| Koenraad Noël |
22 november 2012 10:37 |
Paus Benedictus: ‘Os en ezel horen niet thuis in kerststal'
Citaat:
Wie straks een waarheidsgetrouwe kerststal wil, moet zijn bezetting gevoelig afslanken tot enkel nog Jozef, Maria, Jezus en een paar herders. ‘Er waren geen os, geen ezel en geen drie koningen in de buurt toen Jezus ter wereld kwam.' Dat zegt niemand minder dan paus Benedictus XVI in zijn nieuwste boek.
Als het de bedoeling was de kerstpret te bederven, dan heeft Benedictus zijn moment goed gekozen. Want uitgerekend op het moment dat parochiemedewerkers overal hun plaasteren veestapel van onder het stof halen, laat de paus weten dat die beestenboel in de kerststal eigenlijk historische vervalsing is. En in één adem doet hij ook het engelengezang af als een fabeltje.
‘In geen enkel evangelie wordt er gerept over een os, een ezel, schapen of kamelen. Dat is waarschijnlijk een Hebreeuwse mythe uit de zevende eeuw', schrijft Benedictus XVI in het derde deel van zijn biografie over Jezus van Nazareth. ‘En dat herders de geboorte van Jezus vernamen via engelengezang, is ook een fabel. Het christendom heeft altijd gedacht dat engelen alleen maar zingen, maar in werkelijkheid hebben ze de boodschap gewoon verteld.'
En terwijl hij toch grote kuis houdt in de kerststal, moeten ook de drie koningen eraan geloven. Als Jozef, Maria en Jezus in hun stal al vreemd bezoek gekregen hebben, dan was het zeker niet van vorsten en waarschijnlijk ook niet van wijzen. ‘Die figuren zijn ontsproten aan het theologische idee dat mensen vanuit alle hoeken kwamen om de nieuwgeboren koning te eren. Als symbool dat de hele wereld hem eendrachtig verwelkomde.'
Van één zaak blijft Benedictus echter wel overtuigd: Maria was nog maagd toen ze beviel.
Tientallen theologen hebben vroeger al uitgevlooid dat het kerstverhaal voor minstens driekwart verzonnen is. Zo zijn ze er zeker van dat Jezus niet op 25 december geboren werd en dat ook het sneeuwlandschap er achteraf bijgesleurd is. Maar de pauselijke autoriteit van Benedictus XVI geeft die bijsturing nu meer gewicht dan ooit.
Waardevolle traditie
Moeten alle ezels, ossen, schapen en koningen voortaan als heidens uit de kerststallen verbannen worden? ‘Nee', zegt Benedictus, ‘Ze mogen gerust blijven, niet als getuigen van een absolute waarheid, maar als onderdeel van een waardevolle christelijke traditie.' En de engelenliederen mogen eveneens in het repertoire blijven, want Benedictus is er zelf ook fan van.
De onbevlekte ontvangenis, het dogma dat stelt dat Maria ter wereld kwam zonder erfzonde, is het werk van de heilige geest, zegt de paus nog. Hij beroept zich daarbij niet op zijn pauselijke onfeilbaarheid. Want zijn trilogie is geen leerstellig document, maar de neerslag van zijn persoonlijke geestelijke en theologische zoektocht naar het gelaat van God en Jezus Christus.
Benedictus XVI was nog kardinaal en heette nog gewoon Jozeph Ratzinger toen hij aan zijn trilogie over het leven van Jezus begon. De twee eerder verschenen delen behandelden het openbaar leven en de dood van Christus en werden allebei bestsellers in Italië. Deel drie komt dan ook meteen op een miljoen exemplaren en in een vijftal talen uit, maar voor de Nederlandstalige versie is het nog wachten tot 12 december.
|
Benedictus wordt slordig. Of misschien is hij dat altijd al geweest.
‘In geen enkel evangelie wordt er gerept over een os, een ezel, schapen of kamelen. Dat is waarschijnlijk een Hebreeuwse mythe uit de zevende eeuw'
Het is zowat algemene iconografische kennis waar de os en de ezel vandaan komen, uit het oude testament namelijk. Jesaja hoofdstuk 1, vers 3: Een os kent zijn bezitter, en een ezel de krib zijns heren; maar Israël heeft geen kennis, Mijn volk verstaat niet. Dit is ook geen mythe uit de zevende eeuw, want op de Romeinse sarcofagen zien we hen al afgebeeld. Sterker nog, in het Evangelie van de pseudo-Matteüs (hoofdstuk 14) uit de zesde eeuw staan ze ook vermeld.
Koenraad Noël: 1
Paus: 0
8-) |
