Arrestanten en verdachten versus recht op privacy
 

INTERVIEW. 'Verdachte heeft recht op privacy'

(c) De Standaard - 29/01/08



Afbeelding: Advocaat Jo Stevens: 'In Nederland en Frankrijk kan de advocaat bij de eerste ondervraging van de verdachte aanwezig zijn, en daar gaan meer mensen in die eerste fase tot bekentenissen over.

www.advocaat.be


BRUSSEL - INTERVIEW JO STEVENS, VOORZITTER VAN DE ORDE VAN VLAAMSE BALIES.

De voorlopige hechtenis wordt nog te veel gebruikt om verdachten tot bekentenissen te dwingen, klaagt de Orde van Vlaamse advocaten aan. Ze roept haar leden ook op tot juridisch verzet tegen uitzonderingswetten.

De vereniging van 8.500 Vlaamse advocaten lanceert een ongewone actie, waarin ze aandacht vraagt voor de rechten van verdachten en gearresteerden. Op een papieren zak, die vandaag met de krant De Morgen wordt meegegeven, heeft de Orde van Vlaamse Balies de tien rechten van de arrestant laten drukken. De zak kan ook dienen om over het hoofd te trekken, voor het geval de bezitter ervan door een onderzoeksrechter in voorhechtenis wordt opgesloten.

'Het stoort ons als advocaten al jaren aanklagen dat mensen die gearresteerd worden, in de media zo herkenbaar in beeld komen', zegt Jo Stevens, de voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies. 'Terwijl het om mensen gaat die - op dat ogenblik toch - onschuldig zijn. Beseft men wel voldoende dat honderden mensen die ooit in voorhechtenis hebben gezeten, achteraf een vrijspraak krijgen? Of nooit voor een rechter terechtstaan, omdat hun zaak is geseponeerd? Maar het onheil is dan al geschied. Het leven van die verdachten is verwoest, of heeft in elk geval grote schade opgelopen. Wij pleiten ervoor dat de media meer respect zouden tonen voor het recht op privacy van verdachten.'

Naast het recht op privacy van de verdachte bestaat er ook een recht op informatie van het publiek.

'We erkennen het recht op informatie van het publiek. Rechtszittingen zijn openbaar. Een van de redenen hiervoor is dat de media moeten kunnen controleren of alles wat de justitie uitricht, wel correct verloopt.'

'De berichtgeving over processen speelt dus een belangrijke rol in een democratie, en de media hebben ook het recht om controle uit te oefenen op de werking van de justitie.'

Toch vraagt u om geen informatie over een lopend gerechtelijk onderzoek vrij te geven.

'We vragen niet dat de media minder informatie zouden verstrekken, maar juist meer. Het is een positief verhaal. We vragen dat de media de bevolking er geregeld op wijzen dat, als er iemand wordt gearresteerd, die verdachte rechten heeft. Dat hij of zij onschuldig is totdat, aan het einde van de rit, een rechter die persoon veroordeelt. Maar zoals gezegd, veel mensen die in voorhechtenis belanden, komen met hun gezicht in de pers, en later sterft het onderzoek een stille dood.'

'De straf komt in deze gemediatiseerde samenleving niet op het einde van een onderzoek, maar aan het begin ervan.'

Volgens een rondzendbrief mag het parket toch informatie brengen over een lopend onderzoek, net zoals een advocaat namens zijn cliënt over het onderzoek mededelingen mag doen. Bent u hier dan tegen?

'Neen. Die communicatie en openheid draagt bij tot een groter vertrouwen in de justitie. Maar wat niet kan, is dat een journalist soms meer informatie over een gerechtelijk onderzoek heeft dan de advocaat van de verdachte.'

'In Leuven doet het parket via een afgesloten website mededelingen aan geaccrediteerde journalisten die hiervoor een wachtwoord hebben gekregen, terwijl advocaten die informatie niet krijgen. Dit is onaanvaardbaar.'

Politiemensen mogen verdachten niet 'blootstellen aan de publieke belangstelling', staat in de wet op het politieambt.

'Veel politiemensen trekken zich daar weinig van aan, terwijl het om een wettelijke verplichting gaat.'

Uw actie is tezelfdertijd een aanklacht tegen het misbruik van de voorhechtenis.

'De voorhechtenis is nog te veel een middel om een verdachte te doen bekennen. Als je nog nooit met de justitie in aanraking bent gekomen, en je wordt opgesloten, kan dat zo neerdrukkend zijn dat je bekent, ook al heb je de feiten niet gepleegd.'

'Wie verdacht wordt van kindermisbruik, wordt bijvoorbeeld altijd opgesloten. Maar misschien gaat het om een klacht van iemand die jou een kwaad hart toedraagt. Denk aan de affaire-Outreau in Frankrijk.'

'Wij pleiten ervoor om de advocaat aanwezig te laten zijn bij de eerste ondervraging van de verdachte.'

Volgens critici zullen er dan geen verdachten meer zijn die bekennen.

(heftig) 'Neen, integendeel. In Nederland en Frankrijk kan de advocaat bij die ondervraging aanwezig zijn, en daar gaan meer mensen in die eerste fase tot bekentenissen over. Als de feiten overduidelijk zijn, zal een advocaat zijn cliënt aanraden dat het beter is te bekennen dan een hopeloze zaak te verdedigen. Maar als een verdachte volhoudt dat hij onschuldig is, kan een advocaat helpen om die onschuld aan te tonen.'

Er is dus toch iets fout bij justitie.

Tja, wie dat nog niet wist

Feit is dat wie wordt opgepakt en toevallig in de mediabelangstelling komt al voor de helft veroordeeld is. Waarom eigenlijk?

Dat maakt allemaal deel uit van de taktiek van het parket van zoveel mogelijk mensen zolang mogelijk binnen te steken in voorarrest en ze zoveel mogelijk miserie aan te doen.

Bekijk even Clottermans of hoe heet die vrouw, de valschermspringster. Een jaar in voorarrest en wat blijkt nu? Dat er geen bewijzen zijn.

Respect voor die vrouw die heeft volgehouden want gewoonlijk zegt de onderzoeksrechter daartegen: als je bekent ben je morgen vrij.

Els Clottemans is vrij onder voorwaarden. Ze werd niet vrijgesproken.

Iemand vasthouden die nadien wordt vrijgesproken kost een pak geld.

Ja, dat bedoelde ik ook, de aanhouding is niet meer vereist voor het belang van het onderzoek.

Die mevrouw heeft een jaar vastgezeten zonder ook maar enige vorm van bewijs.

Niet noodzakelijk. In het Belgische systeem werkt het soms anders.

Stel even, ik geef een anonieme tip aan de politie dat u drugs verkoopt aan kinderen. Morgenvroeg stampt men uw deur naar binnen. Even later zit u opgesloten. Binnen de 2 dagen komt u voor de onderzoeksrechter die u zegt, beken maar anders gaat u lang opgesloten blijven.

Nu, ik zeg daar dan tegen, breng me maar weg dan want ik word ziek van uw gezever.

Maar niet iedereen durft dat en van grote schrik lappen ze er iedereen bij die ze kennen.

Alleszins, als u dan later, na een jaar ofzo voorarrest wordt vrijgesproken, dan is niet de staat de schuldige waar u schadevergoeding van kan eisen maar de anonieme tipgever. Leg maar klacht neer tegen onbekenden, men zal eens met u lachen.

Zo werkt de Belgische justitie.

HAMC, wat ik in de eerste plaats bedoelde was dat wie onschuldig vastzit en nadien wordt vrijgesproken een schadevergoeding krijgt. En niet te min. Op kosten van de gemeenschap.

Och komaan, wat een onzin.8O Indien je bekend van; "ja ik heb de moord begaan", zou je terug vrij komen.8O

Neen, niemand heeft het ooit gedaan, zeker niet als er geen bewijzen hard te maken zijn. Die beschuldigde vrouw uit de parachutemoord is héél wrsch de dader, alles wijst naar haar, maar helaas is er niks hard te maken. Uiteraard dat ze zegt dat zij het niet heeft gedaan.

Mijn mening verspreiding over de behandeling van verdachten zou een misdrijf zijn ;-) . Dus laten we het op "neen" als poll-mening houden.

Kom nou, die vrouw heeft zojuist een jaar vastgezeten, zonder bewijs.

Zomaar, voor niets.

Als ik u zo hoor praten ga ik nog denken dat u dit een goed systeem vindt, mensen soms jarenlang opsluiten zonder ook maar enig bewijs.

Hoe langer ze onschuldig vastzit hoe duurder voor de staat indien ze ooit wordt vrijgesproken.

Een jaar van een leven onschuldig vastzitten kan een dure grap worden voor de overheid;

Waarmee ik niet beweer dat ze onschuldig is. Maar er is twijfel, en vooral twijfel of de beschuldigingen ook zullen kunnen worden aangetoond en bewezen.

Maw, je kan als justitie best nu en dan eens een blik werpen op je vergeetputten.

Ja, nee, ze doen het er verdekke voor, de taktiek van de procureur in een notedop, zolang mogelijk in voorarrest en zoveel mogelijk miserie aandoen, totdat ze breken.

Weet u hoe zo een gerechterlijk onderzoek werkt? iemand krijgt voor de raadkamer een maand zijn aanhouding bevestigd, voor het belang van het onderzoek.

En een heel maand lang gebeurt er niets in dat onderzoek tot de dag of avond voor u weer verschijnt voor de raadkamer en dan doen ze een huiszoeking of ze pakken iemand op. Dan staat de procureur dan weer te roepen voor de raadkamer, groot onderzoek, afschuwelijke misdaden, gisteren nog huiszoeking gedaan, moet allemaal nog onderzocht worden.

En de rechter die denkt ja amai, dat onderzoek is nog druk bezig, aanhouding een maand bevestigd. En zo herhaalt zich dat maand na maand.

Zo heeft zich dat bij die vrouw 11 keer afgespeeld, de twaalfde maal pakte het niet meer want wat blijkt? Na een jaar onderzoek, dat ze niets maar dan ook geen enkel bewijs hebben.

En het onderzoek is nog lang niet gesloten, want de rancune bij het gerecht is van zo een orde dat het nu een persoonlijke zaak is geworden. Nu zetten die alles op alles om die terug binnen te krijgen.

Met andere woorden, het onderzoek naar de moord wordt nu een onderzoek naar de levenswandel van die vrouw, in alle aspecten, totdat ze die voor een of andere futiele reden terug binnen kunnen steken.

Alle registers open nu.