Politics.be - Tegengif voor Michael Moore

Jano Rosebiani (44) is een gemoedelijke man. Maar als het gesprek komt op de grote groepen die zich nog steeds tegenstander noemen van de oorlog in en bezetting van Irak, veert hij op. 'Ze zijn slecht geïnformeerd,' zegt hij fel. 'Hoe kan de bevrijding van ons volk verkeerd zijn? Weten ze dan niet wat Saddam ons heeft aangedaan?'

Misschien niet. Voor de onwetenden heeft de Koerdische documentairemaker Saddam's Mass Graves (over Saddams massagraven) gemaakt. De film draait nog niet in de Amerikaanse en Europese bioscopen, maar trok al veel belangstelling tijdens de wereldpremière op het New Yorkse Tribeca Filmfestival. Wie Saddam 's Mass Graves ziet, begrijpt waarom.

In Irak zijn tot op heden 270 massagraven ontdekt, aldus de Amerikaanse organisatie USAID. Deze telling is afhankelijk van hoe je massagraf definieert: de NAVO hanteert als minimumaantal meer dan één lichaam, de Verenigde Naties meer dan twee.

Rosebiani toont wat de westerse media zelden laten zien: de inktzwarte werkelijkheid van Saddams regime. In een rustig tempo vertelt de film hoe de Koerden, de sjiieten en uiteindelijk alle bevolkingsgroepen - inclusief Saddams eigen soennieten - het slachtoffer werden van wreedheden. En hoe ze sinds 1983 met duizenden tegelijk, verspreid over heel Irak, werden gedumpt op Saddams dodenakkers.

De eerste minuten bevatten de menselijke kern van het verhaal. 'Mijn zonen Ja'afer, Salim, Nadidh en Haider,' zegt een oude man met een lege blik. Een ander noemt kalm drie namen: 'Mijn broers.' Een vrouw grijpt naar haar gesluierde hoofd. 'Ik heb niemand meer.' Zij keert later nog terug in de film, als ze uitschreeuwt: 'Geef me Saddam en ik drink zijn bloed. Hij vermoordde mijn enige zoon en gaf me zijn lichaam niet terug.'

De drijfveer om al die ellende op film vast te leggen? Rosebiani noemt om te beginnen zijn eigen broer, die sinds 1981 wordt vermist. 'De ben een Koerd en ik ben dus automatisch verbonden met dit verhaal.' Ook wil hij de herinneringen van ooggetuigen en slachtoffers vastleggen voor de geschiedschrijving. Als die verhalen niet snel worden verteld, zijn velen dood.
Bovendien denkt de regisseur dat de getuigenissen door de tribunalen als bewijsmateriaal kunnen worden gebruikt. Wanneer verdachte Saddam Hoessein lacht om de beschuldiging van massamoord dan bieden de beelden van Rosebiani een ontnuchterende blik op de werkelijkheid van de afgelopen decennia. 'De wereld moet zien wat Saddam heeft gedaan en waarom het belangrijk was om hem te verwij deren. Punt.'

De dag voor het gesprek is een gedeelte van de film vertoond aan een groep journalisten. Rosebiani verschijnt met aan zijn zijde Timour, wiens achternaam om veiligheidsredenen geheim moet blijven. De man vertelt kalm over de dag in 1988 dat hij als 12-jarig jongetje zag hoe zijn hele familie werd doodgeschoten, samen met tientallen anderen, aan de rand van een net gegraven kuil. Hijzelf kreeg een kogel in zijn schouder, viel tussen de lijken en hield zich dood. Toen de soldaten eenmaal waren weggegaan, kroop hij naar een huis en vond onderdak. 'De ben de enige,' zegt hij. Timour wil, zo vaak als nodig, zijn verhaal vertellen. Hij wil de film waar dan ook aanprijzen. 'Wie het overleefde, moet vertellen hoe het was.' Timour noch Rosebiani noemt zich politiek geëngageerd. 'Ideologie verpest mijn artistieke integriteit,' zegt Rosebiani. Maar het is duidelijk dat ze de oorlog steunden. Over het woord 'bezetting', dat ze in de Verenigde Staten vaak horen, zijn ze verbaasd. Ze zijn bevrijd, niet bezet, zeggen beiden.

In Irak is Saddam's Mass Graves inmiddels veelvuldig getoond op de televisie. De reacties waren een mengeling van geschoktheid, herkenning, verdriet en dankbaarheid. 'Veel mensen wisten nog steeds niet hoe erg het was. Ik ben blij dat Irakezen de film kunnen zien. Zij zijn het belangrijkste publiek.'

De verschillen tussen Saddam's Mass Graves en Fahrenheit 9/11, de film van Michael Moore die sinds 22 juli in Nederland draait, zijn enorm. Waar Moore met propaganda zijn politieke doel najaagt - Bush moet weg - tracht Rosebiani de waarheid in beeld te brengen. Waar Moore alle retorische trucs uit de kast haalt en zelf in beeld komt, is Rosebiani onzichtbaar. Hij laat de beelden en feiten, de wezen en moeders het verhaal vertellen.

Toch zijn de films met elkaar verbonden, zegt de Koerdische regisseur. 'Als het publiek zijn informatie over Irak van Michael Moore krijgt, dan is dat een ramp. Het is misleidend. Ik probeer de andere kant te vertellen. Het gaat om de werkelijkheid. Ik bied tegengif.'

Hij heeft zelf geprobeerd om iemand te vinden die voor de camera Saddam wilde verdedigen, om daarmee meer balans in zijn film te krijgen. 'Ik kon gewoon niemand vinden.' De fanatieke fundamentalisten en 'Sadamisten' kon hij niet benaderen. 'Die zouden me zo afmaken.'

Het dieptepunt van Fahrenheit 9/11 is volgens Rosebiani een scène in Bagdad. Daar zien we kinderen vliegeren en genieten van de zon. Zo ziet Moore Irak onder Saddam: een genoeglijke alledaagsheid, terwijl het leven goed was. Even later vallen de Amerikaanse bommen, gevolgd door beelden van dode kinderen. Voor die techniek heeft Rosebiani nauwelijks woorden. 'Wat kan ik zeggen? Mijn broer en honderdduizenden anderen konden toen al niet meer vliegeren. Ze liggen ergens in een massagraf.'

Bron: Democrates.net