Rechtsliberaal
6 juli 2004, 18:07
De 'nieuwe' terrorist is gewoon en onopvallend
Auteur: Pieter Kottman
Bron: NRC Handelsblad, 6 juli 2004
PARIJS - ,,Pessimistisch.'' Irène Stoller aarzelde even, alsof ze nog altijd niet vrijuit kan spreken. Maar dan geeft het oud-hoofd van de '14de sectie', de antiterrorisme-afdeling van het Parijse parket, toch antwoord op de vraag naar haar gemoedstoestand over het wereldwijde terrorisme. Ze is pessimistisch en ze verzucht: ,,De Franse aanpak alleen is niet voldoende.'' Om te concluderen: ,,Wereldwijd hebben we nog niet het begin van een succes geboekt en dat gaat voorlopig nog niet gebeuren ook. Voorlopig wordt het alleen nog maar erger.''
Zes jaar, van 1995 tot vlak voor de aanslagen van 11 september in 2001, leidde procureur Stoller de afdeling die ,,Frankrijk een grote voorsprong heeft gegeven ten opzichte van de meeste ander democratieën''. De sectie, in 1986 opgericht, werd zo genoemd omdat er al dertien andere gespecialiseerde parketafdelingen waren. Stoller was dertien jaar, vanaf 1988, aan de 14de sectie verbonden. Lang genoeg, zoals ze schrijft in haar na haar pensionering verschenen boek Procureur �* la 14e section, om ten tijde van de aanslagen in Amerika ,,in de afschuw te delen maar niet in de verbijstering''.
,,In 1992 en 1993 drong het tot ons door hoe wijdverbreid de netwerken van islamitische fundamentalisten waren en waartoe ze bereid en in staat waren. Frankrijk had het 'geluk' gehad al halverwege de jaren tachtig doelwit te worden van moslimfundamentalistische aanslagen. Omringende landen, zoals Groot-Brittannië maar ook Nederland, maakten zich nog geen zorgen. Menselijk, maar betreurenswaardig. Midden jaren negentig, toen de aanslagen toenamen, zijn er in Frankrijk meer dan 14.000 militairen ingezet, die drie miljoen mensen hebben gecontroleerd en duizenden aanhoudingen hebben verricht. Dat had toen al in internationaal verband moeten gebeuren. We zijn pas serieus mensen gaan volgen aan het begin van de jaren negentig, maar in 1986 waren we al begonnen alle procedures te centraliseren. Wij konden beschikken over alle informatie van alle opsporings- en veiligheidsdiensten. Pas als je zo'n overzicht hebt, ga je patronen zien.''
Een opvallend kenmerk van de 'nieuwe', islamitische terrorist is volgens Stoller zijn onopvallendheid. ,,Hun aantal moet niet overdreven worden - wij hebben sinds 1995 op Franse bodem een kleine driehonderd mensen gevolgd. De moeilijkheid is: het zijn gewone mensen. Er zitten wetenschappers tussen, maar ook ongeschoolden. Ze kunnen werkloos zijn, maar ook dagelijks naar hun werk gaan. Het kunnen 'geboren' moslims zijn, maar ook bekeerde autochtonen. We kwamen er achter dat er nogal wat werkzaam waren aan de kassa van stations- en vliegveldkiosken. Een ideale plaats voor het doorgeven van informatie. Ze deden keurig hun werk, hun collega's hadden nooit iets gemerkt.''
Stoller noemt met opzet de kiosken, want een tweede kenmerk van de huidige terrorist is zijn mobiliteit. ,,Weinig groepen in onze samenlevingen zijn zo internationaal georiënteerd als moslims. Door de immigratie van de jaren zestig en zeventig zitten ze in alle West-Europese landen en hebben ze overal contacten. De open grenzen vergemakkelijken hun acties aanzienlijk. Een terrorist kan 's ochtends in Amsterdam op de trein stappen, vervolgens, zoals in Madrid, in Parijs bommen aanbrengen en tegen de tijd dat ze afgaan terug zijn in Amsterdam.''
,,Kwaadwillenden kennen de plaatselijke regelgeving en mores uitstekend. Ik geef het Amsterdamse voorbeeld niet toevallig, want Nederland was berucht bij onze dienst. In 1993 verrichtten wij enkele aanhoudingen in verband met wapensmokkel. We weten dat handlangers daarop zijn uitgeweken naar Nederland, waar ze nu misschien nog steeds zitten. Op onze verzoeken om uitlevering of medewerking kregen we vaak niet eens antwoord. Het hoeft geen verbazing te wekken dat terroristen daarvan op de hoogte zijn en er gebuik van maken.''
De 'grote Franse voorsprong' ten opzichte van omringende landen is niet alleen te danken aan de oprichting van de '14e sectie', maar ook aan de in dezelfde tijd aangepaste wetgeving. Lid zijn van een misdadige organisatie is voldoende grond om opgepakt, berecht en vastgezet te worden. Op zo'n lidmaatschap staat een maximumstraf van tien jaar en straffen voor andere vergrijpen worden automatisch dubbel opgelegd als men lid is van een misdadige organisatie.
,,Dankzij die wet zijn we heel effectief geweest. Elders zoekt men naar daders, na het misdrijf. Wij pakken de leden op van een organisatie die al misdaden heeft gepleegd. Die hoeven niet al iets gedaan te hebben of zelfs maar iets te beramen, om toch vastgezet te worden. De politie opereert niet alleen. Integendeel, de procureurs zijn nauw betrokken bij het 'veldwerk', om excessen maar ook en vooral vormfouten te voorkomen. Een op vormfouten kapotgelopen zaak verzwakt de hele aanpak van het terrorisme.''
Harmonisatie van de Europese wetgeving in de richting van de Franse wetgeving is voor Stoller ,,de minste'' voorwaarde voor ,,een beetje hoop op succes'' in de strijd tegen het terrorisme. Over de Nederlander Gijs de Vries, onlangs benoemd tot coördinator van de Europese strijd tegen terrrorisme, zegt ze schamper: ,,Wat kan zo'n Meneer Terreur doen als niet overal dezelfde spelregels gehanteerd worden? Minder dan niets: van verschillen in wetgeving maken terroristen juist gebruik.''
Kritiek van mensenrechtenorganisaties op de preventieve wetgeving wegens het risico van willekeur, doet Stoller schouderophalend af. ,,Ze vergeten dat het recht op veiligheid een van de basisrechten van de mens is. Het gaat om een zeer geringe inperking van de vrijheid van het individu tot behoud van de vrijheid van ons allen. De discussie raakt aan die over 'het vermoeden van onschuld' dat de vorige, linkse regering in het wetboek heeft opgenomen. Een volslagen irrelevante toevoeging, omdat ons systeem gegrond is op het tegenovergestelde: het vermoeden van schuld. Dank zij dat principe heb ik het nog nooit meegemaakt dat iemand 'zomaar' is opgepakt. Er zijn altijd geduchte aanwijzingen die tot aanhouding leiden - en vervolgens is er de onafhankelijke rechter die oordeelt.''
Feller is Stoller over de 'antirepressie'-ideëen van de jaren tachtig, die volgens haar het huidige terrorisme gevoed hebben. Voor ze bij de '14e sectie' belandde, werkte ze bij het parket in de Parijse voorstad Évry, een typisch voorbeeld van problematische banlieue. ,,De nadruk lag destijds op preventie: als iedereen nu maar gelukkig was en zijn natje en droogje kreeg, zou de misdaad vanzelf oplossen. Dat is een illusie: repressie is een onontbeerlijk element, zowel in de opvoeding als in de misdaadbestrijding. De wet verbiedt sancties tegen minderjarigen, met als gevolg straffeloosheid en een explosieve toename van de delinquentie.
,,Men ziet over het hoofd dat de straatmisdaad niet alleen banden onderhoudt met het terrorisme, maar eraan ten grondslag ligt. Het stelen van auto's en creditcards en mobieltjes, het vervalsen van papieren, de handel in drugs, de 'tweede economie' die in sommige wijken bestaat - dat alles maakt deel uit van de logistiek van een terreurorganisatie. Ik heb menige gauwdief uit mijn Évry-tijd later zien afreizen naar de trainingskampen in Afghanistan. Van kwaad tot erger: het is een cliché dat veel waarheid bevat.''
Auteur: Pieter Kottman
Bron: NRC Handelsblad, 6 juli 2004
PARIJS - ,,Pessimistisch.'' Irène Stoller aarzelde even, alsof ze nog altijd niet vrijuit kan spreken. Maar dan geeft het oud-hoofd van de '14de sectie', de antiterrorisme-afdeling van het Parijse parket, toch antwoord op de vraag naar haar gemoedstoestand over het wereldwijde terrorisme. Ze is pessimistisch en ze verzucht: ,,De Franse aanpak alleen is niet voldoende.'' Om te concluderen: ,,Wereldwijd hebben we nog niet het begin van een succes geboekt en dat gaat voorlopig nog niet gebeuren ook. Voorlopig wordt het alleen nog maar erger.''
Zes jaar, van 1995 tot vlak voor de aanslagen van 11 september in 2001, leidde procureur Stoller de afdeling die ,,Frankrijk een grote voorsprong heeft gegeven ten opzichte van de meeste ander democratieën''. De sectie, in 1986 opgericht, werd zo genoemd omdat er al dertien andere gespecialiseerde parketafdelingen waren. Stoller was dertien jaar, vanaf 1988, aan de 14de sectie verbonden. Lang genoeg, zoals ze schrijft in haar na haar pensionering verschenen boek Procureur �* la 14e section, om ten tijde van de aanslagen in Amerika ,,in de afschuw te delen maar niet in de verbijstering''.
,,In 1992 en 1993 drong het tot ons door hoe wijdverbreid de netwerken van islamitische fundamentalisten waren en waartoe ze bereid en in staat waren. Frankrijk had het 'geluk' gehad al halverwege de jaren tachtig doelwit te worden van moslimfundamentalistische aanslagen. Omringende landen, zoals Groot-Brittannië maar ook Nederland, maakten zich nog geen zorgen. Menselijk, maar betreurenswaardig. Midden jaren negentig, toen de aanslagen toenamen, zijn er in Frankrijk meer dan 14.000 militairen ingezet, die drie miljoen mensen hebben gecontroleerd en duizenden aanhoudingen hebben verricht. Dat had toen al in internationaal verband moeten gebeuren. We zijn pas serieus mensen gaan volgen aan het begin van de jaren negentig, maar in 1986 waren we al begonnen alle procedures te centraliseren. Wij konden beschikken over alle informatie van alle opsporings- en veiligheidsdiensten. Pas als je zo'n overzicht hebt, ga je patronen zien.''
Een opvallend kenmerk van de 'nieuwe', islamitische terrorist is volgens Stoller zijn onopvallendheid. ,,Hun aantal moet niet overdreven worden - wij hebben sinds 1995 op Franse bodem een kleine driehonderd mensen gevolgd. De moeilijkheid is: het zijn gewone mensen. Er zitten wetenschappers tussen, maar ook ongeschoolden. Ze kunnen werkloos zijn, maar ook dagelijks naar hun werk gaan. Het kunnen 'geboren' moslims zijn, maar ook bekeerde autochtonen. We kwamen er achter dat er nogal wat werkzaam waren aan de kassa van stations- en vliegveldkiosken. Een ideale plaats voor het doorgeven van informatie. Ze deden keurig hun werk, hun collega's hadden nooit iets gemerkt.''
Stoller noemt met opzet de kiosken, want een tweede kenmerk van de huidige terrorist is zijn mobiliteit. ,,Weinig groepen in onze samenlevingen zijn zo internationaal georiënteerd als moslims. Door de immigratie van de jaren zestig en zeventig zitten ze in alle West-Europese landen en hebben ze overal contacten. De open grenzen vergemakkelijken hun acties aanzienlijk. Een terrorist kan 's ochtends in Amsterdam op de trein stappen, vervolgens, zoals in Madrid, in Parijs bommen aanbrengen en tegen de tijd dat ze afgaan terug zijn in Amsterdam.''
,,Kwaadwillenden kennen de plaatselijke regelgeving en mores uitstekend. Ik geef het Amsterdamse voorbeeld niet toevallig, want Nederland was berucht bij onze dienst. In 1993 verrichtten wij enkele aanhoudingen in verband met wapensmokkel. We weten dat handlangers daarop zijn uitgeweken naar Nederland, waar ze nu misschien nog steeds zitten. Op onze verzoeken om uitlevering of medewerking kregen we vaak niet eens antwoord. Het hoeft geen verbazing te wekken dat terroristen daarvan op de hoogte zijn en er gebuik van maken.''
De 'grote Franse voorsprong' ten opzichte van omringende landen is niet alleen te danken aan de oprichting van de '14e sectie', maar ook aan de in dezelfde tijd aangepaste wetgeving. Lid zijn van een misdadige organisatie is voldoende grond om opgepakt, berecht en vastgezet te worden. Op zo'n lidmaatschap staat een maximumstraf van tien jaar en straffen voor andere vergrijpen worden automatisch dubbel opgelegd als men lid is van een misdadige organisatie.
,,Dankzij die wet zijn we heel effectief geweest. Elders zoekt men naar daders, na het misdrijf. Wij pakken de leden op van een organisatie die al misdaden heeft gepleegd. Die hoeven niet al iets gedaan te hebben of zelfs maar iets te beramen, om toch vastgezet te worden. De politie opereert niet alleen. Integendeel, de procureurs zijn nauw betrokken bij het 'veldwerk', om excessen maar ook en vooral vormfouten te voorkomen. Een op vormfouten kapotgelopen zaak verzwakt de hele aanpak van het terrorisme.''
Harmonisatie van de Europese wetgeving in de richting van de Franse wetgeving is voor Stoller ,,de minste'' voorwaarde voor ,,een beetje hoop op succes'' in de strijd tegen het terrorisme. Over de Nederlander Gijs de Vries, onlangs benoemd tot coördinator van de Europese strijd tegen terrrorisme, zegt ze schamper: ,,Wat kan zo'n Meneer Terreur doen als niet overal dezelfde spelregels gehanteerd worden? Minder dan niets: van verschillen in wetgeving maken terroristen juist gebruik.''
Kritiek van mensenrechtenorganisaties op de preventieve wetgeving wegens het risico van willekeur, doet Stoller schouderophalend af. ,,Ze vergeten dat het recht op veiligheid een van de basisrechten van de mens is. Het gaat om een zeer geringe inperking van de vrijheid van het individu tot behoud van de vrijheid van ons allen. De discussie raakt aan die over 'het vermoeden van onschuld' dat de vorige, linkse regering in het wetboek heeft opgenomen. Een volslagen irrelevante toevoeging, omdat ons systeem gegrond is op het tegenovergestelde: het vermoeden van schuld. Dank zij dat principe heb ik het nog nooit meegemaakt dat iemand 'zomaar' is opgepakt. Er zijn altijd geduchte aanwijzingen die tot aanhouding leiden - en vervolgens is er de onafhankelijke rechter die oordeelt.''
Feller is Stoller over de 'antirepressie'-ideëen van de jaren tachtig, die volgens haar het huidige terrorisme gevoed hebben. Voor ze bij de '14e sectie' belandde, werkte ze bij het parket in de Parijse voorstad Évry, een typisch voorbeeld van problematische banlieue. ,,De nadruk lag destijds op preventie: als iedereen nu maar gelukkig was en zijn natje en droogje kreeg, zou de misdaad vanzelf oplossen. Dat is een illusie: repressie is een onontbeerlijk element, zowel in de opvoeding als in de misdaadbestrijding. De wet verbiedt sancties tegen minderjarigen, met als gevolg straffeloosheid en een explosieve toename van de delinquentie.
,,Men ziet over het hoofd dat de straatmisdaad niet alleen banden onderhoudt met het terrorisme, maar eraan ten grondslag ligt. Het stelen van auto's en creditcards en mobieltjes, het vervalsen van papieren, de handel in drugs, de 'tweede economie' die in sommige wijken bestaat - dat alles maakt deel uit van de logistiek van een terreurorganisatie. Ik heb menige gauwdief uit mijn Évry-tijd later zien afreizen naar de trainingskampen in Afghanistan. Van kwaad tot erger: het is een cliché dat veel waarheid bevat.''