El Cid
29 november 2003, 03:13
Geelhoed hamert op kansen voor sterke provincies
'Openbaar bestuur moet spannend worden'
Vijf tot zeven sterke provincies met meer zeggenschap dan nu, dat is de boodschap van de commissie-Geelhoed.
Door onze redacteur Jos Verlaan
BRUSSEL, 13 MAART. ,,Nederland wordt met slippende koppeling bestuurd'', luidt de bondige analyse van mr. L.A. Geelhoed, voormalig topambtenaar op de ministeries van Economische Zaken en Algemene Zaken. De huidige advocaat-generaal bij het Europees Hof van Justitie voorspelt het verder vastlopen van bestuurlijk Nederland als het advies van de commissie Regionaal bestuur in Nederland in de 21ste eeuw onder zijn voorzitterschap niet wordt opgevolgd. Een uitgekleed stelsel van hooguit vijf tot zeven provincies moet het bestuurlijk primaat krijgen over de regio's, inclusief de stadsgewesten in de Randstad. Het huidige 'Wetsvoorstel voor de grootstedelijke gebieden' dat voorziet in provincieloze stadsgewesten, is volgens Geelhoed een heilloze weg.
U bepleit veel minder provincies en minder autonomie van de grote steden. Uw adviezen worden straks weggehoond.
,,Wij zeggen: zo gaat het niet langer. Dit systeem loopt totaal vast. Natuurlijk zal 'het veld' zich tegen deze adviezen verzetten. Maar het is aan het rijk om een richtinggevende structuur voor het land aan te geven. Op het moment dat het bekende Nederlandse babbelnetwerk ruimte krijgt, wordt er veel kapotgepraat. Terwijl het gaat om de vraag of je nog dertig jaar lang wil doorgaan met een bestuurlijke inrichting die steeds inadequater wordt.''
In het rapport staat dat in het huidige regionale stelsel Nederland geen poot aan de grond krijgt in het Brusselse subsidiecircuit. Hebben andere Europese landen hun regionale stelsel beter geregeld?
,,Beieren stelt als regio in Brussel wat voor, is een serieuze gesprekspartner. Hetzelfde geldt voor de Franse regio Lille of de Italiaanse regio Lombardije. Maar de provincie Zuid-Holland stelt in Brussel niets voor. Ook Noord-Holland niet. Dan zeggen ze in Brussel: 'Wat zijn uw bevoegdheden? Wat voor belangen vertegenwoordigt u?' Dat zijn vragen waar geen antwoord op komt. Als zich in Brussel een provincie Holland zou manifesteren, waarin Rotterdam, Utrecht, Amsterdam en Den Haag verenigd zijn, dan heb je iets wat daar vierkant door de deur kan. Nu komt iedereen even buurten, de provincies, de gemeenten, de regionale samenwerkingsverbanden. Bestuurlijk Nederland presenteert zich in Brussel als een schot hagel. Daar kun je hoogstens mussen mee raken, maar geen groot wild.''
U wilt de zeggenschap over de grote steden onderbrengen bij de provincies-nieuwe-stijl. Staat dat niet haaks op het jarenlange streven om de grote steden juist een eigen autonomie te geven?
,,Die wagen is krakend stukgelopen en niet alleen in Nederland. In Duitsland zijn de stadsstaten Bremen en Hamburg uitgedraaid op een grote mislukking. Een stadsprovincie kan helemaal geen regionale bevoegdheden hebben of regionale problemen oplossen, want ze is zelf onderdeel van dat regionale netwerk. Ze kan hoogstens haar eigen problemen oplossen.
Zullen Amsterdam en Rotterdam uw adviezen niet ogenblikkelijk van de hand wijzen?
,,Ze zullen ongetwijfeld blazen. Maar ik heb een tegenvraag: zijn Den Haag, Amsterdam en Rotterdam ermee geholpen als de Randstad verder stuurloos dichtgroeit? Ze hebben het al die jaren laten betijen. Amsterdam keek niet verder dan de noordflank van de Randstad en Rotterdam niet verder dan het zuidelijk deel. Den Haag bekommerde zich uitsluitend om haar eigen voortuin. Allemaal heroïsche bezigheden, maar daar worden de problemen van de Randstad als een metropolitaan gebied niet mee opgelost. Niet als het gaat om Randstedelijk openbaar vervoer. De huidige besluitvorming kost bakken tijd en geld. Als puntje bij paaltje komt, kiezen alle partijen uiteindelijk voor hun eigen belangen en eigen competenties. Dan kun je proberen om dat vanuit Den Haag allemaal te regelen, maar daarvoor is het weer te kleinschalig en te ver weg.''
Kunnen die nieuwe provincies dan wel een goed bestuur vormen? Ze presteren nu zowel ambtelijk als bestuurlijk onder de maat, constateert u zelf in het rapport.
,,Er moet enorm worden geïnvesteerd in het ambtelijk apparaat, dat is nu zwak. Maar als je zo'n instituut interessante bevoegdheden geeft en spannende functies, dan ben je ook interessant voor spannende mensen. En wat bewezen niet functioneert, stoot je af. Punt.''
Wat moet veranderen om de politiek in provincies te verbeteren?
,,Net als gemeenten moeten provincies een duaal bestel krijgen. Dan kun je gedeputeerden van buiten aantrekken en wordt Provinciale Staten meer een soort parlement. Dan wordt de provincie voor ambitieuze, goede bestuurders zeer de moeite waard.''
13 maart 2002
'Openbaar bestuur moet spannend worden'
Vijf tot zeven sterke provincies met meer zeggenschap dan nu, dat is de boodschap van de commissie-Geelhoed.
Door onze redacteur Jos Verlaan
BRUSSEL, 13 MAART. ,,Nederland wordt met slippende koppeling bestuurd'', luidt de bondige analyse van mr. L.A. Geelhoed, voormalig topambtenaar op de ministeries van Economische Zaken en Algemene Zaken. De huidige advocaat-generaal bij het Europees Hof van Justitie voorspelt het verder vastlopen van bestuurlijk Nederland als het advies van de commissie Regionaal bestuur in Nederland in de 21ste eeuw onder zijn voorzitterschap niet wordt opgevolgd. Een uitgekleed stelsel van hooguit vijf tot zeven provincies moet het bestuurlijk primaat krijgen over de regio's, inclusief de stadsgewesten in de Randstad. Het huidige 'Wetsvoorstel voor de grootstedelijke gebieden' dat voorziet in provincieloze stadsgewesten, is volgens Geelhoed een heilloze weg.
U bepleit veel minder provincies en minder autonomie van de grote steden. Uw adviezen worden straks weggehoond.
,,Wij zeggen: zo gaat het niet langer. Dit systeem loopt totaal vast. Natuurlijk zal 'het veld' zich tegen deze adviezen verzetten. Maar het is aan het rijk om een richtinggevende structuur voor het land aan te geven. Op het moment dat het bekende Nederlandse babbelnetwerk ruimte krijgt, wordt er veel kapotgepraat. Terwijl het gaat om de vraag of je nog dertig jaar lang wil doorgaan met een bestuurlijke inrichting die steeds inadequater wordt.''
In het rapport staat dat in het huidige regionale stelsel Nederland geen poot aan de grond krijgt in het Brusselse subsidiecircuit. Hebben andere Europese landen hun regionale stelsel beter geregeld?
,,Beieren stelt als regio in Brussel wat voor, is een serieuze gesprekspartner. Hetzelfde geldt voor de Franse regio Lille of de Italiaanse regio Lombardije. Maar de provincie Zuid-Holland stelt in Brussel niets voor. Ook Noord-Holland niet. Dan zeggen ze in Brussel: 'Wat zijn uw bevoegdheden? Wat voor belangen vertegenwoordigt u?' Dat zijn vragen waar geen antwoord op komt. Als zich in Brussel een provincie Holland zou manifesteren, waarin Rotterdam, Utrecht, Amsterdam en Den Haag verenigd zijn, dan heb je iets wat daar vierkant door de deur kan. Nu komt iedereen even buurten, de provincies, de gemeenten, de regionale samenwerkingsverbanden. Bestuurlijk Nederland presenteert zich in Brussel als een schot hagel. Daar kun je hoogstens mussen mee raken, maar geen groot wild.''
U wilt de zeggenschap over de grote steden onderbrengen bij de provincies-nieuwe-stijl. Staat dat niet haaks op het jarenlange streven om de grote steden juist een eigen autonomie te geven?
,,Die wagen is krakend stukgelopen en niet alleen in Nederland. In Duitsland zijn de stadsstaten Bremen en Hamburg uitgedraaid op een grote mislukking. Een stadsprovincie kan helemaal geen regionale bevoegdheden hebben of regionale problemen oplossen, want ze is zelf onderdeel van dat regionale netwerk. Ze kan hoogstens haar eigen problemen oplossen.
Zullen Amsterdam en Rotterdam uw adviezen niet ogenblikkelijk van de hand wijzen?
,,Ze zullen ongetwijfeld blazen. Maar ik heb een tegenvraag: zijn Den Haag, Amsterdam en Rotterdam ermee geholpen als de Randstad verder stuurloos dichtgroeit? Ze hebben het al die jaren laten betijen. Amsterdam keek niet verder dan de noordflank van de Randstad en Rotterdam niet verder dan het zuidelijk deel. Den Haag bekommerde zich uitsluitend om haar eigen voortuin. Allemaal heroïsche bezigheden, maar daar worden de problemen van de Randstad als een metropolitaan gebied niet mee opgelost. Niet als het gaat om Randstedelijk openbaar vervoer. De huidige besluitvorming kost bakken tijd en geld. Als puntje bij paaltje komt, kiezen alle partijen uiteindelijk voor hun eigen belangen en eigen competenties. Dan kun je proberen om dat vanuit Den Haag allemaal te regelen, maar daarvoor is het weer te kleinschalig en te ver weg.''
Kunnen die nieuwe provincies dan wel een goed bestuur vormen? Ze presteren nu zowel ambtelijk als bestuurlijk onder de maat, constateert u zelf in het rapport.
,,Er moet enorm worden geïnvesteerd in het ambtelijk apparaat, dat is nu zwak. Maar als je zo'n instituut interessante bevoegdheden geeft en spannende functies, dan ben je ook interessant voor spannende mensen. En wat bewezen niet functioneert, stoot je af. Punt.''
Wat moet veranderen om de politiek in provincies te verbeteren?
,,Net als gemeenten moeten provincies een duaal bestel krijgen. Dan kun je gedeputeerden van buiten aantrekken en wordt Provinciale Staten meer een soort parlement. Dan wordt de provincie voor ambitieuze, goede bestuurders zeer de moeite waard.''
13 maart 2002