Pat
15 april 2003, 20:46
Barry Oostheim, Ingezonden Brief Trouw 15/3/3
Het Arabisch nationalisme heeft de afgelopen veertig jaar voor een mentale en intellectuele kaalslag in de Arabische wereld gezorgd. Deze ideologie heeft generaties scholieren en studenten gehersenspoeld die massaal in hun bibliotheken onwelgevallige passages uit boeken hebben gescheurd of met stift onleesbaar hebben gemaakt.
Rashid Ali die in 1941 in Irak een door nazi's gesteunde opstand tegen de Britse aanwezigheid begon. Voordat de opstand werd neergeslagen en hij naar Berlijn uitweek, zag de nogal wereldse Rashid Ali er geen enkel probleem in om de djihad tegen de Britten uit te roepen. De daarop volgende jaren hield hij zich in Berlijn - samen met zijn medestander Amin al-Hosseini, de groot-moefti van Jeruzalem en oom van Arafat - bezig met het formeren van islamitische SS-bataljons. Na de oorlog keerde een bonte stoet van Arabische nazi-sympathisanten die zich in Berlijn had verzameld, huiswaarts en werd hartelijk welkom geheten.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het nationalisme onder Arabieren nog gestimuleerd door de Britten om de ontmanteling van het Ottomaanse rijk te legitimeren. Tot die tijd waren vooral de christelijke Arabieren ontvankelijk voor de nationalistische euforie die in de negentiende eeuw op het Europese continent heerste. Met een Arabisch nationalisme hoopten zij de positie van hun geloofsgroep temidden van een moslimmeerderheid te verbeteren. Maar toen de resten van het Ottomaanse rijk werden opgedeeld in Engelse en Franse mandaatgebieden, werd het ook voor islamitische Arabieren een bruikbare en eigentijdse ideologie om zich tegen de Westerse overheersing te verweren.
Voorafgaande aan de Rashid Ali-opstand was er in het pas onafhankelijke Irak van de jaren dertig een gevaarlijke potpourri ontstaan van half mystieke Arabische Blut und Boden-theorieën. Termen als Arabisch en islamitisch werden nogal eens door elkaar gehaald om de catharsis van geweld te bezingen waaruit de Arabische natie zou herrijzen, vanaf de Atlantische oceaan tot aan de Sjat al- Arab, de rivier die de grens vormt tussen Irak en Iran.
Na 1948 radicaliseerden de nationalistische bewegingen nog verder. De oude elite en haar leiders hadden afgedaan, omdat zij de stichting van het Joodse staatje in hun midden niet hadden weten te voorkomen.
Het was de Egyptische president Nasser die met zijn spierballentaal en de nationalisering van het Suezkanaal het hele Arabische intellectuele klimaat in vuur en vlam zette. Er waren toen voldoende ideologen zoals de christelijke Syriër Michel Aflaq, grondlegger van de Baathpartij, die poogden om elke vorm van religie uit hun doctrine te bannen. Vaak behoorden zij tot een religieuze minderheid of wilden zij de traditionele samenleving radicaal afbreken en daartoe behoorde ook het geloof. Tevergeefs, want de koran en de islam zijn ontegenzeggelijk de invloedrijkste bijdragen die de Arabieren aan de rest van de wereld hebben geleverd. Militaire officieren die in Syrië, Egypte en Irak met de ideologie van het Arabisch nationalisme aan de haal gingen en daarmee hun greep naar de macht legitimeerden, hebben om opportunistische redenen grif gebruik gemaakt van religieuze metaforen zoals Daar al-islam - het 'hartland van de islam' - dat natuurlijk door de zionisten was verkracht. Seculiere Saddam tooide zijn raketten vol chemische verrassingen graag met namen die verwijzen naar Allah's toorn in de koran, maar net zo makkelijk gebruikte hij anti-religieuze argumenten om de sjiitische geestelijkheid in zijn land te decimeren.
Zo consequent als Atatürk die alle middelen inzette om religie en staat te scheiden, zijn de grote leiders van het Arabisch nationalisme nooit geweest. Zij modelleerden zichzelf liever naar de van oorsprong Koerdische held van de islam, Salah ad-Din, die in 1187 de kruisridders uit Jeruzalem wist te verdrijven en die ook voor Osama bin Laden het grote voorbeeld is. De nationalistische regimes hebben het vrouwonvriendelijke islamitische familierecht altijd intact gelaten en nooit waren zij te beroerd om het religieuze establishment in te zetten tegen hun tegenstanders.
Het Arabisch nationalisme werd met name in Syrië en Irak nog veelvuldig gerecycled in een treurig stemmende reeks staatsgrepen waar afgezette leiders door de straten werden gesleurd of hun gefusilleerde lijk een aantal dagen lang op de televisie te bewonderen viel, zoals met de Iraakse dictator al-Qassem in 1963 gebeurde. Allemaal omdat zij marionetten waren, zionistische agenten of anderszins de Arabische zaak hadden verraden - dezelfde argumenten waarmee zij op hun beurt met hun voorgangers hadden afgerekend. Uiteindelijk was de koek op. Nassers magie was uitgewerkt, pogingen om de Arabische staten te herenigen waren mislukt, de economie was geruïneerd en generaties hadden hun beste jaren verloren met het najagen van luchtkastelen.
Met de AEL, de Arabisch Europese Liga, heeft de verkwikkende retoriek van het Arabisch radicalisme inmiddels de lage landen bereikt. Deze jongste loot van het Arabisch nationalisme laat zien hoe de islam wordt aangewend voor puur nationalistische doeleinden. Haar voorman Abou Jahjah beweert dat hij de sharia democratisch wil invoeren. Moslims die de islam als persoonlijke spiritualiteit beschouwen, zonder politieke gevoelswaarde, vindt hij extreem. Zijn vermeende banden met de radicale Libanese beweging Hezbollah (partij van god) heeft hij altijd ontkend. Bij Barend , Van Dorp liet Abou Jahjah weten nog nooit financiële steun uit het buitenland te hebben ontvangen, behalve in de rechtzaak tegen Sjaron, waar hij met zijn 'Sabra en Shatila'-comité de drijvende kracht achter is. Een in België algemeen bekend feit dat in Nederland nauwelijks is opgepikt. In menig vaderlands praatprogramma waar hij de afgelopen weken aanschoof, heeft hij, poeslief voor ieder die het horen wilde en bikkelhard voor wie het niet horen wilde, uiteengezet dat de Arabische identiteit islamitisch is en dat de niet-Arabisch sprekende Berbers nu eenmaal tot de Arabisch-islamitische cultuur behoren, waarbinnen zij overigens best Berbers mogen spreken. Wie het daar niet mee eens is, zaait verdeeldheid en speelt hun vijanden in de kaart.
In de beste Arabisch-nationalistische traditie worden, in de media en op bijeenkomsten, tegenstanders de mond gesnoerd, weggehoond of voor h**r en verrader uitgemaakt. Abou Jahjah heeft zelfs het door specialisten doodverklaarde pan-arabisme van stal gehaald en streeft één - weliswaar federale - Arabische staat na, waarin Arabische joden en christenen worden 'geaccepteerd' als 'volkeren van het boek'. Samen met het 'ontmantelen van de zionistische entiteit Israël' zijn het grootse plannen om de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen mee in te gaan. Grootse plannen die de Arabieren tot nu toe veel onheil en rampspoed hebben berokkend.
Het Arabisch nationalisme heeft de afgelopen veertig jaar voor een mentale en intellectuele kaalslag in de Arabische wereld gezorgd. Deze ideologie heeft generaties scholieren en studenten gehersenspoeld die massaal in hun bibliotheken onwelgevallige passages uit boeken hebben gescheurd of met stift onleesbaar hebben gemaakt.
Rashid Ali die in 1941 in Irak een door nazi's gesteunde opstand tegen de Britse aanwezigheid begon. Voordat de opstand werd neergeslagen en hij naar Berlijn uitweek, zag de nogal wereldse Rashid Ali er geen enkel probleem in om de djihad tegen de Britten uit te roepen. De daarop volgende jaren hield hij zich in Berlijn - samen met zijn medestander Amin al-Hosseini, de groot-moefti van Jeruzalem en oom van Arafat - bezig met het formeren van islamitische SS-bataljons. Na de oorlog keerde een bonte stoet van Arabische nazi-sympathisanten die zich in Berlijn had verzameld, huiswaarts en werd hartelijk welkom geheten.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het nationalisme onder Arabieren nog gestimuleerd door de Britten om de ontmanteling van het Ottomaanse rijk te legitimeren. Tot die tijd waren vooral de christelijke Arabieren ontvankelijk voor de nationalistische euforie die in de negentiende eeuw op het Europese continent heerste. Met een Arabisch nationalisme hoopten zij de positie van hun geloofsgroep temidden van een moslimmeerderheid te verbeteren. Maar toen de resten van het Ottomaanse rijk werden opgedeeld in Engelse en Franse mandaatgebieden, werd het ook voor islamitische Arabieren een bruikbare en eigentijdse ideologie om zich tegen de Westerse overheersing te verweren.
Voorafgaande aan de Rashid Ali-opstand was er in het pas onafhankelijke Irak van de jaren dertig een gevaarlijke potpourri ontstaan van half mystieke Arabische Blut und Boden-theorieën. Termen als Arabisch en islamitisch werden nogal eens door elkaar gehaald om de catharsis van geweld te bezingen waaruit de Arabische natie zou herrijzen, vanaf de Atlantische oceaan tot aan de Sjat al- Arab, de rivier die de grens vormt tussen Irak en Iran.
Na 1948 radicaliseerden de nationalistische bewegingen nog verder. De oude elite en haar leiders hadden afgedaan, omdat zij de stichting van het Joodse staatje in hun midden niet hadden weten te voorkomen.
Het was de Egyptische president Nasser die met zijn spierballentaal en de nationalisering van het Suezkanaal het hele Arabische intellectuele klimaat in vuur en vlam zette. Er waren toen voldoende ideologen zoals de christelijke Syriër Michel Aflaq, grondlegger van de Baathpartij, die poogden om elke vorm van religie uit hun doctrine te bannen. Vaak behoorden zij tot een religieuze minderheid of wilden zij de traditionele samenleving radicaal afbreken en daartoe behoorde ook het geloof. Tevergeefs, want de koran en de islam zijn ontegenzeggelijk de invloedrijkste bijdragen die de Arabieren aan de rest van de wereld hebben geleverd. Militaire officieren die in Syrië, Egypte en Irak met de ideologie van het Arabisch nationalisme aan de haal gingen en daarmee hun greep naar de macht legitimeerden, hebben om opportunistische redenen grif gebruik gemaakt van religieuze metaforen zoals Daar al-islam - het 'hartland van de islam' - dat natuurlijk door de zionisten was verkracht. Seculiere Saddam tooide zijn raketten vol chemische verrassingen graag met namen die verwijzen naar Allah's toorn in de koran, maar net zo makkelijk gebruikte hij anti-religieuze argumenten om de sjiitische geestelijkheid in zijn land te decimeren.
Zo consequent als Atatürk die alle middelen inzette om religie en staat te scheiden, zijn de grote leiders van het Arabisch nationalisme nooit geweest. Zij modelleerden zichzelf liever naar de van oorsprong Koerdische held van de islam, Salah ad-Din, die in 1187 de kruisridders uit Jeruzalem wist te verdrijven en die ook voor Osama bin Laden het grote voorbeeld is. De nationalistische regimes hebben het vrouwonvriendelijke islamitische familierecht altijd intact gelaten en nooit waren zij te beroerd om het religieuze establishment in te zetten tegen hun tegenstanders.
Het Arabisch nationalisme werd met name in Syrië en Irak nog veelvuldig gerecycled in een treurig stemmende reeks staatsgrepen waar afgezette leiders door de straten werden gesleurd of hun gefusilleerde lijk een aantal dagen lang op de televisie te bewonderen viel, zoals met de Iraakse dictator al-Qassem in 1963 gebeurde. Allemaal omdat zij marionetten waren, zionistische agenten of anderszins de Arabische zaak hadden verraden - dezelfde argumenten waarmee zij op hun beurt met hun voorgangers hadden afgerekend. Uiteindelijk was de koek op. Nassers magie was uitgewerkt, pogingen om de Arabische staten te herenigen waren mislukt, de economie was geruïneerd en generaties hadden hun beste jaren verloren met het najagen van luchtkastelen.
Met de AEL, de Arabisch Europese Liga, heeft de verkwikkende retoriek van het Arabisch radicalisme inmiddels de lage landen bereikt. Deze jongste loot van het Arabisch nationalisme laat zien hoe de islam wordt aangewend voor puur nationalistische doeleinden. Haar voorman Abou Jahjah beweert dat hij de sharia democratisch wil invoeren. Moslims die de islam als persoonlijke spiritualiteit beschouwen, zonder politieke gevoelswaarde, vindt hij extreem. Zijn vermeende banden met de radicale Libanese beweging Hezbollah (partij van god) heeft hij altijd ontkend. Bij Barend , Van Dorp liet Abou Jahjah weten nog nooit financiële steun uit het buitenland te hebben ontvangen, behalve in de rechtzaak tegen Sjaron, waar hij met zijn 'Sabra en Shatila'-comité de drijvende kracht achter is. Een in België algemeen bekend feit dat in Nederland nauwelijks is opgepikt. In menig vaderlands praatprogramma waar hij de afgelopen weken aanschoof, heeft hij, poeslief voor ieder die het horen wilde en bikkelhard voor wie het niet horen wilde, uiteengezet dat de Arabische identiteit islamitisch is en dat de niet-Arabisch sprekende Berbers nu eenmaal tot de Arabisch-islamitische cultuur behoren, waarbinnen zij overigens best Berbers mogen spreken. Wie het daar niet mee eens is, zaait verdeeldheid en speelt hun vijanden in de kaart.
In de beste Arabisch-nationalistische traditie worden, in de media en op bijeenkomsten, tegenstanders de mond gesnoerd, weggehoond of voor h**r en verrader uitgemaakt. Abou Jahjah heeft zelfs het door specialisten doodverklaarde pan-arabisme van stal gehaald en streeft één - weliswaar federale - Arabische staat na, waarin Arabische joden en christenen worden 'geaccepteerd' als 'volkeren van het boek'. Samen met het 'ontmantelen van de zionistische entiteit Israël' zijn het grootse plannen om de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen mee in te gaan. Grootse plannen die de Arabieren tot nu toe veel onheil en rampspoed hebben berokkend.