Na ons vorige week te hebben getrakteerd op een film over Hitler waaruit diens afschuw voor verantwoordelijkheid in het oog sprong. Wat konden we anders verwachten, het kwaad lag altijd in anderen. Het had iets potsierlijks. Zelfs toen hij hen al zo goed als uitgeroeid had ging hij nog door het kwaad in de Joden te leggen. Het zegt iets over de elementen 'gewoonte', en 'dressuur' in de kwestie van het antisemitisme, en fascisme.
Op woensdag 9 april heeft Canvas voor ons de film 'The Pianist' in petto
In deze film van Roman Polanski zien we hoe het leven van de getalenteerde Poolse pianist, Wladyslaw Szpilman, bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog plots drastisch verandert. Hij wordt in Warschau geconfronteerd met de gevolgen van de Duitse bezetting: het getto, de joodse opstand, de deportaties.
Voor Polansky zelf was dit géén ver van mijn bed show. Als kleine jongen heeft hij met eigen ogen de bezetting van Polen door Nazi's gezien, gezien hoe er met Joden werd omgegaan, en de bombardementen op Warschau meegemaakt.
Alhoewel ik deze film al twee keer heb gezien, vind ik het toch belangrijk dat ik hem opnieuw zie. Er zijn enkele elementen die ik bijzonder relevant vind voor de analyse van het vandaag opnieuw in opmars zijnde fascisme, en de manier waarop mensen daarmee omgaan.
Zo is er
a) de drastische ommekeer in het leven van de familie van het hoofdpersonage;
b) het ongeloof over de veranderingen, het feit dat de slachtoffers van de judeocide niet verwacht hebben wat hen te wachten stond. Dat verklaart, onder meer, één en ander over hoe Joden vandaag omgaan met het probleem Israël.
c) Polansky legt er de nadruk op dat het geen zwart-witverhaal was.
En belangrijk detail voor mij was
d) de scène waar de inmiddels uitgehongerde, en van kou verkleumde Szpilman getuige is van de wijze waarop een Duitse man met zijn vrouw omgaat, en de herneming van dat gedrag door diezelfde vrouw op het ogenblik waarop zij de verborgen Jood ontdekt, en hoe zij daar voor zichzelf voordeel uit probeert te halen door hem te willen uitleveren aan de Nazi's.
The Pianist kreeg de Gouden Palm van het filmfestival van Cannes, en talrijke andere prijzen.
Roman Polanski werd in 1933 in Parijs geboren als Rajmund Roman Liebling, kind van Joods-Poolse ouders. In 1938 keerden zijn ouders terug naar Polen, wat een verkeerde gok bleek. Nog geen jaar later werd Polen door Nazi-Duitsland onder de voet gelopen. De hele familie Polanski werd opgesloten in het getto van Kraków
In 1943 wist Roman echter te ontsnappen, maar werd daarbij door een Duitse bewaker in het been werd geschoten. Zwaar gewond heeft hij vluchtend 150 km afgelegd. In veilig gebied gekomen, vond hij onderdak op een boerderij waar hij op het land werkte in ruil voor voedsel, en onderdak.
De rest van de oorlog bleef Polanski ondergedoken. Pas in 1946 kon hij op zoek gaan naar zijn familie. Zijn moeder was vermoord in Auschwitz. Zijn vader had het overleefd, maar zijn vader was boos omdat hij hen in de steek had gelaten.
In 1954 schreef Polanski zich in op de filmacademie om aan de militaire dienstplicht te ontsnappen. Het is geen slechte keuze gebleken.
Om 23.05 uur volgt dan 'Operation Sunrise' over de vervroegde overgave van het Duitse leger in Italië in 1945, de onderhandelingen die daaraan voorafgingen en gevolgen ervan voor de naoorlogse geschiedenis. Zie voor meer info
www.canvas.be
Edith Legrand
