De Economie van de Overvloed
 

Momenteel ben ik het boek ‘the affluent society’ van John Kenneth Galbraith aan het lezen (gereviseerde editie uit 1977). Het boek had een enorme invloed in de jarig zestig van de vorige eeuw. Van tijd tot tijd moet je zulke boeken nog eens (her)lezen om de waarde van de ideeën in de huidige tijd te toetsen.

Ik wil een paar opmerkelijke citaten geven.
Het is de taal van een goede plamfettist. Maar het is ook tekenend. Sinds vijftig jaar is de argumentatie van de conservatieve liberalen en hun daarmee in tegenstelling zijnde levenswijze niet veel veranderd.

Enkel weeral overvoed voor BEPAALDE mensen,meer echte armoede waar niemand oog voor heeft .....

Galbraith is een pamflettist. Een goeie? Dat zou ik niet zeggen.

En het is niet zozeer de argumentatie van de 'conservatieve liberalen' die niet veranderd is, wel de arrogantie van bepaalde wereldverbeteraars om geen argumenten te geven maar zomaar wat gratuite insinuaties rond te strooien. Alsof de grote Galbraith zélf geen universiteitsprofessor was; alsof Galbraith zélf geen tonnen boeken verkocht heeft; etcetera.

De typische manier om mensen die iets willen veranderen zwart te maken: volledig op de persoon spelen. Voor de liberalen moet iemand al de herrezen Christus zijn om geloofwaardig over te komen en om niet afgemaakt te worden door de liberale propaganda.

Die typische manier om mensen die 'n beetje kritisch zijn zwart te maken: volledig op de persoon spelen.

Nee serieus, léés eens wat Galbraith, en kijk eens met welke 'argumenten' hij daar werkt. Veel verder dan "jaja, die liberalen, dat zijn allemaal dikbetaalde smeerlappen jong!" komt hij niet.

De doorsnee communist ook niet, dat weet ik wel; maar dat doet er niet toe.

De juiste conclusie is trouwens: als de straten vuil liggen en de woonkamers niet, betekent dit dat we de overheid vooral niet de bevoegdheid willen geven om woonkamers schoon te houden.

Galbraith was toch die jongen die methodologisch, theoretisch en praktisch (historisch) al lang en breed weerlegd is?

Ik kan ook een boek schrijven waar ik ideeën zwart maak omdat ze 'apologeet' spelen, hoor?

Geweldig advies! Misschien kan je ook een boekpamflet schrijven als Galbraith; je hebt wel talent om vraagstukken zo om te draaien dat een oplossing wordt gegeven voor een onbestaand probleem.

De Napolitanen zullen zeker blij zijn met je advies. In Napels manifesteert zich momenteel duidelijk het probleem van schone straten en het ophalen van vuilnis. Het probleem van de vuile straten moet op een zeker niveau gemeenschappelijk moet worden aangepakt. Dat is duidelijk. De oplossingen variëren in de mate van particuliere inzet, van volledig door de staat (stad) gerunde vuilnisophaaldiensten tot het inhuren van privé schoonmaakdiensten en goede wetgeving maken tegen misbruik. Dat is de keuze. Negeren van gemeenschappelijke problemen werkt in de praktijk niet; dat is wel mogelijk voor de universiteitsprofessor die zich alleen hoeft te bekommeren om een juiste apologie te formuleren voor bepaalde belangengroepen.

ah ja, als jij 't zegt...
door goeie 'waardenvrije' libertairen (sorry: wetenschappers), hoop ik dan toch?

Trouwens, de apologetische en systeembevestigende kanten van zelfverklaard waardenvrije wetenschap blootleggen is een beproefde methode in de historische kritiek, literatuurkritiek en sociale wetenschappen. Misschien dat hij het slecht toepast, maar het principe an sich is zeerrr nuttig

Ten eerste zou ik willen opmerken dat men tegelijkertijd waardenvrij wetenschappelijk onderzoek kan doen en tegelijkertijd een hevige ideologische achtergrond hebben, of is dat werkelijk onmogelijk?

Ja, dat wil ik gerust toegeven, maar wat hij doet was toch zever?
Als je inkomen aan ideologie wilt enten, dan had ik socialist moeten zijn: ik kan altijd wat meer krijgen van de overheid en als ik het wat goed speel, krijg ik zo een of andere socialist mee om medelijden te hebben.

To be honest: ik zie geen enkele reden om te kijken naar iemand zijn ideologie vooraleer ik een onderzoek zie; ik kijk liever naar de methodologie. (Niet dat het niet handig is, maar het bewijst niets.)

niet echt. waardenvrij wetenschappelijk onderzoek is onbestaand. Goed ja, je kunt empirisch een causale relatie onderzoeken, zonder dat je daarbij liegt of opzettelijk partijdig bent. Dat betekent nog niet dat het waardenvrij is: waarom onderzoek je net die relatie tussen variabelen en niet een andere? waarom heb je net voor d�*t onderzoek geld gekregen (en van wie) en niet voor een ander?

daar komt natuurlijk nog bij dat sociaal-wetenschappelijk onderzoek ook andere dan de zuiver empirische natuurwetenschappelijke methoden kan en moet gebruiken.

ik vraag me toch echt af hoe jij denkt ooit een stabiele 'echte' vrije markteconomie te bereiken: blijkbaar gooien nutsmaximaliserende wezens al zeer snel de regels die die markt mogelijk maken overboord...

alleen zijn methodologie en ideologie natuurlijk erg nauw verbonden. jouw methodologisch individualisme bv heeft toch alles te maken met ideologie, met je wereld- en mensbeeld. of gebruik je die methodologische assumptie omdat je vindt dat het 'objectief', 'wetenschappelijk' de enig juiste is?

volgens mij is het zoeken naar de ideologie achter de methodologie juist wel nuttig. dat maakt deel uit van het ondergraven van de bewijskracht van een theorie: als je kunt aantonen dat een of ander onderzoek gebaseerd is op assumpties die verder op niets gebaseerd zijn (tenzij weer op verdere assumpties) of op verabsoluteerde assumpties, terwijl ze tijdelijk en historisch bepaald zijn, dan maakt dat die theorie een pak minder realistisch.

Ja, dat is natuurlijk wel waar, maar is niet iets wat ik zou willen beschouwen als 'waardenvol' onderzoek.

Ik zou zelfs zeggen dat de zuiver empirsche methode compleet waardeloos is, maar goed. Je kan niet 'zuiver' naar de werkelijkheid van het menselijk handelen kijken.

Mij ga je nooit over 'nutsmaximaliserende' wezens horen praten, tenzij als ik spot met een economische benadering (de neo-klassieke, die je op school krijgt) waarvan ik vind dat die geen wetenschappelijke relevantie heeft. De neo-klassieke methode is leuk voor beleidsmensen (in de privé of bij de overheid) maar geeft niet al te veel zekere kennis. Dit in grote tegenstelling tot de praxeologische methode. Het nadeel van de praxeologie is dat ze niet met oeverloos veel cijfers werkt en dus ook niet exact kan 'berekenen' wat dit of dat beleid (alweer: privé of publiek) van gevolg heeft. Daar heb je weer de neoklassieke methode voor nodig, me dunkt.

Maar ik vind je opmerking intrigerend, omdat ik niet begrijp hoe die verwantschap heeft met wat ik zei? Kan je dat verder uitleggen?

Als ik het over groepen wil hebben, kan ik er niet van onderuit dat ik eerst naar individuen moet kijken, feitelijk.
Dat er genoeg discussie is over de rol van methodologie en de clash daarvan, is me wel bekend. Ze bijvoorbeeld Mises zijn boek 'Theory and history' dat daar integraal over gaat.

Dat gaat over methodologie, me dunkt?

Uitstekende keuze om Galbraith te lezen. Zijn boeken hebben nog altijd een grote academische waarde, het aantal referenties is niet bij te houden. Mijn favoriet blijft "The new industrial state". Bairoch valt ook aan te raden bij de betere keynesianen. Net zoals Chris Vandenbroucke in ons land.

Hoe zo: namedropping?

Het probleem in Napels lijkt te zijn dat het de taak van de overheid is om vuilnis op te halen, maar dat die overheid zo corrupt is als maar kan zijn.

Dat vuile straten 'gemeenschappelijk' moeten worden aangepakt, zegt niets. Het produceren van auto's vereist ook een soort 'gemeenschappelijke' aanpak, daarmee is niet gezegd dat het per definitie om een staatsbedrijf moet gaan.

Het is helemaal geen oplossing om te stellen dat er 'goede wetgeving' tegen 'misbruik' gemaakt moet worden. Dat is geen oplossing, het is een wensdroom.

De universiteitsprofessor en de belangengroepen: wié was er adviseur van verschillende Amerikaanse presidenten? Of zijn machthebbers geen 'belangengroep', kunnen politici geen apologeten nodig hebben?

Ja, net zoals Homeros een grote academische waarde heeft, maar dat betekent nog niet dat de Grieken werkelijk in een groot houten paard gekropen zijn.

Wie Homeros leest, weet tenminste iets over die periode. We kunnen moeilijk stellen dat Mises enigzins historiografisch te verantwoorden valt.

We kunnen eenvoudiger stellen dat jij geen weet hebt van het werk van Mises, denk ik dan.

²

Ik twijfel geen seconde aan de nuttigheid van dat principe. Maar je moet toch al stekeblind zijn om niet in te zien dat Galbraith zelf één van de grote systeembevestigende schrijvers van de afgelopen eeuw geweest is, denk ik. Allez, hij is de enige persoon die twee keer de Presidential Medal of Freedom gekregen heeft. It doesn't get more establishment than that.

Laten we vooral denken dat Galbraith zijn boeken schreef om zijn zakken vol te steken en Mises de naïeve idealist was. Kwestie om toch het debat op een hoger niveau te brengen, ironieteken.