De Vlamingen zijn keikoppen...
 

Een leerrijk fait divers dat ik terugvond in de franse Archives du Département Nord …

Het kader : de Gentse Opstand (1449 – 1453).

De Vlaamse stad Gent – waar overigens ook toen het Nederlands de officiële taal was in het stadsbestuur - kwam in opstand tegen de Bourgondische hertog Philippe le Bon (Filips de Goede), opstand die uiteindelijk in het nadeel van Gent beslecht werd in de Slag bij Gavere (1453).

De legers van de hertogen kregen in die tijd niet systematisch medici mee tijdens hun campagnes ter verzorging van in de strijd opgelopen kwetsuren, maar het gebeurde wel eens dat een hertog één van zijn eigen chirurgiens meestuurde, en deze eventueel zelfs liet bijstaan door een voor de tijd van een conflict ingehuurde externe collega.

Zo ook in 1453, toen Philippe le Bon een Brusselse chirurgien inhuurde. Ik lees daaromtrent het volgende in de rekening der uitgaven van de hertog :

“A Martin de Remunde cirugien et barbier demourant �* Brouxelles, la somme de treize francs et demy de XXXII gros monnoye de Flandre le franc, que mondct seigneur lui a ordonné et tauxé avoir de lui pour XXXVI jours qu'il a vacqué par son ordonnance en sa derreniere armée alencontre de ceuls de Gand pour servir de son métier et faire ayde �* maitre Jehan Candel son cirurgien” ( Arch.dép.Nord , B 2012, folio 251 V°).

Kortom, toen reeds konden de Bourgondiërs op die van Brussel rekenen in hun strijd tegen een Vlaamse stad. Er is in al die eeuwen niet zo veel veranderd, blijkbaar.

Edoch : nog steeds heeft men Vlaanderen niet klein gekregen !

Is dat puur toeval, of is het omdat de Vlamingen dan toch keikoppen weten te zijn, als het er op aankomt ?

Het is zo dat reeds in de Bourgondische periode de taalproblematiek een groot strijdpunt was. De Vlamingen stonden erom bekend hun taalrechten koppig te verdedigen. Wanneer de steden de macht ertoe hadden, probeerden ze die om te zetten in het ondersteunen van de Nederlandse taal. Zo leidde de creatie van de Grote Raad van Mechelen tot grote protesten van de Vlamingen/Dietsers, aangezien die bijna volledig uit franstaligen bestond. Ook het Groot Privilege onderstreept het belang dat aan de taal- en natiekwestie gegeven werd. De reden waarom Brussel de meest verfranste stad was, bestond eruit dat hier de Bourgondische administratie gevestigd was.

Klinkt allemaal heel bekend in de oren, de situatie van vandaag in gedachten houdend. Wat sommige Belgicisten beweren, namelijk dat (Vlaams-)nationalisme en flamingantisme artificiële creaties zijn uit de 19e eeuw, is dus grotendeels onzin.

Je gaat toch niet beweren dat er in de vijftiende eeuw al sprake was van nationalisme en flamingantisme? :? Nationalisme was het niet want van 'naties' zoals we die nu kennen was op dat moment nog geen sprake. Flamingantisme was het al evenmin want er was nog geen gemeenschappelijke 'Vlaamse' identiteit van alle Nederlandstaligen in onze gewesten. Dat alles kwam pas veel later.

Een echte taalstrijd was het toen niet, het was veeleer een strijd tussen de gewesten en het centrale gezag van de vorst.

Er zaten waarschijnlijk ook zat Vlamingen (en Duitsers, en Fransen, en Nederlanders) tussen de huurlingen in dat leger...

Mogelijk, al heb ik daarover niets teruggevonden.

Er streden wel Engelse huurlingen mee met de Gentenaars.

Het is juist dat er een sterk provincialisme was, maar er was wel zoiets als een overkoepelende 'Dietse' identiteit. Dat er geen aandacht was voor taalstrijd en identiteit is onjuist, zoals bv. de tekst van het Groot Privilege aantoont:

- Enkel ingezetenen van het eigen gewest mogen ambten bekleden, geen vreemdelingen
- Verdachten mogen alleen in het eigen gewest voor de rechter komen, geen vreemde rechters
- In de Nederlandstalige gewesten moesten regeringsbrieven in het Nederlands geschreven zijn en niet in het Frans

Het is wel zo dat de strijd tegen het centrale gezag vaak samenliep met de taalstrijd, dit omdat de ons overheersende hoven dan ook meestal Franstalig waren. Telkens wanneer de macht van de Bourgondische hertogen even wankelde, maakten de steden er een groot strijdpunt van om de hoven te vernederlandsen, met alle risico's voor represailles vandien. Dit zouden ze niet doen indien ze de taalstrijd onbelangrijk achtten.

Nationalisme bestond toen al wel, al werd het niet zo genoemd. Nationalisme ontstond van zodra het eerste hutje werd gebouwd en mensen in groep gingen samenleven. Overigens zijn de moderne natiestaten geen uitvinding van de negentiende eeuw. De bouwstenen van die natiestaten werden al gelegd in de middeleeuwen toen er handelscontacten ontstonden tussen steden en men in termen van afzetmarkten begon te denken.

Vrijwel alle afzonderlijke staten eisten in de vijftiende eeuw dat de landsheer hun taal sprak. Men zei over Maria de Rijke en Maximiliaan van Oostenrijk dat ze van elkaar Nederlands (toen Diets) en Duits hebben geleerd, beiden beheersten Frans....