Oorspronkelijk geplaatst door HLN
Hoe Open Vld zich opnieuw opmaakt voor een clanoorlog
10-06-2024 Het Laatste Nieuws - Lorenzo Terrière
Alexander De Croo wist het toen hij gisteravond zijn speech gaf: hij had niet alleen de verkiezingen verloren, maar wellicht ook de macht binnen de Open Vld. Dit is het relaas van een bijzonder chaotische dag voor Open Vld. Of hoe de partij alweer afstevent op een nieuwe clanoorlog.
Alexander De Croo wist het toen hij gisteravond zijn speech gaf: hij had niet alleen de verkiezingen verloren, maar wellicht ook de macht binnen de Open Vld. Dit is het relaas van een bijzonder chaotische dag voor Open Vld. Of hoe de partij alweer afstevent op een nieuwe clanoorlog.
“Dit is een rampzalig resultaat, hier zijn strategische fouten gemaakt. Tegelijk is er een Franstalige liberale partij die wél forse winst geboekt heeft, dus het kán.” Aan het woord is oud-voorzitter én kersvers Vlaams Parlementslid Egbert Lachaert. Hij gooit olie op het vuur, net voor hij het partijbestuur van Open Vld binnenstapt. De zenuwen staan strakgespannen. Het contrast met de blauwe zondagochtend kan niet groter zijn: de dag erna hangen er donkere wolken boven de Melsensstraat. Wie wel opvallend goedgemutst is, is Alexia Bertrand: via de MR-lijst raakte ze in Brussel verkozen voor de Kamer. Bertrand gaat pal achter De Croo staan, die ze als “een echte leider” omschrijft.
De voorbije dagen werd er een vijftal e-mails verstuurd vanuit het liberale hoofdkwartier om de toegang tot de crisisvergadering strikt te beperken. Enkel de twintig vaste bestuursleden, onder wie veel oudgedienden, worden toegelaten. En om niets aan het toeval over te laten, steekt een kransje van vijf partijtoppers daarvoor al de koppen bij elkaar. Partijvoorzitter Tom Ongena, premier Alexander De Croo, vicevoorzitter Stephanie D’Hose, justitieminister Paul Van Tigchelt, maar ook de gevallen engel Vincent Van Quickenborne: samen overlopen ze mogelijke opties van hoe het nu verder moet met de fel afgeslankte partij.
Stuurloos rubberbootje
De speech van De Croo zindert na. “Ik was het boegbeeld en neem de verantwoordelijkheid op mij voor dit resultaat”, zei hij zondagavond in een emotionele bui aan de groep getrouwen op het partijhoofdkwartier. Wie toen even rondkeek, zag dat verschillende tenoren op dat moeilijke moment n?*ét present tekenden: onder meer ex-minister Maggie De Block, oud-partijvoorzitter Egbert Lachaert en gewezen staatssecretaris Eva De Bleeker bleven afwezig. Die twee laatsten volgden de uitslagen even verderop in Brussel. Voor De Bleeker was het nagelbijten tot diep in de nacht. Pas als ze terug thuis is, wordt duidelijk dat ze op eigen kracht een onverhoopte parlementszetel in de wacht sleept. De Bleeker wordt bij een groot deel van de blauwe achterban op handen gedragen vanwege haar standvastige houding als voormalig staatssecretaris voor Begroting.
Het is de enige meevaller voor Open Vld die verkiezingsnacht. Voorts is de electorale dreun groter dan gedacht, en de verslagenheid in eigen rangen des te groter. Van wat ooit een majestueuze blauwe Titanic was, blijft vandaag slechts een stuurloos rubberbootje met zeven inzittende Kamerleden over. “We hebben een pak rammel gehad”, zo vat vice-minister-president Gwendolyn Rutten maandagmorgen de situatie samen. Het is bijltjesdag, wat ook de oude clans De Gucht en Dewael doet bloeden. Jean-Jacques De Gucht raakt niet herverkozen in de Kamer en zet een punt achter zijn politieke carrière. Schouder aan schouder met zijn vader wandelt hij het partijbestuur binnen. De Gucht senior haalt nog eens uit naar de gefaalde strategie van De Croo: “Het was een gewaagde gok om enkele weken voor de verkiezingen de Vivaldi-regering af te vallen. Dat heeft niet goed uitgepakt.” Ook coryfee Patrick Dewael zit in zak en as: gouwgenoot Marino Keulen verliest zijn zetel in het Vlaams parlement – een zetel die nochtans gepland was om door te geven aan Dewael junior.
Ongemakkelijke waarheid
Maar de blauwe partijtop wil niet dat Alexander De Croo – hun absolute kopman – het verlies alleen op zich neemt. De premier zag zondagavond nochtans weinig keuze, zo schetst een insider: “Dit is voor hem als afscheid nemen van zijn familie om te verhinderen dat ze onderling ruzie maken.” Om De Croo toch wat uit de wind te zetten, smeerde voorzitter Tom Ongena gisterenmiddag de “collectieve verantwoordelijkheid” voor het debacle uit over de hele partij. Een groepje donkerblauwe bestuursleden, onder wie jongerenvoorzitter Sepp Tyvaert, voelt zich niet aangesproken: zij vragen én krijgen nieuwe voorzittersverkiezingen tegen het eind van de zomer. De afspraak was eigenlijk om het nieuwe blauwe opperhoofd pas na de lokale verkiezingen van 13 oktober te kiezen, maar die datum wordt nu dus vervroegd.
In de wandelgangen vallen al snel herkenbare namen als Egbert Lachaert en Bert Schelfhout - die laatste was vorig jaar ook al kandidaat-voorzitter. Bij de dames zijn Gwendolyn Rutten en Stephanie D’Hose zeker niet kansloos, al was die laatste gisteren nog te zeer aangeslagen door het verlies. De ongemakkelijke waarheid is echter dat het voor geen van hen een cadeau zou zijn om eind augustus de fakkel over te nemen. Want amper zes weken later volgt al een eerste afrekening met de lokale verkiezingen, zonder dat de nieuwe voorzitter z’n stempel heeft kunnen drukken.
Campagnemodus
Als de Vlaamse liberalen binnenkort uit alle regeringen worden geknikkerd, dan moeten ze tot honderd werknemers op straat zetten. De voorbije weken gaven verschillende leden van het communicatieteam en de studiedienst er al de brui aan, zij zagen de bui al wat hangen. De omstandigheden dwingen tot enige soberheid: niet toevallig werden er aan de ingang van het blauwe hoofdkwartier gisterenmiddag geen copieuze maaltijden maar wel eenvoudige zakken met brood geleverd.
In ieder geval: deze zomer gaat Open Vld dus opnieuw in een interne campagnemodus. Maar dit keer wel met een online stemronde voor alle leden, zo valt te horen. Veel partijleden zeggen nu dat een oppositiekuur Open Vld goed zou doen. Het is dus weinig waarschijnlijk dat de Vlaamse liberalen deze zomer aanschuiven bij de regeringsonderhandelingen. Met een ontslagnemende partijvoorzitter én opstappende premier in de rangen is dat ook niet evident. Maar geloofwaardigheid terugwinnen door in te beuken op een regering met twee donkerblauwe partijen – N-VA en MR – belooft ook niet makkelijk te worden.
“Na regen komt zonneschijn”, zo hield Herman De Croo na afloop van het crisisberaad de moed erin. Maar als Open Vld niet oplet, dreigt ze toch in zwaar weer te belanden.
|
