Politics.be - N-VA wil onze enige grondstof beter ontginnen, kenniseconomi

11-05-2004
Patrick Luysterman;

Vlaanderen heeft eigen Sarkozy nodig

De weg naar een Vlaamse kenniseconomie is nog lang. Want met een beate adoratie van de Amerikaanse econoom Richard Florida voer je nog altijd geen beleid. Talent en technologie trek je niet aan zonder een gunstig investeringsklimaat. En dus zeker niet met de hoogste belastingdruk ter wereld op de Scandinavische landen na, de hoogste loonlasten van Europa en een administratief kluwen. Naar het Franse voorbeeld van minister Sarkozy heeft Vlaanderen een superminister voor Werk, Ondernemen en Innoveren nodig, stellen GEERT BOURGEOIS en LIEVE VANHOUTTE.

Volgens de Barcelonanorm (2002) dienen de investeringen in Onderzoek & Ontwikkeling (O&O) tegen 2007 3 procent van het bruto binnenlands product (BBP) te bedragen: 1 procent voor rekening van de overheid en 2 procent voor rekening van de bedrijven. De Vlaamse minister van Wetenschapsbeleid en Innovatie, Dirk Van Mechelen, geeft zichzelf een goed rapport. Naar eigen zeggen heeft hij niet alleen fors, maar ook slim geïnvesteerd. Bij nader toezien onderwierp de minister zichzelf aan een wel erg permissieve deliberatie.

Het klopt dat de opeenvolgende regeringen, sinds Vlaanderen bevoegd werd voor wetenschaps- en innovatiebeleid, budgettaire inspanningen leverden. Dat kon echter niet beletten dat Vlaanderen nog steeds erg zwak scoort inzake kenniseconomie. De World Knowledge Competitiveness Index 2003 rangschikte Vlaanderen op de 101ste plaats op 125 in de wereld. Onze kennisindex zit met 61,4 punten een pak onder het gemiddelde van 100. Dat Vlaanderen dit jaar opklom naar de 90ste plaats is een schrale troost.

We delen de analyse van de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid dat de 3-procentnorm nog veraf is. Om de doelstelling te halen moet het O&O-budget met nog bijna een vijfde toenemen. Vooral de overheid moet meer investeren in O&O. De administratie Wetenschap en Innovatie rekende recentelijk voor dat de Vlaamse begroting 0,53 procent van het BBP besteedt aan O&O. Rekening houdend met de federale en Europese middelen bedraagt het totale overheidsaandeel 0,75 procent. Ter vergelijking: Duitsland haalt 0,81 procent, Zweden 0,87 procent, de VS 0,95 procent en Finland zelfs 1 procent.

De N-VA wil echter verder gaan dan de 3-procentnorm. Vlaanderen moet de lat hoger leggen. Want met onze hersenen als enige grondstof moeten we onze internationale concurrentiepositie vrijwaren door bij de wereldtop te horen voor O&O.

Momenteel is de bevoegdheid voor wetenschap en innovatie verspreid over het federale en het gewestelijke niveau. Dat bemoeilijkt een coherent beleid. Daarom moeten deze bevoegdheden en de daartoe bestemde middelen gegroepeerd worden op het Vlaamse niveau.

Ook op het huidige Vlaamse niveau kan nog een en ander verbeteren. De bevoegdheden voor innovatie, economie en wetenschapsbeleid zitten verspreid over diverse departementen: wetenschapsbeleid, economie en onderwijs.

Naar het Franse voorbeeld wil de N-VA een Vlaamse superminister voor Werk, Ondernemen en Innoveren. Een Vlaamse Sarkozy dus die zich dag in, dag uit bezighoudt met deze beleidsprioriteiten.

Vlaamse Finnen

In Vlaanderen zijn nog te veel instellingen actief met te veel overlappende bevoegdheden en te veel onderzoeksprogramma's. De N-VA wil dat het O&O-beleid wordt aangestuurd zoals in Finland. Daar wordt het O&O-beleid begeleid vanuit één Wetenschaps- en Technologieraad, evenwichtig samengesteld uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven (inclusief de werknemers), de vakbonden, de overheid en de onderwijsinstellingen. Deze Raad moet werken aan een beter evenwicht tussen de drie pijlers van het onderzoek: het fundamenteel onderzoek, het strategisch basisonderzoek en het toegepast onderzoek. Bovendien moet het innovatiebeleid klantgerichter aangepakt worden.

Verder pleiten we voor een nauwere samenwerking tussen de overheid, de universitaire wereld en de bedrijven naar Fins voorbeeld. Dat bevordert de verankering van de kenniscentra: als kennis ingebed wordt in een cluster van ondernemingen, universiteiten en overheidsinstanties kan je ze verankeren in de economische activiteit in een regio.

Op het terrein loopt hier een en ander fout. Ten eerste is er te weinig samenwerking tussen de overheid en de industrie. Positief is dat een financieringskanaal uitgewerkt werd voor dat strategisch basisonderzoek. Vooral de grote en middelgrote bedrijven hebben immers behoefte aan precompetitieve samenwerking met andere bedrijven en kennisinstellingen. Bij de selectie van de projecten is de industrie echter te weinig betrokken, waardoor de industriële projecten uiteindelijk toch te weinig kunnen profiteren van de middelen voor strategisch basisonderzoek. Daarnaast is er te weinig samenwerking tussen universiteiten en hogescholen. Er wordt nog te veel gelijkaardig onderzoek verricht op verschillende plaatsen zonder dat sprake is van uitwisseling.

Ook universiteiten en bedrijven dienen nauwer samen te werken. Onze onderzoekers zijn nog te veel gefocust op het pure fundamentele onderzoek, te weinig op de markt. Daarentegen laat bijna de helft van de Finse bedrijven onderzoek verrichten door universiteiten. Die samenwerking is financieel aantrekkelijk voor de universiteiten en dankzij zo'n samenwerking weten ze wat leeft bij de bedrijven. Omgekeerd zijn de bedrijven snel op de hoogte van nieuwe onderzoeksresultaten, die sneller toegepast kunnen worden in het productieproces.

Tot slot moeten vooral bedrijven intensief samenwerken. Zo ontstond in Silicon Valley een concentratie van topkennis, van topprofessoren en topstudenten. Die concentratie en de onderlinge concurrentie stimuleerden innovatie. Daarentegen haalt België de laagste score van Europa, terwijl ook hier Finland en Zweden de kroon spannen.

Nieuwe spelregels

Alle schakels in het innovatieproject, van idee tot het marktrijpe product, moeten worden ondersteund, en niet langer alleen de fase van de prototypeontwikkeling.

Daarenboven moet O&O ook complementair gestuurd worden. Tijdens de huidige regeerperiode werd ervoor gekozen vooral projecten te ondersteunen. Die horizontale benadering gaat in tegen de politiek van de vorige Vlaamse regering. Die pakte de innovatie ook verticaal aan en koos dus voor een sector- of technologiespecifieke aanpak (bv. de ondersteuning van de spraak- en taaltechnologie).

Beide benaderingen moeten gevolgd worden. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat horizontale ondersteuning alleen niet werkt. Dus moet het innovatiebeleid ook verticaal benaderd worden omdat het meer op de lange termijn focust dan projectfinanciering, omdat het economische groei mogelijk maakt, omdat schaalgrootte gerealiseerd kan worden en omdat dat de identificatie met de eigen regio versterkt.

Verticaal sturen impliceert uiteraard dat er keuzes moeten worden gemaakt. We stellen voor deze keuzes te laten bepalen door de uitdagingen van morgen en de Vlaamse intrinsieke sterktes. Enkele suggesties: gezondheidszorg, micro-elektronica, e-learning, spraak- en taaltechnologie, milieutechnologie en logistiek en distributie. Uiteraard moeten de keuzes geregeld geëvalueerd en bijgestuurd worden. Vlaanderen opereert niet in een economisch vacuüm. Daarom is het belangrijk dat het sturingsbeleid wordt afgestemd op wat in het buitenland gebeurt.

De auteurs zijn respectievelijk voorzitter en partijraadslid voor de N-VA

Patrick Luysterman

De Tijd, pagina 2, 984 woorden
© 2004 Uitgeversbedrijf Tijd n.v.