De BOERENKRIJG: Spontane volksopstand ?
 

AFGESPLITST VAN:

http://forum.politics.be/showthread....63#post6055663

Voorwaar, een merkwaardige vaststelling, die tegenstelling.....?

Welke tegenstelling?

Nogal een nietszeggende uitspraak.

1) De directe aanleiding voor de Boerenkrijg ontbrak, nl. de invoering van conscriptie.
2) Er was ook geen officiële legering meer van Franse troepen in Bataafs Brabant.

Echter, op vlak van godsdienst zorgde de Boerenrkijg toch voor onrust in Staats-Brabant (o.a. in Tilburg). Zo was het aanvankelijke optimisme in 1794-1795 (emancipatie van de katholieken en zelfbestuur) getemperd in de helft van 1798. Dat zorgde ervoor dat in 1798-1799 ook wat rumoer te horen viel vanuit die kanten.

De aanleiding was multicausaal. Maar de diepliggende ondergrond lag in een stuiptrekkende reactie van het ancien regime. Door de Franse Revolutie stortte de aloude standenmaatschappij in mekaar waardoor de twee standen heel wat previlegies verloren: de adel en de clerus. De Boerenkrijg en de Vendée-opstand hadden dan ook een sterke katholieke inslag. De kerk en de adel spanden de boeren dan ook voor hun (politieke) kar. De Boerenkrijg was eigenlijk een ultieme wanhoopspoging van de contra-revolutionaire krachten om hun oude previlies alsnog te behouden en/of te herstellen.


Een beeldende en beknopte samenvatting van motieven van de Vendée-opstand.

De derde stand werd in deze niet zozeer voor een kar gespannen vermits de maatregelen vooral hen troffen:

1) Het einde van de lokale vrijheden betekende vooral meer belastingen voor de lagere klassen (naast "bijzondere heffingen" en de neergaande economie).
2) De conscriptie had eigenlijk enkel op hen effect.

De bourgeoisie was eigenlijk zeer verdeeld over de zaak, een meerderheid steunde de Boerenkrijg niet. Je moet ook even het febronianisme tegen het licht houden om te begrijpen waarom ze dit niet deden.

De conscriptie, de veplichte eed van de priesters, de aanvallen van de sansculotten op de godsdienst (die zij beschouwden als een instrument om de onrechtvaardigheden in stand te houden), het afschaffen van de privilegies, enz, dit alles gaf aanleiding tot ontevredenheid, maar dan vooral op het platteland.

Waar in dat citaat van De Graeve het volgende onderlijnd werd, door het Oosten:
" Het vrijheidsideaal waarmee de bevolking wordt opgeroepen is in feite gericht op het behoud van de traditionele onvrijheden."

onderlijn ik dit:

Hij is gericht tegen de Franse revolutionaire bezettingsmacht én op iets wat in Frankrijk reeds is weggevaagd, maar zich hier overeind houdt: het ancien régime.


Het behoud van de traditionele ONvrijheden.???
Het is pas tijdens de Franse bezetting dat men zich begon onvrij te voelen, en zoals Lombas opmerkt, niet in minst door het invoeren van de legerdienst. Iets wat hier, sinds eeuwen niet meer bestond!

Citaat van Het Oosten:
Met andere woorden. De boerenbevolking werd goed om de tuin geleid. Het beeld van de strijd van deze boeren die zogenaamd ‘vochten voor hun vrijheid’ , zoals we dit zo vaak voorgeschoteld kregen in onze schoolboekjes, klopt dus verre van altijd.
Integendeel, de boeren manipuleerd zoals ze werden, streden zonder het te weten, om terug te vallen in hun onvrijheden, onderdanigheid, onmondigheid, herendiensten, afhankelijkheid van abdijen , de baron of graaf waarvoor ze hun pet af moesten doen wanneer de seigneur door het dorp op zijn paard langs reed.

1. Kunt ge die manipulatie aantonen?

2. “Om terug te vallen in onvrijheden”....? Was die onderdanigheid dan weg uit het leven van de alledaagse ploegende boer tijdens de boerenkrijg? Ik denk dat het eerder tot rond de eeuwwisseling was dat men zijn muts afd eed voor de graaf.
Ook nog tijdens de Franse bezetting, de Hollandse tijd en het unitaire België.

3. Een simpele vraag: Werd de volksmassa tijdens de Belgische revolutie volgens U ook gemanipuleerd?

In afwachting dat ik u daar meer omstandig zal op antwoorden, resumeert het onderliggende plaatje de hele toestand van de gewone boer in het ancien régime.

Een plaatje dat in elk geval niet door een "gewone boer" getekend is.

;-)

Of hoe hier gewoon zaken beweert die gewoon niet door onderzoek of wetenschappelijke literatuur worden bevestigd. De adel speelde zo goed als geen rol in de totstandkoming en ontwikkeling van de Boerenkrijg. Ook van de geestelijkheid is niet zoveel te merken.

Dit ging niet om oude privileges, maar om waarden en maatschappijbeelden die de plattelandsbevolking ondanks alles de moeite waard vond om voor te vechten. Dat u die waarden en dat maatschappijbeeld niet deelt, is uw zaak. Alleen gaat het niet op vanuit dat laatste de geschiedenis te bekijken.

Er was trouwens een groot verschil tussen het koninkrijk Frankrijk en de Oostenrijkse Nederlanden. In Frankrijk gold de almacht van de koning, waarbij er tamelijk veel willekeur te bespeuren viel. In de Nederlanden was de oude, middeleeuwse visie op de juridische verhouding tussen volk, standen en vorst behouden, waardoor het geheel van rechten en plichten voor iedereen tamelijk sterk werd opgevolgd. Ongetwijfeld waren er de nodige misbruiken (waar niet en in welke tijd niet, nietwaar?!), maar de boeren zouden nooit een zogezegd aftands en uitbuitend regime verdedigd hebben.

Dus, allemaal nieuwe zaken die de plattelandsbevolking, gewoon als ze waren aan de rechten en plichten in het Oude Bestel, niet wisten te appreciëren.

Ik spreek mij hier niet uit over het ene of gene maatschappijbeeld. Ik geef gewoon een analyse weer van een auteur mbt tot de Boerenkrijg en zijn oorzaken. Analyse die ik zo goed als deel.

Dat de adel geen rol speelde, is nonsens. Een klein voorbeeld.

Was de Boerenkrijg een opstand van boeren of plattelanders? Verder onderzoek zal dat nog moeten uitwijzen. Vandaag blijkt echter dat in dorpen als Willebroek een groot deel ambachtslui hebben deelgenomen en dat de lokale leiders vaak uit de plaatselijke politieke elites kwamen. En als het een opstand van armelui was, dan kan op zijn minst het spontane en het volkse karakter ervan in twijfel worden getrokken wanneer op de achtergrond de heren d'Arenberg, de Merode, naast abten en andere hoogwaardigheidsbekleders een rol hebben gespeeld.

Ook het verhaal dat de Boerenkrijg alleen een Vlaamse opstand was, blijkt voor een groot stuk een mythe.
Immers:
"enerszijds zijn het noorden van Henegouwen, Waals-Brabant en Luxemburg ruim in opstand gekomen, terwijl anderszijds grote delen en het westen van Vlaanderen opvallend stil bleven".

Interessant, vertel....

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Hollander
Maar grappig genoeg vochten de opstandelingen een paar jaar later volgens u terecht en volledig geïnformeerd en tegen Willem I en zijn neerlandiseringsmachine? En dat na ettelijke schriftelijke petities met honderdduizenden weloverwogen kruisjes?

Vanwaar die ommezwaai?

de ommezwaai van:
1) ongeletterde mensen die tegen de fransen vechten werden misleid.
naar
2) ongeletterde mensen die tegen de (andere) nederlanders vochten deden dat weloverwogen, goed geinformeerd en zonder externe druk.

nogal een ommezwaai. Dus, vandaar mijn vraag, vanwaar die ommezwaai?

Zit het door Willem I ingevoerde onderwijs er voor iets tussen, zegt u

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Het Oosten Dat is geen ommezwaai. Wat De Graeve wil zeggen, is dat de boeren eigenlijk vochten tegen hun eigen belang, vermits, moesten zij gewonnen hebben, zij een onrechtvaardige standenmaatschappij in ruil zouden hebben teruggekregen, En maatschappij waar de gewone boer de pineut was. Natuurlijk waren er ook gerechtvaardigde redenen om tegen de Fransen te gaan vechten (conscriptie, enz), maar de uiteindelijke balans bij een overwinning van de boeren zou goed in hun nadeel geweest zijn.

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Het Oosten Bij de Belgische opstand deed de gewone man ook mee, omdat er natuurlijk een economische crisis was en de ene fabriek na de andere sloot op het einde van het bewind van Willem I. Bovendien had Willem door zijn accijnzen op het brood en het vlees, het voor de eenvoudige mensen (en dus ook voor de middenstanders) zeer moeilijk gemaakt (*) en zeker in een tijd van economische crisis. Daarom deden er ook vrij veel 'kielemannen' mee met de Belgische opstand.

Gaat het hier over dit boek?

http://books.google.be/books?id=C2u8...page&q&f=false

Het is trouwens de poging van keizer-koster Jozef II om hieraan op paternalistische wijze afbreuk te doen dat tien jaar voor de boerenkrijg aanleiding gaf tot de Brabantse omwenteling.

Onder Maria Theresia bestond er nog altijd de horigheid voor de boeren. Jozef II verbeterde de rechtspositie van de boer in rechtsconflicten, maar de horigheid bleef bestaan. Trouwens Jozef II kon maar weinig verwezenlijken. HIj was een beetje zoals Willem I. Hij wilde te snel gaan en dus liep het verkeerd. Vooral de conservatieve krachten (adel en geestelijkheid) werkten Jozef II goed tegen omdat de man aan hun voorrechten morrelde. In feite was Jozef II ver voor op zijn tijd. Hetgeen zelden loont.

"De macht en de privileges van de kerk in het Ancien Régime blijven ook na de Franse Revolutie voor de katolieke kerk gelden als een sociaal model bij uitstek. Reeds in de 18de eeuw verzette de kerk zich krachtig tegen de opkomende burgerij. Als in onze streken op het einde van de 18de eeuw deze opkomende burgerij een demokratische uitbreiding van de macht in het kader van het Ancien Régime nastreeft, stuit ze hierbij op de onverbiddelijke weerstand van de kerk.

Het Vonckisme was een beweging van advokaten, officieren, geneesheren, handelaars, journalisten en vroegkapitalistische ondernemers. Deze derde stand (na de geestelijkheid en de adel) had geen zitting in de toenmalige Staten. Zij beoogden dus een verruiming van de Staten met elementen uit de lagere adel, de lagere geestelijkheid en de vrije beroepen. De kerk verzette zich hiertegen met hardnekkigheid. De hele geestelijkheid werd gemobiliseerd tegen het Vonckisme. De kerk riep een politieke beweging in het leven, het 'Statisme', om te ijveren voor het behoud van het Ancien Régime. Dit Statisme ligt aan de oorsprong van de latere katolieke partij. De beweging wordt geleid door de bisschoppen, de abten, de universiteitsprofessoren en de adel. Zij heeft destijds op het platteland een heftige en onverdraagzame reaktie van de boeren en de plattelandskatolieken tegen de nieuwe ideeën tot gevolg gehad. De nieuwe ideeën van gelijkheid, broederlijkheid en vrijheid en de rechten van de mens, werden krachtig bestreden. De toenmalige aartsbisschop van Mechelen Mgr. von Franckenberg riep in zijn herderlijke brieven de gelovigen en de geestelijken op om te strijden tegen de demokratische hervormingen die de Vonckisten nastreefden en tegen de nieuwe ideeën. Dit had tot gevolg dat de nieuwe burgerij zich afkeerde van de kerk, en hier ligt de kiem van de 19de eeuwse antiklerikale liberale partij. De oud-Vonckisten werden aldus overtuigde aanhangers van de Franse Revolutie, en zij streefden naar een burgerlijke demokratie.

De katolieken bleven aanvankelijk strijden voor het behoud van het Ancien Régime en na de Franse Revolutie voor de terugkeer tot het Ancien Régime. De Boerenkrijg "voor outer en heerd" is hiervan één vorm. Het verzet tegen de grondwet van 1815 is hiervan een andere vorm. De bisschoppen verboden de katolieken de eed van trouw aan de nieuwe grondwet, omdat daarin de godsdienstvrijheid was voorzien. Mgr. de Broglie, bisschop van Gent noemde in zijn "Jugement Doctrinal" de godsdienstvrijheid een grote misdaad. Mgr. de Méan, oud-prinsbisschop van Luik en aartsbisschop van Mechelen verklaarde dat de katolieken de eed van grouw aan de grondwet enkel mochten afleggen in burgerlijke zin, maar dat zij nooit de godsdienstige verdraagzaamheid mochten goedkeuren zoals die in de grondwet bedoeld was.
De katolieke adel blijft in onze gewesten een trouwe bondgenoot voor de kerk. Kerk en adel blijven samen een terugkeer naar de Middeleeuwen nastreven.

Zo begrijpe men de encycliek "Mirari Vos" van 15.08.1832 en de "Syllabus". Daarin veroordeelt het leergezag de gewetensvrijheid en de persvrijheid, evenals de samenwerking met de liberale burgerij. De katolieke partij die in België tot stand komt na 1850 stelt zich tot doel de belangen van de kerk te verdedigen in het Parlement. Zij stelt zich dus uitdrukkelijk onder de leiding van het episcopaat en de paus. Op sociaal gebied verdedigen de katolieken het paternalisme en de liefdadige werken. Aan de arbeider wordt beursting en onderworpenheid gepredikt. De ganse sociale en politieke beweging van die tijd wordt geleid door hogere klerus en adel. Hun oppositie tegen de liberale burgerij, hun aristokratische droom van de terugkeer naar de idealen van de Middeleeuwen, naar een paternalistische en korporatistische maatschappij, is de kiem waaruit de kristendemokratie zal geboren worden."

(Drs. Walter Ceuppens, ere-adviseur-generaal van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening te Brussel. Hij genoot eerder een juridische, wijsgerige en theologische opleiding en doctoreert momenteel - was in het jaar 2008 - aan de K.U.Leuven in de moraaltheologie.)

Tsja, in feite was wat Jozef II trachtte door te voeren maar klein bier vergeleken met de hervormingen die de Franse revolutionairen een paar jaar later met zich meebrachten. Maar die hervormingen werden doorgevoerd met de punt van de bajonet.

Jezus, wat een vies, degoutant paternalisme. :-(

Niet te geloven dat dat in 2012 nog bestaat.

Onder het Oude Bestel bestond er een heel groot juridisch corpus dat de verhoudingen tussen de verschillende standen regelde, in het bijzonder in de Nederlanden. Iedereen stond in een relatie tegenover elkaar van plichten en rechten. In de zuidelijke Nederlanden, trouwens ook in de noordelijke, was men van oudsher tamelijk gevoelig en oplettend op de toepassing en handhaving van dat juridisch geheel. Vandaar dat de Nederlandse gewesten ook niet aarzelden om eerst de Spaanse koning en later de Oostenrijkse keizer van hun rechten op de Nederlanden verbeurd te verklaren. Alles plaatste zich binnen eenzelfde filosofie, nl. die van de eerbiediging van het geheel aan rechten van plichten in de verhouding tussen de standen.

Juist, een dergelijke opstand zou niet kunnen gebeurd zijn binnen het Franse koninkrijk, omdat men daar een heel ander concept hanteerde van de koninklijke macht. In Frankrijk ging het daarbij om "almacht", iets wat niet door de Nederlandse gewesten aanvaardbaar werd geacht. Ook een vorst "bij de gratie Gods" had zich te schikken naar de rechten, plichten en voorrechten zoals die tot stand waren gekomen.

Daarom ook altijd weer diezelfde reflex wanneer heersers - wie ze ook waren - daar tegenin durfden te gaan.

Ook hier valt die rare tegenstrijdigheid van het Oosten op: Willem ging te snel, Jozef ging te snel...

De Fransen schijnbaar niet. Daar lag de schuld bij de onwetende boeren...!

Dat is geen tegenstrijdigheid. Willem I ging te snel, Jozef II ging te snel. Beiden als verlichte despoten dachten in een handomdraai alles naar hun hand te kunnen zetten.De Fransen gingen ook te snel. Een revolutie is immers een soort 'versnelde evolutie'. Feit blijft dat de boeren, zonder het goed te beseffen, uiteindelijk de belangen steunden van de adel en geestelijkheid. En deze belangen kwamen neer op een restauratie van het ancien regime.

En dan zou het niet alleen geweest zijn:
"en de boer, hij ploegde voort",

maar ook:
"en de boer, voor de adel en geestelijkheid boog hij voort".

Men heeft in het midden van de zeventiende eeuw wel de twee Frondes die een opstand waren van een deel van de burgerij, de notabelen en de adel tegen de groeiende almacht en interventies van de centraliserende kroon. De Fronde was een opstand voor het behoud van de oude privileges van de adel, de parlementen en de steden. Het waren immers de eerste Bourbons, en voornamelijk Richelieu en Mazarin, die in hoge mate het centraliserende bewind hebben gecreeërd waarvan de volwassen Louis XIV later gebruik maakte om Frankrijk te centraliseren en regeren. De Fronde is de laatste verzetspoging tegen deze voortschrijdende centralisatie.

In zekere zin is de Franse Revolutie ook begonnen door het provinciaal en aristocratisch verzet tegen de absolute macht van Louis XVI - hij kreeg zijn hervormingen niet door de Parlements gejaagd, waardoor hij de Staten-Generaal bijeen moest roepen, een initiatief dat door de Adel aanvankelijk verwelkomd werd om zo hun machtsbasis te kunnen herstellen.

Inderdaad. Maar dat was geen militair verzet om oude rechten te herstellen: de revolutie evolueerde snel naar verzet en repressie om nieuwe rechten te creeëren, waarbij met al die oude rechten komaf werd gemaakt.

ZONDAG 22 april. Erfgoeddag.

Helden tegen wil en dank? Soldaten van Napoleon uit West-Vlaanderen
Tentoonstelling
Tussen 1799 en 1815 worden duizenden jongemannen
uit West-Vlaanderen opgeroepen om in de legers van Napoleon te vechten.
Het Rijksarchief Brugge brengt de verhalen van deze mannen opnieuw tot leven. Maak kennis met het verzet tegen die gedwongen indiensttreding, harde levensomstandigheden in het leger en de sociaal-economische
gevolgen ervan. De tentoonstelling heeft ook aandacht voor recent gedigitaliseerde overlijdensberichten van de soldaten.
22 april tussen 10.00 en 18.00 uur
Waar: Rijksarchief Brugge
Organisatie: Algemeen Rijksarchief en
Rijksarchief in de Provinciën / Rijksarchief Brugge


Wandelingen Toerisme Geel
Wandeling: Held voor altijd
Jan Harts en Van Gansen waren beiden helden tijdens de Boerenkrijg. Een hoofdgeneesheer, verbonden aan het Openbaar Psychiatrisch Ziekenhuis, speelde een grote rol tijdens WOI. Stans van Hateren Door, verpleegster bij het Rode Kruis, dr. Jacobie en dr. Peeters, beiden verbonden aan het OPZ, waren belangrijke personages tijdens WOII.
Wandeling om 14 en 15u: Held voor altijd (duur 1 uur)

Is het dat wat bleek aan de hand van de druksels van:http://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Corbeels ?

Het lijkt mij dat men de motivatie van de Boerenkrijgers het best kan terugvinden in de pamfletten en drukwerken die ze zelf verspreidden.

Uw verwijzing naar Corbeels begrijp ik niet goed.

Bovendien, als we op pamfletten moeten doorgaan... Pamflettaire geschriften moeten we toch vaak met de nodige korrel zout nemen.

Hij was verzetsstrijder én tevens drukker van pamfletten gericht tegen de Franse bezetter. Daarin kan men zonder twijfel de motivatie vinden voor zijn verzetsdaden en de ideologische achtergrond en inspiratie ervan, als hij daarvan de auteur is. Inlichtingen uit de eerste hand dus als men wil weten waarom ze dan wel precies streden: onafhankelijkheid, outer, heerd, iets anders...

U wilt me toch niet komen vertellen dat u 'pamfletten' beschouwt als alleszaligmakende historische bronnen?

Pamfletten zijn op zijn minst verkapte propaganda-schrijfsels. Met een kern van waarheid wellicht, maar toch te lezen met de nodig korrel zout.

Maar vermits u de indruk geeft vertrouwd te zijn met zulke pamfletten, zult u zonder twijfel een voorbeeld kunnen geven van zulk een pamflet. En dan kunnen we dat pamflet misschien eens onder de (historische) loupe leggen.

Uiteraard, en ik beweer niet het tegendeel; ge begrijpt mij verkeerd.

Maar als een Oostfronter zélf te boek stelt waarom hij kollaboreert, als een Boerenkrijger neerschrijft waarom hij in het verzet gaat, wie zijn wij dan om te stellen dat we dat niet zouden geloven.

Goed, maar het gaat hier om de Boerenkrijg in het algemeen, niet om een versie van één of andere strijder uit die dagen. Indien een Oostfronter een verslag geeft van 'zijn' strijd en van 'zijn' reden om te zijn gaan vechten, dan zegt ons dat niet veel over de werkelijke reden van het ontstaan van het Oostfront.

Trouwens in dit verband, als men de brieven van Oostfrontstrijders zo leest (brieven aan hun ouders, aan hun lief, of aan hun kameraden of kennissen aan het thuisfront) dan heeft iedereen zeker ook zo wat zijn persoonlijke redenen waarom hij is gaan vechten. De ene vecht voor Vlaanderen (gek gemaakt door het VNV?), de andere voor Hitler, weer een andere om dat hij zich verbonden voelt met het 'Germaanse volk', weer een ander doet het uit avontuur of om de 'christelijke beschaving te redden' (gek gemaakt door een priester-leraar?), men geraakt toevallig aan het Oostfront omdat men ergens een diensttreding getekend heeft (om den brode?), enz, enz.

De Boerenkrijg was een verzet door de lager en middenklassen van die tijd tegen het Franse schrikbewind.
Pas later toen de opstand in volle actie was heeft een deel van de bourgeoisie deze opstand gebruik voor eigen doeleinden.

En hoe de informatie over de opstand bij de bevolking geraakte is eigenlijk van ondergeschikt belang. De persoon of personen die zorgde dat de opstand plaats had, had waarschijnlijk een eigen politieke achterliggende reden om die te veroorzaken.

Dit is trouwens met veel opstanden het geval geweest, net zoals dit nu het geval is met de Moslimextremisten.
Zo was het doel van Bin Laden niet de Islam verdedigen of doen naleven, maar wraak nemen op de VS vanwege hun miskenning voor zijn krijgers tijdens de Russische bezetting in Afghanistan.

De Boerenkrijg liep bloedig af, net zoals WWII voor Nazi-Duitsland en Japan, gewoon omdat men in die periode het kwaad nog tot in de kiem verdelgde en iedereen die er ook maar iets mee te maken had zwaar aanpakte.
Men zette toen nog alles in wat men had aan militaire kracht om een strijd te winnen.
Tijdens de gevechtsactiviteiten werd niemand gespaard en was het zelfs voldoende om in een opstandig gebied te wonen, om gedood te worden.