Rudy
2 december 2007, 13:42
OPINIE. Catastrofaal terrorisme dichterbij
AL QAEDA EN DE NUCLEAIRE BOM
http://www.standaard.be/Assets/Images_Upload/2007/12/01/OPI3_GR71KKGMK.1+FO_brogel2.jpg
door Tom Sauer - (c) De Standaard 01/12/07
Hoe groot is de kans dat Al Qaeda binnenkort niet twee torens, maar twee steden de lucht in blaast? Tom Sauer is er niet gerust op. 'Wie wint deze koers tegen de tijd: de internationale gemeenschap of Al Qaeda?'
De Slovaakse politie heeft deze week drie personen gearresteerd die probeerden een kilo verrijkt uranium te verkopen. Het is niet de eerste keer dat dergelijke berichten opduiken. Nieuw is wel de omvang van de vangst. Verontrustend als je weet dat eens Al Qaeda in het bezit is van 50 kilo hoogverrijkt uranium, de weg openligt voor de productie van een rudimentaire atoombom met een kracht zoals die van Hiroshima. Na aanslagen door terroristen met chemische en biologische wapens, onder meer in Japan, is nucleair terrorisme nog het enige taboe dat overblijft. Scenarioschrijvers voor actiefilms doen al jarenlang een beroep op dit gevaar. Maar hoe reëel is die dreiging? Hoe groot is de kans dat Al Qaeda binnenkort niet twee torens, maar twee steden de lucht in blaast? Wordt 9/11 een voetnoot in de geschiedenis?
Wat duidelijk is, is dat Al Qaeda interesse heeft in het verkrijgen van 'de' bom. Zo zijn er onder meer persoonlijke contacten geweest tussen Bin Laden en Pakistaanse nucleaire wetenschappers. Bin Laden heeft in 2003 een fatwa uitgesproken waarin hij stelde dat vier miljoen moslimdoden moesten gewroken worden. Om aan dat aantal te geraken zijn kernwapens het meest efficiënt. Wat ook als een paal boven water staat, is dat Al Qaeda - in tegenstelling tot staten - deze wapens zal inzetten. De theorie van nucleaire afschrikking gaat volledig voorbij aan niet-staatsactoren die menen dat dit aardse leven slechts een opstapje is naar het paradijs. En als verspreidingsmiddel heb je heus geen intercontinentale ballistische raketten nodig. De VS mogen nog duizenden rakettenschilden plaatsen, zolang er dagelijks 10.000 kilo marihuana in de VS gesmokkeld kan worden, zal het ook niet bijzonder moeilijk zijn om één of meerdere tennisballen splijtbaar materiaal via één van de 30.000 vrachtwagens, 20.000 scheepscontainers, of 6.000 treinwagons die dagelijks de lansgrenzen oversteken, binnen te loodsen.
Kernvraag luidt dus of Al Qaeda in staat is om aan een of meerdere kernwapens te geraken. Twee mogelijke routes dienen zich aan: een volledig wapen kopen of stelen in één van de bestaande kernwapenstaten, of zelf het wapen produceren. Het is evident dat dergelijke professionele organisaties beide sporen tegelijkertijd zullen bewandelen. Volledige wapensystemen bemachtigen lijkt de eenvoudigste weg, maar is in werkelijkheid bijna onmogelijk aangezien zowel voor het op de kop tikken als het transport te veel handlangers dienen betrokken te worden. Bovendien zijn deze nationale kroonjuwelen normaal gezien - en hier spreken we best met twee woorden - uitermate goed beveiligd en voorzien van technologie die maakt dat het helemaal niet evident zal zijn om het ding aan de praat te krijgen.
Desalniettemin houden we beter een oogje in het zeil in moslimstaten die vandaag tegelijkertijd de volgende kenmerken vertonen: kernwapenstatus; het huisvesten van wetenschappers die een wereldwijd netwerk opzetten om nucleair materiaal aan gelijk wie te verkopen; het welig tieren van religieus extremisme binnen en buiten het leger en de veiligheidsdiensten; politieke onstabiliteit met inbegrip van het uitroepen van de noodtoestand; regio's herbergend waar leger en politie geen voet aan de grond krijgen en waar ook de hoofdzetel van 'de NV Al Qaeda' is gevestigd.
Paul Williams, een voormalig FBI-agent, stelt dat Al Qaeda vandaag de dag al atoomrugzakbommen in de VS heeft binnengesmokkeld. Het merendeel van de experts volgt deze inschatting echter niet. Bovendien zal, indien dat toch het geval is, de houdbaarheidsdatum overschreden zijn.
De meest waarschijnlijke piste is echter dat het zelf probeert een rudimentaire atoombom te produceren. U en ik zijn hiertoe niet in staat. Maar wetenschappers die werkzaam zijn in de nucleaire sector wel. En zo zijn er wel wat als je weet dat ten tijde van de Koude Oorlog tienduizenden wetenschappers de nucleaire labs bevolkten. De kans is dan ook vrij groot dat in Rusland enkelen van hen de lokroep van het geld niet hebben weerstaan, toen ze in de jaren negentig zeer slecht en laattijdig uitbetaald werden. Erg hooggekwalificeerd personeel heb je hier niet voor nodig.
In de jaren zestig heeft men in de VS de proef op de som genomen: aan drie doctoraatsstudenten in de fysica werd gevraagd met behulp van niet-geclassificeerde literatuur en gegeven de noodzakelijke hoeveelheid splijtbaar materiaal een atoombom in elkaar te knutselen. Het lukte hen. Meer nog, in de jaren zeventig slaagde een Amerikaans bachelor student in dezelfde opdracht. Zijn thesis werd onmiddellijk geclassificeerd. Theodore Taylor, die indertijd aan het Manhattan-project heeft meegewerkt, zei ooit: 'Eens in het bezit van splijtbaar materiaal is het bouwen van kernwapens zeer gemakkelijk. Dubbel onderstreept: zeer gemakkelijk'.
Blijft de cruciale vraag of Al Qaeda in staat is om aan enkele tientallen kilogram splijtbaar materiaal - hoogverrijkt uranium of plutonium - te geraken. Vanuit het oogpunt van Al Qaeda wringt hier het schoentje. Wegens de inherente kenmerken van plutonium ligt de keuze voor uranium voor de hand. Hoogverrijkt uranium vind je gelukkig niet op elke hoek van de straat. Naast de negen bestaande kernwapenstaten zijn er echter heel wat onderzoeksreactoren in niet-kernwapenstaten die dergelijk materiaal in huis hebben, soms verbonden aan universiteiten en niet degelijk beveiligd. Ook in Rusland slingert ondanks de inspanningen van de VS nog steeds veel splijtbaar materiaal rond. Zestig tot zeventig percent van dit materiaal is ondertussen beveiligd. Dat is echter een magere troost als je weet dat er nog steeds 200 tot 300 ton - verspreid over een uitgestrekt territorium - slecht beveiligd is, terwijl zoals hoger gesteld 50 kg volstaat voor een dergelijke bom.
Daarnaast zal een bijkomende moslimkernwapenstaat in het Midden-Oosten, die vandaag uranium aan het verrijken is, deze terroristische dreiging niet verkleinen. Anderzijds moet in verband met Iran naar een ruimer kader worden verwezen, waarbij de vraag nog steeds te weinig wordt gesteld of ook Israël en de andere acht kernwapenstaten en nucleaire allianties wel het goede voorbeeld geven. Is het strategisch een verstandige keuze van de VS om aan India, dat als één van de weinige landen steeds geweigerd heeft het non-proliferatieverdrag te ondertekenen, splijtbaar materiaal te verkopen? Dit druist regelrecht in tegen alle internationale afspraken sinds het begin van de jaren zeventig. Door deze transporten vergroot ook de terroristische dreiging. En wat zal de houding van België zijn binnen de Nuclear Suppliers Group binnen enkele maanden? Wordt het bijvoorbeeld ook niet tijd dat onze eigen politieke besluitvormers zich naast de institutionele atoombommen ook nog eens buigen over de reële atoombommen op de purpere heide? Of is er geen verband tussen Kleine Brogel en Al Qaeda?
Het goede nieuws is dat met bijkomende inspanningen en duidelijke prioriteiten, ook van de EU, het gevaar van nucleair terrorisme kan worden geëlimineerd. De vraag is enkel wie deze koers tegen de tijd aan het winnen is: de internationale gemeenschap of Al Qaeda. De recente vangst in Slovakije is in ieder geval en jammer genoeg slechts een tip van de ijsberg.
Tom Sauer doceert internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen
AL QAEDA EN DE NUCLEAIRE BOM
http://www.standaard.be/Assets/Images_Upload/2007/12/01/OPI3_GR71KKGMK.1+FO_brogel2.jpg
door Tom Sauer - (c) De Standaard 01/12/07
Hoe groot is de kans dat Al Qaeda binnenkort niet twee torens, maar twee steden de lucht in blaast? Tom Sauer is er niet gerust op. 'Wie wint deze koers tegen de tijd: de internationale gemeenschap of Al Qaeda?'
De Slovaakse politie heeft deze week drie personen gearresteerd die probeerden een kilo verrijkt uranium te verkopen. Het is niet de eerste keer dat dergelijke berichten opduiken. Nieuw is wel de omvang van de vangst. Verontrustend als je weet dat eens Al Qaeda in het bezit is van 50 kilo hoogverrijkt uranium, de weg openligt voor de productie van een rudimentaire atoombom met een kracht zoals die van Hiroshima. Na aanslagen door terroristen met chemische en biologische wapens, onder meer in Japan, is nucleair terrorisme nog het enige taboe dat overblijft. Scenarioschrijvers voor actiefilms doen al jarenlang een beroep op dit gevaar. Maar hoe reëel is die dreiging? Hoe groot is de kans dat Al Qaeda binnenkort niet twee torens, maar twee steden de lucht in blaast? Wordt 9/11 een voetnoot in de geschiedenis?
Wat duidelijk is, is dat Al Qaeda interesse heeft in het verkrijgen van 'de' bom. Zo zijn er onder meer persoonlijke contacten geweest tussen Bin Laden en Pakistaanse nucleaire wetenschappers. Bin Laden heeft in 2003 een fatwa uitgesproken waarin hij stelde dat vier miljoen moslimdoden moesten gewroken worden. Om aan dat aantal te geraken zijn kernwapens het meest efficiënt. Wat ook als een paal boven water staat, is dat Al Qaeda - in tegenstelling tot staten - deze wapens zal inzetten. De theorie van nucleaire afschrikking gaat volledig voorbij aan niet-staatsactoren die menen dat dit aardse leven slechts een opstapje is naar het paradijs. En als verspreidingsmiddel heb je heus geen intercontinentale ballistische raketten nodig. De VS mogen nog duizenden rakettenschilden plaatsen, zolang er dagelijks 10.000 kilo marihuana in de VS gesmokkeld kan worden, zal het ook niet bijzonder moeilijk zijn om één of meerdere tennisballen splijtbaar materiaal via één van de 30.000 vrachtwagens, 20.000 scheepscontainers, of 6.000 treinwagons die dagelijks de lansgrenzen oversteken, binnen te loodsen.
Kernvraag luidt dus of Al Qaeda in staat is om aan een of meerdere kernwapens te geraken. Twee mogelijke routes dienen zich aan: een volledig wapen kopen of stelen in één van de bestaande kernwapenstaten, of zelf het wapen produceren. Het is evident dat dergelijke professionele organisaties beide sporen tegelijkertijd zullen bewandelen. Volledige wapensystemen bemachtigen lijkt de eenvoudigste weg, maar is in werkelijkheid bijna onmogelijk aangezien zowel voor het op de kop tikken als het transport te veel handlangers dienen betrokken te worden. Bovendien zijn deze nationale kroonjuwelen normaal gezien - en hier spreken we best met twee woorden - uitermate goed beveiligd en voorzien van technologie die maakt dat het helemaal niet evident zal zijn om het ding aan de praat te krijgen.
Desalniettemin houden we beter een oogje in het zeil in moslimstaten die vandaag tegelijkertijd de volgende kenmerken vertonen: kernwapenstatus; het huisvesten van wetenschappers die een wereldwijd netwerk opzetten om nucleair materiaal aan gelijk wie te verkopen; het welig tieren van religieus extremisme binnen en buiten het leger en de veiligheidsdiensten; politieke onstabiliteit met inbegrip van het uitroepen van de noodtoestand; regio's herbergend waar leger en politie geen voet aan de grond krijgen en waar ook de hoofdzetel van 'de NV Al Qaeda' is gevestigd.
Paul Williams, een voormalig FBI-agent, stelt dat Al Qaeda vandaag de dag al atoomrugzakbommen in de VS heeft binnengesmokkeld. Het merendeel van de experts volgt deze inschatting echter niet. Bovendien zal, indien dat toch het geval is, de houdbaarheidsdatum overschreden zijn.
De meest waarschijnlijke piste is echter dat het zelf probeert een rudimentaire atoombom te produceren. U en ik zijn hiertoe niet in staat. Maar wetenschappers die werkzaam zijn in de nucleaire sector wel. En zo zijn er wel wat als je weet dat ten tijde van de Koude Oorlog tienduizenden wetenschappers de nucleaire labs bevolkten. De kans is dan ook vrij groot dat in Rusland enkelen van hen de lokroep van het geld niet hebben weerstaan, toen ze in de jaren negentig zeer slecht en laattijdig uitbetaald werden. Erg hooggekwalificeerd personeel heb je hier niet voor nodig.
In de jaren zestig heeft men in de VS de proef op de som genomen: aan drie doctoraatsstudenten in de fysica werd gevraagd met behulp van niet-geclassificeerde literatuur en gegeven de noodzakelijke hoeveelheid splijtbaar materiaal een atoombom in elkaar te knutselen. Het lukte hen. Meer nog, in de jaren zeventig slaagde een Amerikaans bachelor student in dezelfde opdracht. Zijn thesis werd onmiddellijk geclassificeerd. Theodore Taylor, die indertijd aan het Manhattan-project heeft meegewerkt, zei ooit: 'Eens in het bezit van splijtbaar materiaal is het bouwen van kernwapens zeer gemakkelijk. Dubbel onderstreept: zeer gemakkelijk'.
Blijft de cruciale vraag of Al Qaeda in staat is om aan enkele tientallen kilogram splijtbaar materiaal - hoogverrijkt uranium of plutonium - te geraken. Vanuit het oogpunt van Al Qaeda wringt hier het schoentje. Wegens de inherente kenmerken van plutonium ligt de keuze voor uranium voor de hand. Hoogverrijkt uranium vind je gelukkig niet op elke hoek van de straat. Naast de negen bestaande kernwapenstaten zijn er echter heel wat onderzoeksreactoren in niet-kernwapenstaten die dergelijk materiaal in huis hebben, soms verbonden aan universiteiten en niet degelijk beveiligd. Ook in Rusland slingert ondanks de inspanningen van de VS nog steeds veel splijtbaar materiaal rond. Zestig tot zeventig percent van dit materiaal is ondertussen beveiligd. Dat is echter een magere troost als je weet dat er nog steeds 200 tot 300 ton - verspreid over een uitgestrekt territorium - slecht beveiligd is, terwijl zoals hoger gesteld 50 kg volstaat voor een dergelijke bom.
Daarnaast zal een bijkomende moslimkernwapenstaat in het Midden-Oosten, die vandaag uranium aan het verrijken is, deze terroristische dreiging niet verkleinen. Anderzijds moet in verband met Iran naar een ruimer kader worden verwezen, waarbij de vraag nog steeds te weinig wordt gesteld of ook Israël en de andere acht kernwapenstaten en nucleaire allianties wel het goede voorbeeld geven. Is het strategisch een verstandige keuze van de VS om aan India, dat als één van de weinige landen steeds geweigerd heeft het non-proliferatieverdrag te ondertekenen, splijtbaar materiaal te verkopen? Dit druist regelrecht in tegen alle internationale afspraken sinds het begin van de jaren zeventig. Door deze transporten vergroot ook de terroristische dreiging. En wat zal de houding van België zijn binnen de Nuclear Suppliers Group binnen enkele maanden? Wordt het bijvoorbeeld ook niet tijd dat onze eigen politieke besluitvormers zich naast de institutionele atoombommen ook nog eens buigen over de reële atoombommen op de purpere heide? Of is er geen verband tussen Kleine Brogel en Al Qaeda?
Het goede nieuws is dat met bijkomende inspanningen en duidelijke prioriteiten, ook van de EU, het gevaar van nucleair terrorisme kan worden geëlimineerd. De vraag is enkel wie deze koers tegen de tijd aan het winnen is: de internationale gemeenschap of Al Qaeda. De recente vangst in Slovakije is in ieder geval en jammer genoeg slechts een tip van de ijsberg.
Tom Sauer doceert internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen