Dogmatisch denken heeft hier in Europa voor een lange tijd geheerst, maar denkers zagen het probleem daarin dat duidelijker werd met eerste en tweede wereldoorlog. Na deze oorlogen beslisten ze om een intellectuele strijd te voeren tegen dogmatici en hun "absolute" gelijk, dat eindigde met (terugkeer van) het relativisme (
pas op; het verabsoluteren van relativisme leidt tot sofisterij).
Dat vinden we vandaag ook terug in het wetenschappelijk denken, dankzij die strijd; denk hierbij aan het kritisch rationalisme van o.a Popper.
Waarom denken dogmatici (die een niet-metafysische religie aanhangen) dat wij een juiste kennis met ons verstand kunnen verwerven en dat dus het verstand in optima forma werkt ?!! Hier is
niet-metafysische religie in de subjectieve zin uitgedrukt want iedereen gelooft wel ergens in metafysica, en feit dat sommigen (zoals empiristen om maar iets te benoemen) dat ontkennen verandert hier niets aan want een ontkenning van iets op basis van het verwerpen van metafysica is zelf metafysisch.
Indien onze zintuigen de enigste bronnen van een mogelijke kennis is, en als deze veranderen, waarom zouden we in eerste plaats iets serieus mogen nemen en als juist/fout beschouwen waaronder ook "
onze zintuigen zijn de enigste bronnen van een mogelijke kennis" ?!!
Het rationalistisch denken
Wat begrijp ik hieronder als moslim zijnde? Bon, het begint in eerste stap met tolerantie en vrijheid.
In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle.
1. Zeg: "O gij ongelovigen,
2. Ik bid niet aan, wat gij aanbidt,
3. Noch gij bidt aan, wat ik aanbid.
4. Noch wil ik aanbidden, wat gij aanbidt,
5. Nogmaals gij wilt niet aanbidden wat ik aanbid.
6. Derhalve voor u uw religie en voor mij mijn religie."
Religie:
alles wat jouw doen en denken beheerst, wat jouw levensbeschouwing, geloofssysteem en gedrag beïnvloedt en/of (mee)bepaalt.
Derhalve voor u uw religie en voor mij mijn religie houdt ook in dat je "
de andere" ruimte en vrijheid geeft om te denken dat zijn religie juist is terwijl jouw religie fout moet zijn. En met vrijheid bedoel ik natuurlijk niet dat een bepaalde maatschappij de basiselement waarop de maatschappelijke orde gebaseerd is niet mogen behoeden, behouden en verdedigen -indien het werkt- dus ik zeg niet dat mensen in een seculiere maatschappij zomaar laïcité impliciet en expliciet mogen pogen uitputten.
En verder zou iemand die rationalistisch denkt een beslissing nemen op basis van zijn noodzakelijke kennis, geschiedenis, probabiliteit, belang en kosten.
In mijn geval is het geloven in "
God de Schepper", naast bijvoorbeeld "
wat wij waarnemen kan bestaan", "
onmogelijkheid", "
oorzakelijkheid" en "
wil" een noodzakelijke kennis of aangeboren kennis. En daarbuiten zoek jij naar rechtvaardigingsgronden op basis van geschiedenis, probabiliteit, belang en kosten.
Geschiedenis:
De meeste belangrijkste driehoek ("God de Schepper", "openbaring die ons verstand beteugelt" en "Dag des oordeels") is een historisch feit in de zin dat het niet betwistbaar is, dus niemand kan op een redelijke wijze aantonen dat er nooit mensen zijn geweest die deze driehoek hebben verkondigd. De vraag die je hierbij stelt is natuurlijk: waarom zou dat niet een ware prediking mogen zijn?
Een andere belangrijke historische feit is het geloof in God de Schepper (ongeacht de benamingen) bij verschillende volkeren en in verschillende culturen op basis van causaliteit-bewustzijn, driehoek en persoonlijke ervaringen.
Probabiliteit:
Waarom mogen "wij" niet de God zijn ?!!
Waarom moet een andere entiteit dat
wezenlijk buiten/boven "ons" is, God zijn?
Met "wij" en "ons" bedoel ik heel het bestaan in de grenzen van de dimensies die bij ons gekend zijn. Er is geen universum en "wij" indien er een wezenlijke continuïteit en relatie tussen de delen van het geheel bestaat.
God: het antwoord op de eeuwige vragen (alle drie samen):
- Wie ben ik?
- Van waar kom ik?
- Wat mag ik verwachten?
Een antwoord op deze vraag is mogelijk te verkrijgen (in combinatie met wat hierboven vermeld is) op basis van probabiliteit waarbij de volgende vraag wordt gesteld:
Wat is de kans dat "wij" God zijn en wat is de kans dat wij niet de God zijn?
Zonder noodzakelijke kennis en geschiedenis in acht te nemen moeten wij logischerwijs 50% zeggen. Deze vraag is van minder belang als je in logica gelooft. Indien een deel van het geheel verandert, dan verandert ook het geheel plus een eeuwige opeenvolgende oorzaken en gevolgen binnen de dimensie Tijd is onmogelijk dus er moet eerste oorzaak bestaan en deze moet wezenlijk los staan van "ons"; zijn eigenschappen moeten ook anders zijn dan de eigenschappen van de entiteit waarin objectieve oorzaak en gevolg afspeelt. Maar de vraag heeft weer een betekenis en waarde wanneer we het hebben over specifieke God, m.a.w niet God "wij" of God "wij/zij" (God van Ibn 'Arabī, Spinoza, Einstein ..) of andere (af)God(en).
Belang:
Je moet ook een vraag stellen bij de keuze die je maakt via geschiedenis en probabiliteit. Wat is het belang van dit of dat geloof? Waarom zou "moord" verkeerd zijn? Wat is belang van verlossing, straf en beloning? Wat geeft wat een zin en betekenis, dit of dat geloof? .. en andere mogelijke vragen die om hetzelfde gaan.
Kosten:
Dit is eigenlijk meer
Pascal's Wager maar zonder de andere elementen die ik hierboven heb vermeld, heeft het weinig zin. Een combinatie is noodzakelijk om de waarde hiervan te kunnen vatten.
Dit is rationalistisch maar ook realistisch. Dit is de manier hoe wij werken, hoe wij handelen en hoe wij met "dingen" omgaan. Een bewustzijn aanwezig bij alle soorten en alle mensen van alle leeftijden en groeperingen.
Ga naar een kind. Vraag aan haar om iets te doen dat een beetje arbeid vergt en als beloning krijgt ze iets. Observeer hoe het kind hiermee omgaat. Ze gaat zeker gebruik maken van haar geschiedenis. Hoeveel keer heb jij haar hetzelfde (of iets anders) gevraagd waarna je haar niets gaf?
Belang speelt hierin ook een rol want ze kijkt eerst naar belang van jouw cadeautje; en ze gaat een vergelijking maken tussen wat ze moet doen en wat ze gaat krijgen. Indien hetgeen dat ze gaat krijgen geen goede prijs is voor hetgeen ze gaat doen, dan doet ze het gewoon niet.
Naast
belang en
hoop is er ook
nieuwsgierigheid. Indien ze hetgeen zou krijgen niet benoemd is, dus je zegt bijvoorbeeld "als je dat doet, dan krijg je iets speciaals!", dan gaat ze dat misschien wel doen.
En de
kost is in dit geval de moeite die ze moet doen.
Als je het huis naar werk of school verlaat, en voordat je de bus neemt, begin je te twijfelen over de deur of gaz. Staat die nog steeds open? Ben ik zeker? Ga ja terug naar huis om te verifiëren of niet? Dit hangt af van kost en belang. Wat gaat het jou kosten indien je terug gaat? Wat is het belang van de mogelijke gevolgen indien jouw aanname juist is?
In de wetenschap werken ze ook op die manier. Een computer wetenschapper staat om de beslissing te nemen: ga ik in mijn computerbedrijfstoepassing rekening houden met
SQL-injectie of niet? Je denkt een beetje aan de kans of het wel kan voorkomen? Wie gaat het gebruiken? Wetenden of onwetenden? En wat is het belang van het verlies van data indien iemand een SQL-injectie commando invoert? Op die manier neem jij een beslissing.
Dit zijn maar voorbeelden want in het algemeen handelen we bijna overal rationalistisch. Waarom doen sommigen en dogmatici (militant atheïsten en atheïst wanne be's) dat niet met metafysica-religie en binnen de metafysica-religies? Waarom denken de meeste aanhangers van een bepaalde metafysica-religie niet over hun beslissingen/overtuigingen en waarom durven ze bijna nooit om de fundamenten van anderen metafysica-religies te bestuderen?
