Duits in Silezië
 

Ik hou me al eens bezig met de Duitse taal en cultuur, en dat niet alleen in Duitsland en Oostenrijk (de Duitse landen bij uitstek) maar daarbuiten ben ik ook erg geïnteresseerd in Duitse minderheden in andere landen. De Zwitsers kennen we allemaal wel, en verder de Duitsers in Ostbelgien en de duitse meerderheid in Zuid-Tirol.

Nu kwam ik onlangs uit op een zeer interessant stukje over Duitse minderheden in Polen. Na de oorlog zijn er miljoenen Duitsers uit hedendaags Polen verdreven, en veel Polen van Duitse herkomst hebben in de jaren '80 en '90 gekozen om gebruik te maken van hun officiële Duitse staatsburgerschap om naar Duitsland te verhuizen. Maar er zouden naar schatting nog altijd zo'n 300.000 mensen in Polen wonen die rechtstreeks of gedeeltelijk afstammen van Duitsers die na de oorlog in Polen zijn gebleven. De zogenaamde Verbliebene (degenen die weggingen zijn de Vertriebene). Al spreekt een heel deel onder hen heden ten dage gewoon Pools, en wil ook lang niet iedereen zich als Duitser kenbaar maken.

In de meeste gebieden van Polen is het procentueel aantal van de bevolking die Duits is en de Duitse taal en tradities in ere houdt erg klein. Onderstaand kaartje van het zuidelijke deel van voormalig Oost-Pruißen is het gebied met de tweede grootste groep van Duitse minderheden in Polen.




Om als minderheid erkend te worden moet er in een gemeente minstens 20% van de bevolking zich als lid van die minderheid uitspreken. Zo zijn er in Polen heden ten dage 28 gemeenten, en sinds 2006 zijn er ook 24 gemeenten die officiëel tweetalig zijn. Duits is een zogenaamde Hilfssprache en de gemeenten hebben hun officiële Duitse benaming 'teruggekregen'. Ook bepaalde bewegwijzering is naast het Pools ook in het Duits weergegeven.

Deze gemeenten bevinden zich allemaal in het Woiwoidschaft Oppeln in Oberschlesien.



Een voorbeeld van deze tweetalige borden:

Deze foto komt uit het dorp Cisek. Eén van de enige drie dorpen in Polen waar Duitsers de meerderheid vormen.


Verschillende Duitse organisaties in Polen hebben zich gegroepeerd in het Verband der deutschen sozial-kulturellen Gesellschaften in Polen en voor jongeren bestaat er de Bund der Jugend der Deutschen Minderheit .
Deze organisatie heeft sinds 1990 al tientallen miljoenen ontvangen van zowel Duitse particulieren en organisaties als de Bundesregierung. Het aantal betalende leden blijft desondanks afnemen.

Ook een foto die kenmerkend is voor de aanwezigheid van een grote Duitse minderheid. Het verzorgen en/of heroprichten van monumenten voor oorlogsslachtoffers van de eerste en tweede wereldoorlog. Onderstaand exemplaar werd heropgericht:

Uiteraard mag een map van het huidige Duitse taalgebied niet ontbreken. Het verticaal gestreepte gebied rond Oppeln is waar het hier over gaat. Ironisch genoeg is dit ongeveer het gebied waar ook voor de tweede wereldoorlog de Duitse bevolking overging in de Poolse, en er van beide groepen grote populaties voorkwamen. Misschien is net dat de reden dat de Volksduitsers hier niet verdreven zijn en de etnische Duitsers in alle andere gebieden wel (of toch de overgrote meerderheid).

In lichtblauw zijn gebieden aangegeven waar Duitssprekende minderheden wonen (over de grootte van die minderheden worden geen uitspraken gedaan) waar Duits geen 'Amtssprache' is.



Ter vergelijking: het Duitse taalgebied voor WOII.

De nog bestaande Duitse aanwezigheid in die streek heef te maken met het feit dat dit gebied na WO I deel uitmaakte van de Poolse staat. Toen heeft men de Duitsers grotendeels laten wonen, maar ze onder druk gezet om Poolse namen aan te nemen en zich uitsluitend van het Pools te bedienen. Voor de Poolse overheid waren dit dan ook Polen.

Daarom ook werden ze na WO II grotendeels gerust gelaten, daar waar de "Duitse Duitsers" in de andere gebieden die nu Polen en Rusland toekwamen (alhoewel, er was daar eigen geen akkoord over tussen geallieerden) meedogenloos verdreven werden.

Lange tijd geleden was er op de Duitse tv daar een heel interessante reportage over. Als ik mij niet vergis nu nog steeds onder Youtube te bekijken.

Ik moet bekennen dat ik niet wist dat dat de eigenlijke reden is, maar het klinkt allleszins erg logisch. Het zou vreemder geweest zijn dat men daar 100.000 Duitse boeren was 'vergeten' in een Duits-Pools grensgebied.

Wat bedoel je met het vetgedrukte? De hertekende grenzen en het verdrijven van (Duitse) minderheden werden toch uitdrukkelijk geregeld op de conferenties van Jalta en Potsdam?