Politics.be - Vrolijk Pasen

Pasen is van oorsprong geen Hebreeuwse viering...in tegendeel juist:

Paasfeest: een aloud Germaans feest
www.nederlandsheidendom.nl/webstek/index2.html

Ostara, feest van het terugkerende licht:
Inleiding

Het paasfeest zoals we het nu kennen is de gekerstende versie van het feest dat de heidenen vieren: Ostara. In dit artikel zal kort ingegaan worden op de inhoud en de achtergrond van dit heidense feest.

Etymologie:
Wanneer we ten oosten en ten westen van ons kijken, zien we landen waar men het paasfeest respectievelijk Ostern en Easter noemt. De geestelijke Beda Venerabilis (673-735) vermeldde in zijn de temporum ratione dat de Saksen een godin kenden die 'Eástre' heette, en dat ze de maand Maart 'Esturmonath' noemden. In het Oud Hoog-Duits heet Eástre Ostara. Het feest dat ter ere van haar plaatsvond heette ôstartage, wat een meervoudsvorm is van dag van ôstarâ: het feest duurde twee dagen. Zoals duidelijk moge zijn ontleent het Engelse Easter zijn naam aan Eástre, en het Duitse Ostern zijn naam aan Ostara. Vroeger kenden we in Nederland ook Ooster. De cultus rond de godin Ostara was dermate diepgeworteld, dat de kerk hem in plaats van te vernietigen gelijkstelde aan het Joods-Christelijke Pesachfeest. Hier komt het huidige Nederlandse 'Pasen' vandaan. In Skandinavië houdt men er een soortgelijke benaming op na. Zo heet het in Zweden 'påsk'. De reden hiervoor is dat men in het hoge Noorden Ostara niet kende, want ze was alleen bekend bij de Saksische volken.

Ostara is een typische seizoensgodin en symboliseert de overwinning van het licht en het aanbreken van de vruchtbare periode: de lente. Haar naam slaat dan ook op het oosten, de richting waar het licht, de zon vandaan komt. Ostara is de godin van de stralende morgen, het stijgende licht en ze is een blijmoedige en heilzame verschijning.

De astronomische lente:
Het Ostarafeest wordt gehouden rond 21 maart. Dit is het begin van de astronomische lente. Op deze datum passeert de zon de evenaar van zuid naar noord, en zijn dag en nacht overal op aarde even lang. Deze datum valt precies tussen winterzonnewende en zomerzonnewende en vanaf dat moment worden de dagen langer ('Lente') dan de nachten. Met Ostara breekt de vruchtbare periode weer aan, en rond deze tijd worden ook andere vruchtbaarheidsgoden en -godinnen vereerd.

Symboliek :
Volgens het volksgeloof maakt de zon op eerste paasdag drie vreugdesprongen voordat hij echt opkomt, een soortvreugdedans. Water dat op deze ochtend uit de put werd gehaald was heilig en heilzaam. Daarnaast kende men het gebruik van witgeklede jonge vrouwen die zich naar toppen van rotsen, heuvels en bergen begaven als de lente weer begon. Dit refereert direct aan de oude godin. Ook in het paasfeest van nu zitten nog heidense elementen. We zullen de volgenden de revue laten passeren:

· Paasvuren
· De paashaas en Paaseieren
· Palmpasen en broodversieringen

Paasvuren:
Nog steeds worden elk jaar op eerste Paasdag de zogenaamde Paasvuren aangestoken om de terugkeer van het licht en de lente te vieren, al is het de laatste jaren wel hard achteruitgegaan met deze gewoonte. Met name in het oosten van het land komt het nog voor. Traditioneel heeft men in de Saksische regio Paasvuren, en kent men in de Frankische gebieden de zogenaamde st. Jansvuren. De laatste vinden plaats op Zomerzonnewende. Vanzelfsprekend zijn er ook gebieden waar men beide tradities kent. Paasvuren werden meestal gehouden op heuvels en bergen, en nu nog dragen sommigen de naam 'Paasberg'.

Paasvuren zijn een heidense gewoonte en hebben een hoop afgeleide tradities. Zo is de Paarskaars waaraan men kaarsen aansteekt een gekerstende versie van het gebruik om takken van het paasvuur mee naar huis te nemen om de haard mee aan te steken. Met de houtskool uit het Paasvuur maakte men het gezicht zwart en nam het mee naar huis: het was een afweermiddel tegen brand en blikseminslag. Ook sprong men over het vuur voor geluk. Eeuwenlang heeft de kerk geprobeerd de paasvuren en andere heidense tradities er omheen uit te bannen. Een overzicht van lokale paasvuren en achtergronden is te vinden op

www.tuttel.com/paasvuren/index.htm

De paashaas en de paaseieren:
Ostara is het vruchtbaarheidsfeest, en een zekere eigenschap van de haas heeft hem de status van vruchtbaarheidssymbool verworven bij veel volkeren en culturen. De haas is eigenlijk een kip van Ostara die haar eieren constant verborg. Uit onvrede hierover veranderde Ostara haar in een haas om ze weer te zoeken. Deze speurtocht komt niet alleen overeen die van kinderen tijdens Pasen, maar bijvoorbeeld ook met het zoeken naar het eerste kievitsei. Het verband tussen de vogel en de haas wordt mogelijk verklaard door het feit dat sommige vogels hun eieren op de grond en in verlaten holen van hazen leggen. Vroeger stopten boeren een ei in hun akker om de oogst te zegenen. De eieren zijn, net als de haas, in veel culturen het symbool van nieuw leven. Het beschilderen van de eieren is een gebruik dat zelfs bij volkeren in China bekend was. De felle kleuren symboliseren de herlevende kleuren van de natuur. Met name rood was populair. Deze kleur is bij uitstek verbonden aan Ostara want morgenstond, de roodgekleurde ochtendhemel in het oosten, had ook toen al goud in de mond.

Palmpasen en broodversieringen:
Het gebruik om een versierde stok, een Palmpaas, met lekkers eraan rond te dragen is van oorsprong heidens. Het komt van de Meiboom-viering van de Germanen, waarbij men ten teken van de terugkerende zomer een versierde den ronddroeg. In de top van de den zat een broodhaantje. De den en de haan slaan op de wereldboom Yggdrasil en de haan Gullinkambi (Goudenkam) die in de top zat. De haan is synoniem met de komst van het licht die hij elke ochtend aankondigt. Broodhaantjes versieren nu nog de top van de versierde stokken, en goudkleurige hanen de toppen van kerken.

De gewoonte om dieren van brood te gebruiken stamt uit de periode waarin men niet langer echte dieren wilde offeren. Om de surrogaten toch een beetje echt te laten lijken zijn ze niet lat maar rond van vorm. De kerk heeft ook deze heidense traditie geprobeerd uit te roeien.
Besluit
Ostara is een schoolvoorbeeld van een zeer diepgewortelde heidense traditie. Ondanks de pogingen van het nieuwe geloof, het christendom, om het te vervangen door zijn eigen wederopstandingsverhaal heeft het Ostara niet kunnen doen vergeten. Hoewel het Ostara heeft gekerstend en dus de elementen er van in eigen symboliek nieuwe invulling heeft geprobeerd te geven, is het heidense karakter van Ostara onmiskenbaar.

Bronnen en literatuur
Bakkerijmuseum het warme land, Hattem
Stichting De Koepel, Utrecht
Grimm, J.; Deutsche mythologie; Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellshaft (1965)
Otten, M.; Edda, Amsterdam: Ambo/Anthos uitgevers (2000)
Schuyf, J.; Heidens Nederland, Utrecht: uitgeverij Matrijs (1997)

Prachtig erfgoed dit Germaans heidendom...