esperanto nog andere kunstmatige talen. Lojban vond ik bijvoorbeeld een tijdje zeer interessant, aangezien ik een wiskundig aangelegd persoon ben.
(helaas kon ik het niet beginnen leren, er is namelijk zo veel te leren en zo weinig tijd )

Wat is jouw kijk op deze talen en hoe verhoudt Esperanto zich daar tegenover?

[roger verhiest]

Oorspronkelijk geplaatst door Burkide

Ah, nu heb ik eens een vraagje (waarmee ik eigenlijk al een tijdje zit). Moet ik die regel als volgt begrijpen:

'Ik zag Bush.' -> 'Mi vidis Bush-on.' (of 'Bushon'?)

Of heb ik het verkeerd?

En is het 'Mi vidis George Bush-on.' of 'Mi vidis George-on Bush-on.'? (En kom me nu niet vertellen dat het 'Mi vidis Georgon Arbuston.' is )



Je meent dat terecht

Bushon... maar praktischer is de Usono ekspresidanto zijn eigennaam te laten zoals hij is .. het gaat over vreemde woorden , niet over eigennamen.

Een vreemd woord zal dan ook volgens de Esperanto fonetische regels geschreven worden

hebefrenie = hebefrenio (??)

[Burkide]

Oorspronkelijk geplaatst door Flanelcondoom

En ik begreep 90% van de esperantozinnen zonder de vertaling te lezen.

En net d�*t is vreemd genoeg het enige wat het Esperanto een beetje verweten kan worden: je verstaat het meestal gewoonweg omdat je als West-Europeaan de woordstammen herkent. De meeste woordstammen komen immers uit de Romaanse talen, en in mindere mate uit de Germaanse. De basiswoordenschat bevat slechts heel weinig woorden uit andere talenfamilies ['kaj' (en) is uit het Grieks ontleend, 'krom' (behalve) is Slavisch). Slechts voor heel specifieke zaken zijn er ontleningen uit niet-Europese talen: wikipedia geeft de voorbeelden van 'haŝio' ('eetstokjes', uit het Japans) en 'boaco' ('rendier', uit het Laps), maar vaak lijken me dat woorden waar je ook synoniemen mee kunt construeren door basiswoorden 'aan elkaar te plakken'.
Opmerkelijk is trouwens dat Zamenhof, die met het Russisch en het Pools (naast het Jiddisj) is opgegroeid, heel weinig uit de Slavische talen geleend heeft. Blijkbaar beschouwde hij de Romaanse (en Germaanse) talen als 'per definitie' internationaler; ook hij was natuurlijk een man van zijn tijd.

MAAR daartegenover staat dan weer wel dat het Esperanto een agglutinerende woordvorming kent, wat in Europese talen veel minder courant is dan elders (met uitzondering als het Baskisch, de Finno-Oegrische talen, het Tataars en het Turks).

[Flanelcondoom]

De Slavische talen zijn dan ook een stuk ingewikkelder om te leren, zij het krachtiger dan eender welke Germaanse taal zowel door informatiedichtheid als efficientie. De Russische taal kent dan ook bijna dezelfde "broncode" als het Latijn grammaticaal gezien, om je een voorbeeld te geven.

Maar de volledig losse woordvolgorde (die eerder klemtonen verandert dan betekenissen, en er zijn P! mogelijke klemtonen voor een zin met P woorden) en de zeer complexe grammatica maken de taal onnodig ingewikkeld voor internationale communicatie.

Agglutinerende woordvorming, betekent het dat je woorden zomaar kan substantiviseren en dergelijke? Ik doe dat namelijk zeer vaak in mijn spreek- en schrijftaal, en soms kijken mensen vreemd. Ik blijf dit echter doen.

[Burkide]

Oorspronkelijk geplaatst door Flanelcondoom

De Slavische talen zijn dan ook een stuk ingewikkelder om te leren, zij het krachtiger dan eender welke Germaanse taal zowel door informatiedichtheid als efficientie. De Russische taal kent dan ook bijna dezelfde "broncode" als het Latijn grammaticaal gezien, om je een voorbeeld te geven.

Maar de volledig losse woordvolgorde (die eerder klemtonen verandert dan betekenissen, en er zijn P! mogelijke klemtonen voor een zin met P woorden) en de zeer complexe grammatica maken de taal onnodig ingewikkeld voor internationale communicatie.

Я знаю, om eens m'n steenkolen-Russich eens boven te halen Maar ik had het wel niet over zinsbouw en grammatica, maar over het ontlenen van woordstammen. Waarom zouden we, om maar iets te zeggen, niet 'la sobako' (of 'la sabako') i.p.v. 'la hundo' zeggen?

(Nu pleit ik niet voor het maken van een nieuwe 'betere' kunsttaal als alternatief voor het Esperanto: dat zou 120 jaar esperantistische arbeid ondergraven. Maar was ik 120 jaar geleden aanwezig toen Zamenhof z'n eerste delen op papier zette...)

Agglutinerende woordvorming, betekent het dat je woorden zomaar kan substantiviseren en dergelijke? Ik doe dat namelijk zeer vaak in mijn spreek- en schrijftaal, en soms kijken mensen vreemd. Ik blijf dit echter doen.

Eenvoudig gezegd komt het erop neer dat je, met behulp van enkele woordstammen en een vrij beperkte reeks voor- en achtervoegsels, eindeloos nieuwe woorden kunt maken. In het Nederlands heb je dat veel minder. Maar er zijn hier mensen die dat beter kunnen uitleggen als ik. Ter illustratie een bericht van Jan van den Berghe van enkele jaren geleden (waar ik op gestoten ben toen ik een voorbeeld van een 'complex' woord zocht):

Een woord als "malsanulejo" (= ziekenhuis) is voor een Chinees volledig overeenkomst zijn taal, maar voor een Europeaan vergt dat wel een beetje moeite om in die logica van de taal te stappen. Voor een Chinees niet, daar de zaak bij hem vrijwel gelijklopend is. Nu staat er in het Esperanto: "niet-gezonde-persoon-plaats". Dit legoblokjessysteem is bij het Chinees gelijkaardig.

[Flanelcondoom]

Zeer interessant. Ik heb nog geen ervaring met zulke talen. Wat ik mij afvraag: impliceert agglutenatie meteen een gebrek aan echte antoniemen?
Het lijkt erop dat het zo is, aangezien men elke antoniem kan opbouwen door een "niet-" ervoor te plaatsen.

Ziek = niet-gezond

Groot = niet-klein (of klein = niet-groot)

etc

[Burkide]

Oorspronkelijk geplaatst door Flanelcondoom

Zeer interessant. Ik heb nog geen ervaring met zulke talen. Wat ik mij afvraag: impliceert agglutenatie meteen een gebrek aan echte antoniemen?
Het lijkt erop dat het zo is, aangezien men elke antoniem kan opbouwen door een "niet-" ervoor te plaatsen.

Ziek = niet-gezond

Groot = niet-klein (of klein = niet-groot)

etc

'Ziek' is inderdaad 'malsana'; en het gebruikelijke woord voor klein 'malgranda'. Je merkt zelf wel dat dit 'opgebouwde' woorden zijn. 'Echte' antoniemen bestaan inderdaad ook wel, maar ze lijken zeldzaam. Zo heb je naast 'mola' (zacht) ook 'dura' (hard). Je kunt ook i.p.v. 'malgranda' wel 'eta' zeggen. Maar dat is eigenlijk een verhaal apart: het is de 'geadjectiveerde' vorm van het suffix -et- dat je achter een woord kunt plaatsen bij wijze van diminutief (bvb. 'la domo' -> 'la dometo': het huis -> het huisje). En er lijken ook wel mensen te vinden zijn voor de uitbreiding van de reeks 'echte' antoniemen, maar ze lijken toch niet talrijk genoeg te zijn om een echte verandering door te voeren. Ik zie ook niet echt waarom een dergelijk handig systeem opgegeven of ondergraven zou moeten worden.

Zoals steeds zullen de 'echte' esperantisten er wel meer over kunnen zeggen. Waar bijven Roger Verhiest, Pelgrim en Jan van den Berghe?

(En een vraagje aan deze lieden: heeft 'eta' soms geen andere gevoelswaarde dan 'malgranda'. 'Minuscuul' versus 'klein'?)

[Pelgrim]

Oorspronkelijk geplaatst door Burkide

Ah, nu heb ik eens een vraagje (waarmee ik eigenlijk al een tijdje zit). Moet ik die regel als volgt begrijpen:

'Ik zag Bush.' -> 'Mi vidis Bush-on.' (of 'Bushon'?)

Of heb ik het verkeerd?

En is het 'Mi vidis George Bush-on.' of 'Mi vidis George-on Bush-on.'? (En kom me nu niet vertellen dat het 'Mi vidis Georgon Arbuston.' is )

In theorie wel, maar in gewone spreektaal doet men dat niet voor eigennamen.
Ik zie Burkide => Mi vidas Burkide
anderzijds, omgekeerd moet het dan weer wel: Burkide vidas min.

Onlangs ergens gelezen: amato amas amanton. (woordspeling enkel begrijpbaar voor de iets gevorderden)

[Txiki]

euh... gaat het hier over esperanto of over de dag van de moedertalen?