(TAAL)HOMOGENITEIT IS EEN ILLUSIE

“De tael is gansch het volk” schreef Prudens van Duyse in 1834 . De Vlaamse beweging heeft dit adagium overgenomen en er een credo van gemaakt. Inderdaad is de (con)federalisering van België hoofdzakelijk- Brussel vormt een uitzondering- op taalbasis voltrokken. De Belgische staat wordt in nationalistische kringen als “kunstmatig” beschouwd, omdat ze niet taalhomogeen is. Op basis van taal zijn er in ons land drie volkeren afgebakend: Vlamingen, Walen en Duitstaligen. Is deze redenering wel zo evident dan ze lijkt?

Volk en natie

In de nationalistische definiëring van de begrippen “volk” en “natie” spelen verschillende elementen een rol: gedeelde taal, geschiedenis, cultuur, een grondgebied. Deze definitie is ruim interpreteerbaar en stemt zeker niet altijd overeen met de werkelijkheid. Vele gebieden immers hebben wel een gemeenschappelijke geschiedenis, maar vormen geen staatkundige eenheid. Duitsland en West-Polen (het oude O-Pruisen) bijvoorbeeld, Zweden en Noorwegen, België en Nederland, Luxemburg en Duitsland enz. Zelfs het begrip “gemeenschappelijke geschiedenis” is zeer vaag. Wat betekent dat? Dezelfde heersers, dezelfde vijanden en helden, dezelfde vernederingen? Op basis daarvan kan men argumenteren dat zowel België, Vlaanderen/Wallonië als de oude prinsbisdommen in ons land (Loon, Vlaanderen, Luik, Brabant...) elk wat hun betreft min of meer “gedeelde geschiedenissen” hebben. Onder een gedeelde cultuur tenslotte verstaat men dat de wetenschappen, kunsten, kortom het “geheel van voortbrengselen” van een gemeenschap door een bepaalde bevolkingsgroep als zijnde “eigen” worden beleefd. Men kan zich afvragen in hoeverre dit opgaat voor onze streken. Zeker, Nederlands- en Franstaligen kijken naar verschillende zenders op televisie en lezen andere kranten. Anderzijds zijn vele “Vlaamse” primitieven in Nederland, Duitsland of... Wallonië geschilderd. Behoren deze dan tot het Vlaams, Belgisch – in de 19e eeuw sprak men van een Belgische schildersschool- of Europees erfgoed? Of behoren ze tot alledrie? Is een creatieve uiting “Vlaams” of “Waals” wanneer ze door een Vlaming of Waal (en dan hangt het er nog van af welke taal ze spreken...) gemaakt wordt? Kan een buitenlander ook “regionale” kunstuitingen maken? Meer nog, men kan zich afvragen welke transhistorische verbondenheid, zowel op cultureel als geschiedkundig vlak, er nog bestaat tussen de mensen van nu en vroeger. De erfgenamen van de Romeinse legers die een duizendjarig rijk stichtten, werden tijdens de twee laatste wereldoorlogen als lafaards en verraders beschouwd. Is het bovendien een argument te stellen dat omdat men 200 jaar geleden collectief iets beleefde dit zou gaan behoren tot het primordialistische volksbewustzijn? Worden (historische) gebeurtenissen niet eerder gebruikt door de huidige machthebbers om hun idee van de aan de massa voorspiegelde natie te legitimeren .
En quid met de Angelsaksisering en de mondialisering- iedereen gebruikt onderhand Engels en internet- die ons overspoelen? Moeten we omdat we hieraan onderhevig zijn alle nationaliteiten dan maar afschaffen en, op basis van de gedeelde “globale” publieke cultuur de wereldstaat uitroepen?

Eenheid van taal, verschillen

Hoewel het op het eerste gezicht voor nationalisten noodzakelijk lijkt dat aan alle criteria voldaan is om een natie-staat te vormen, valt het kenmerk taal als determinant om een staat af te bakenen het meeste op. Ook de stichters van België meenden dat taal een belangrijke rol speelde voor het bestuur van een land. In de Grondwet werd weliswaar de vrijheid van taal opgenomen, maar met de keuze voor het Frans als enige bestuurstaal knoopte men aan bij een eeuwenlange traditie die sedert de graven van Vlaanderen in zwang was en slechts door de Nederlanders (1815-1830) gedeeltelijk onderbroken was. Nationalisten vandaag in Vlaanderen, Baskenland, Catalonië, Wales of Alto-Adige beroepen zich- vooral- op de eenheid van taal als fundament voor een soevereine natie . Dat is weinig verwonderlijk. Taal immers is het gemakkelijkste criterium om bevolkingsgroepen af te bakenen. Het is ook het meest zichtbare, meer zichtbaar dan het verschil tussen steden, streken of mensen onderling. Zeker, door België loopt een taalgrens, er lopen er zelfs meerdere. Dit betekent concreet dat in het zuiden een meerderheid Franstaligen, in het noorden een meerderheid Nederlandstaligen en in het oosten Duitstaligen wonen. Daaraan worden dan politieke, economische, sociologische, ja zelfs natuurkundige verschillen gekoppeld, die een gescheiden beleid moeten rechtvaardigen. Iedere dag opnieuw “stelt men verschillen vast” – al dan niet in denken- aan weerszijden van de taalgrens. Het lijkt normaal dat het federaliseringsproces enerzijds bestaandse verschillen niet tempert- integendeel- en anderzijds bij vergelijking van steeds twee zelfde taalzones (Brussel en Duitstalig België worden meestal buiten beschouwing gelaten) men steeds opnieuw verschillen “ontdekt”. Waarom verschillen de opdeling van een democratische rechtsstaat rechtvaardigen is niet duidelijk. Democratie bestaat immers net omdat mensen niet allemaal hetzelfde denken, dezelfde politieke voorkeur hebben of dezelfde taal spreken.

Een lappendeken van taalgroepen

De overdreven accentuering op het taalaspect en vooral de koppeling daaraan van politieke gevolgtrekkingen maakt in feite de hele Vlaamse Beweging belachelijk. Immers, waar tot in de jaren 60 van de vorige eeuw gestreden werd tegen taalonrecht, is dit aspect vandaag totaal in de schaduw gezet door de politiek-economische chantage van een bepaalde machtselite- aan weerszijden van de taalgrens- die voor de twee taalzones steeds meer nieuwe bevoegdheden wil afdwingen. Dat dit gebeurt met institutionele chantage wordt openlijk niet gezegd. Zelfs op de meest flagrante contradicties mag niet worden gewezen. Zo kan Brabant niet één provincie zijn, maar besturen de twee grote gemeenschappen van ons land in Brussel wél samen. Zo wordt voortdurend de indruk gewekt dat België uit twee delen bestaat, terwijl het uit drie gemeenschappen en drie gewesten (en 10 provincies) is samengesteld. Voorts dient gezegd dat het “taalhomogene” aspect uiterst relatief is. In Duitsland en Oostenrijk spreekt men één taal, maar zijn er toch twee staten . Zo ook het Verenigd Koninkrijk en de VSA, of Nederland en Zuid-Afrika.
In de wereld zijn er 5-10.000 taalgemeenschappen en in Europa alleen al is geen enkele taalhomogene staat- op Ijsland en Portugal na. Wanneer elk taalgebied zich tot de status van soevereine staat zou willen verheffen zou er wat onze wereld betreft een catastrofe ontstaan. Een wirwar van kleine staatjes die allianties moeten afsluiten om blokken te vormen tegen elkaar, met alle nefaste gevolgen vandien. In “onze” streken alleen al worden een twintigtal talen gesproken. Het Nederlands wordt in Nederland, België en Frankrijk (80.000 man) gesproken. Maar ook het Vlaamse dialect van de kusstreken wordt buiten België door 230.000 mensen gesproken (waarvan de meesten wonen in Zeeuws-Vlaanderen). Het Frans wordt dan weer gesproken in Wallonië, Brussel, Fr ankrijk en Luxemburg. In het zuiden van ons land wordt er bovendien eveneens nog Picardisch (Henegouwen) gesproken. Het Duits wordt gesproken in Luxemburg, Oost-België en Duitsland. Voorts is er nog het Fries dat naast Nederland ook in Schlesswig-Holstein en Oost-Friesland (Duitsland) gesproken wordt. En dan is er nog het Letzeburgisch, in Belgisch Luxemburg, Duitsland en in het Groothertogdom. Het Allemanisch, de taal van de Elzas wordt voorts nog steeds gesproken in Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk en Liechtenstein. Frankrijk is nog steeds een lappendeken van taalgroepen: in het noorden de langue d’oil met zijn verschillende varianten en in het zuiden de langue d’oc, het Baskisch en het Italiaans. (Minderheids)talen in Duitsland zijn het Deens, Sorbisch en het Pools. Daarbij rekenen we nog niet eens de talen van immigranten zoals Arabisch of de gebarentaal voor doven, waarbij het Belgisch-Nederlands dichter bij de Waalse variant staat dan bij het “Nederlands” Nederlands.

De Belgische situatie

Bovenstaande maakt duidelijk dat de homogeniteit van taalregio’s en het streven ervan naar zelfbeschikking (in Europese context) onmogelijk is. Vele talen hebben zelfs niet eens het statuut van officiële landstaal, het Spaans in de VSA weze daar een voorbeeld van. In België hebben de drie talen het statuut van landstaal. Wat de Belgische situatie zo uniek maakt, en daarin verschilt ze ook van pakweg de Zwitserse is niet alleen dat er twee grote taalgemeenschappen zijn, maar ook dat deze twee taalgemeenschappen met lengte de zwaarst wegende constitutieve bestanddelen zijn in het Belgisch federaal model. In Zwitserland neemt het Duits een vergelijkbare positie in dan bij ons het Nederlands (63.6%) heeft het Frans 50% minder sprekers dan in België (18%) en nemen zowel Italiaans (10%) als reto-Romaans een minderheidspositie in. Met andere woorden: politiek gezien nemen er geen twee polen een meerderheidspositie in.



Vaak wordt geargumenteerd dat België een artificiële staat is. Dat alle staten mensenwerk zijn en totaal naamloze gehelen waarop niemand vat heeft wordt er niet bijgezegd. Enkel stamverbanden waarin iedereen iedereen kent zijn min of meer “natuurlijk” omdat men daar samenleeft met bloedverwanten (extended households)... en dan nog. Andere meertalige staten, zoals Zwitserland zouden wel natuurlijk zijn. Het studieblad “secessie” gaf het voorbeeld waarin Zwitserland zou blijven bestaan wanneer men de Franstalige kantons eruit zou snijden, terwijl België een “gelijkaardige” tweedeling niet zou overleven. Daarom zou Zwitserland een “natuurlijke” staat zijn . Men hoeft slechts een blik op de kaart te werpen om de onzin van deze bewering in te zien. De Franstaligen vormen in Zwitserland noch geografisch (met slechts 25% van het grondgebied), noch taalkundig (18%), noch politiek-institutioneek (slechts in de kantons Vaux, Genève, Neuchâtel en Jura, i.e. in 1/8e van de kantons, tov. 14/25 Duitstalige, zijn Franstalig). In België is dit enkel bij benadering vergelijkbaar met Brussel of met de Oostkantons. Indien deze zich zouden afscheiden van België zou er ook een Belgische natie blijven bestaan.



Slotsom

Homogene staten zijn een illusie, net omdat mensen verschillen. Na het Congres van Wenen (1815) is Europa ingedeeld in staten waar min of meer een eenheidstaal was. Slechts België en Zwitserland vormden hierop een uitzondering. Ook na WO I hertekende men de Oost-Europese kaart waarbij oude meerderheden nu minderheden werden. Europees separatisme is overigens bijna nooit op taalbasis gebeurd, wel om wille van economische redenen (Tsjechië en Slovakije) en omwille van religieuze motieven (Joegoslavië). De ex-SU vormde hierop wel een uitzondering, maar ook daar vormden nieuwe staten zich rond “meerderheidstalen”. De drijfveren achter het uiteenvallen van de SU waren uiteraard eerder een reactie op het communistisch centralisme uit Moskou (of van de regionale KP-s) waarop men slechts nationalisme als antwoord had. Dat is begrijpelijk, ook de door Napoleon overheerste volkeren beriepen zich op nationalisme. De vraag nu is of Europa, dat slechts staten erkent- het Europa van de regio’s is derhalve klinklare onzin- de weg wil opgaan van de balkanisering of die van het (geregeld) opzoeken van middelpluntzoekende krachten, ondanks de economische, sociologische en taalkundige gevoeligheden die binnen en tussen lidstaten kunnen verschillen. Ook in België stelt zich een gelijkaardige vraag, hoe gaan we ze beantwoorden?

Amaai, u weet ook nauwelijks iets van het Congres van Wenen af en al evenmin iets over de taalkundige situatie in Europa.

De machtigen der aarde hielden in 1815 helemaal geen rekening met de volks- of taalkundige situatie, wel integendeel. Redenerend in de logica van het Oude Bestel (Ancien Régime) was dat voor hen VOLKOMEN vreemd. Zo dacht de adel en machtige hogere burgerij nu eenmaal niet.

In die tijd sprak nauwelijks de helft van de Fransen Frans: er werd Nederlands, Duits, Bretoens, Occitaans, Italiaans, Baskisch, Catalaans gesproken, naast een hele reeks Franse dialecten. In het VK werd er ook Iers, Schots en Welsh gesproken. In het toenmalige Denemarken naast Deens ook Duits en Noors. Baskisch en Catalaans klonk in het Spaanse koninkrijk. Dan was er nog het Oostenrijks-Hongaars keizerrijk waar een hele reeks talen werd gesproken. Dat was ook het geval voor Pruisen, meer bepaald met het Fries, Pools, Kasjoebisch, Platduits (dat geen Hoogduits is en een afzonderlijk taal vormt)...

Dat is ook niet correct. Het onafhankelijkheidsstreven van de Baltische staten bestaat al voor het bestaan van het communisme. Al onder de tsaren broeide het in het Balticum, meer bepaald in Litouwen dat er een duidelijke voortrekkersrol speelde.

Ik betwist dat allemaal niet, maar ik constateer slechts dat na 1815 de centrale overheden één taal gebruikten voor het hele Rijk én zoveel mogelijk de grenzen gelijktrokken met de taal; dat dit uiteraard onmogelijk is toont mijn tekst aan. Dat de machthebbers van toen niet in nationalistische termen dachten weet ik ook wel- vandaar ook vele nationalistische opstanden die zouden volgen.

Dat neemt niet weg dat het verzet tegen Moskou+KP in Riga, Talinn etc. het autonomiestreven versterkt en gelegitimeerd heeft.

In geen enkel geval werden er grenzen "gelijkgetrokken met de taal". Frankrijk behield Elzas en Lotharingen, alhoewel de allergrootste meerderheid van de bevolking er Duits sprak. De grens tussen Pruisen en het "Congrespolen" is nergens een taalgrens: er woonden Duitsers aan de andere kant van de grens en er waren Kasjoebische en Poolse vlekken in heel oostelijke Pruisen. De grens tussen het Duitse Rijk en Denemarken vormde al evenmin een taalgrens.

Uw bewering is totaal fout en ongegrond.

Natuurlijk, maar dat laat u nog niet toe te stellen dat het verzet tegen het communisme of tegen de strakke koers vanuit Moskou de enige oorzaak en/of beweegreden zou zijn.

In het graafschap Vlaanderen was het Frans inderdaad een belangrijke bestuurstaal, naast het Nederlands weliswaar. Nog mooier was de situatie anno 1300 in het hertogdom Brabant waar zowat de helft van de bestuursteksten in het nederlands werd gepubliceerd (de overige helft bestond uit Latijnse teksten en het Frans werd slechts in 10 procent van de gevallen gebruikt)

Zelfs toen het Frans sinds de komst van de Bourgondische Nederlanden een opmars maakte ging dit niet zonder protest: In het “Groot Privilege” (1477) wordt geeist dat het Nederlands de bestuurstaal is in de Nederlandstalige gewesten. En in 1788 publiceerde Verlooy zijn protest tegen de oprukkende verfransing in het bestuur.

Dus ik vraag me écht af waar je die “traditie van het Frans als enige bestuurstaal” haalt. Dit is een grove leugen. En zelfs wanneer je tot een “eeuwenlange” traditie van het Frans als een bestuurstaal in Nederlandstalige streken komt, staat daar een eeuwenlang protest tegenover. Blijkbaar werd dit dus als een onrecht aangevoeld. Een onrecht dat jouw lieve België zonder veel gewetensproblemen handhaafde. En jouw pogingen om tussen de regels te veronderstellen dat de positie van het Frans in het jonge België een “normale” zaak was (In de Grondwet werd weliswaar de vrijheid van taal opgenomen...), getuigen van vooringenomenheid!

Even nuanceren. In Dietstalig Vlaanderen was het Diets (alias het Nederlands) de enige ambtelijke taal. Dat Dietse Vlaanderen strekte zich uit van de A(a) tot over de Schelde. Frans werd enkel gebruikt in Waals-Vlaanderen (vanaf de 14e eeuw is dat nog louter het Rijselse). Er waren gescheiden administratieve en juridische indelingen om het taalverschil te overbruggen.

Heel wat graven waren wel Franstalig, maar beheersten wel het Diets. Daarnaast hebben de graven, ook Frans ze ook waren (bijvoorbeeld Guy de Dampierre), nooit de administratieve eentaligheid van hun graafschap of de steden betwist of in vraag gesteld.

Natuurlijk was dat een normale zaak, Hollander. Het principe 1 taal/één land gold.

Maar wat is nu eigenlijk uw punt? Eerst pleit u tegen taalhomogene staten, maar anderzijds lijkt u wel het 19e eeuwse beginsel van de bestuurlijke eentaligheid te verdedigen...

Dat stel ik ook niet zo ongenuanceerd:
[/b]

Ik verdedig het beginsel niet, ik stel het gewoon vast.

Inderdaad, bij nader inzien hebt u gelijk wat dit betreft. Bedankt voor de rechtzetting :wink:

Taalhomogene staten zijn inderdaad een illusie om de eenvoudige reden dat culturele, sociaal-economische, geopolitieke,... grenzen NOOIT kunnen samenvallen. Vandaar dat dit problemen oplevert in het jacobijnse staatsdenken. Door het feit dat een kunstmatige staatsconstructie als het belgikske op jacobijnse leest is geschoeid, leveren de culturele verschillen tussen Vlamingen en Walen problemen op. De verschillen intern in Europa kunnen best verdedigd, gewaarborgd en gerespecteerd worden als men het Rijksdenken volgt, en dit is fundamenteel tegengesteld aan wat de erfgenamen, van de jacobijnen anno 2004 propageren. En daar behoort ook het amateuristisch narrenclubje van de BUB bij. Kunstmatige jacobijnse staten dienen best te verdwijnen (belgië bijvoorbeeld) of zich intern organisch te federaliseren (Spanje of Frankrijk bijvoorbeeld).

Inderdaad Jan, dit bewijst dat wie het jacobijnse staatsdenken volgt, onvermijdelijk in de problemen komt mbt die taalverschillen. "belgië04" dacht een argument pro belgië gevonden te hebben, terwijl hij daardoor juist in de knoop geraakt.

Ik verdedig het principe 1 land=1 taal helemaal niet (bis) :roll:

Maar u verdedigt wel de belgische staat! U kan water en vuur niet verzoenen hoor.

Beste,
uit mijn stuk blijkt toch dat taalhomogene staten onmogelijk zijn, zelfs een onafhankelijk Vlaanderen zou een tweetalige staat zijn.

Je kan met water de bosbrand doven van Guderian's nationaal-socialisme, laat de brandweer maar aanrukken! :twisted: