| bartelx |
14 maart 2015 09:26 |
De geweldige comeback van de natuur.
Schoorvoetend duikt er hier en daar eens een wolf, bever of wilde kat op, om als doortrekker snel weer te verdwijnen.
Citaat:
Er zwierf deze week een wolf door Nederland. En straks duikt het dier ook bij ons op, in het zog van een troep andere verdwenen gewaande dierensoorten. Klimaatopwarming, niet aflatende bouwwoede en voorspellingen over de eco-apocalyps ten spijt doet de natuur het uitstekend. Of toch een deel ervan.
150 jaar lang was er geen wolf meer in het wild gespot in Nederland. Vorig weekend dook het dier plots op in Noord-Sleen, een gat bij Emmen in het noorden van Nederland, niet zo gek ver van de Duitse grens. Daarna werd hij nog in de buurt van Groningen gespot. Onder meer op een trottoir in een woonwijk, bij een industrieterrein en een bos. Dagblad van het Noorden pende pagina’s vol over het dier, RTV-Noord volgde het op de voet met een liveblog en in de Volkskrant liet een milieufilosoof zijn licht schijnen over ‘de wolfbeleving van de Nederlanders’. Waarop het dier weer de grens met Duitsland overstak. Weg wolf.
Maar niet voor lang, zeggen biologen. De wolf komt terug. Ook naar België. Een ploeg van het VRT-programma ‘Dieren in Nesten’ spotte in 2011 een wolf in de bossen bij Gedinne in de provincie Namen. Het vorige exemplaar werd in 1898 in de buurt van Virton omgelegd door een jager. ‘België wordt omsingeld door wolven’, zegt Koen Van Den Berge van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), een wetenschappelijke instelling verbonden met de Vlaamse overheid. ‘Er zitten er enkele honderden in Frankrijk en Duitsland, de eerste al in de Franse Ardennen en bij de DuitsNederlandse grens. Dat gaat niet ophouden. Ze komen onze richting uit.’ Misschien is het dier zelfs al in ons land maar houden natuurbeschermers het nieuws stil om het beest rust te gunnen, merken waarnemers op.
De terugkeer van de wolf houdt intuïtief geen steek. Het milieu gaat naar de knoppen, de natuur plamuren we elk jaar wat voller met beton. Wat komt een wolf dan zoeken in een Nederlandse woonwijk? Waarom zou een wild dier uitwijken van pakweg het Mercantour-gebergte in Zuid-Frankrijk, de uitgestrekte natuurgebieden in Oost-Duitsland en Polen of de Karpaten in Roemenië, al jaren vertrouwde thuishavens van de wolf? En wat te denken van de terugkeer van een rist andere verdwenen of bijna verdwenen gewaande wilde dieren in onze contreien? Van de das, de otter en de bever tot de marter, de wilde kat en de oehoe: het zijn allemaal soorten die weer opduiken, de ene al wat talrijker dan de andere.
‘Het is spectaculair’, zegt Van Den Berge. ‘De toenemende populaties, maar ook de soorten die terugkeren. Vaak gaat het over roofdieren die we honderden jaren hebben bekampt. Otters en wolven bijvoorbeeld. Ooit was het een maatschappelijk doel ze uit te roeien. Wolven aten vee, otters vis. De wolf die eind 19de eeuw werd geschoten, was letterlijk de laatste in ons land. Nadien is men gestopt met op het dier te jagen, omdat er geen meer waren. De premie om de otter te verdelgen is pas in de jaren zestig afgeschaft.’
Bevers in Gent
België veranderde in honderd jaar van een land van boeren dat zich voedde met wat het land voortbracht in een land van bedienden dat zich voedde met het winkelschap. Samen met die verandering sneuvelden ook de incentives om roofdieren te doden. Van Den Berge: ‘Dieren die we verjaagd en vernietigd hadden, winnen vandaag terrein terug dat ze lang geleden moesten prijsgeven.’
Die trend is niet nieuw - de vos keerde een kwarteeuw geleden al terug, de steenmarter in de laten jaren negentig - maar wint wel vaart. Vossen duiken de jongste jaren op in steden, de das verspreidt zich vanuit Zuid-Limburg over de rest van Vlaanderen, otters planten zich vrolijk voort. In de Gentse kanalen zitten weer bevers en in de vallei van de Dijle tieren de dieren zelfs zo welig dat ze met hun bouwsels in het water af en toe percelen doen onderlopen.
We zijn niet enkel gestopt met een rist dieren op te jagen en te doden, het beleid om ze te beschermen en in stand te houden is gaandeweg verbeterd. ‘Neem otters’, zegt Tim Adriaens, net als Van Den Berge bioloog bij INBO. ‘Daarvan zijn er jarenlang flink wat uitgezet in Nederland. Ze doen het in het noordoosten van Nederland ondertussen redelijk goed en zwerven uit.’
Ook de Europese Habitat-richtlijn uit 1992 heeft haar effect niet gemist. Ze heeft in de hele Europese Unie de bescherming van een aantal bedreigde diersoorten, waaronder de wolf, en een hele resem natuurgebieden gebetonneerd. ‘Ook de druk van natuurbeschermers heeft vruchten afgeworpen’, zegt Adriaens. ‘Onder hun invloed zijn grote gebieden teruggegeven aan de natuur.’ Jan Loos, afgevaardigd bestuurder van natuurbeschermingsvereniging Landschap, wijst er ook op dat de voorbije decennia op Europese schaal ‘miljoenen hectaren land’ vrij kwamen door de vlucht naar de stad. We zijn niet enkel gestopt met uitroeien en meer gaan beschermen, voor een deel hebben we ook uit een stap opzij gedaan voor de natuur.
Opmerkelijk: de wolf die deze week in Nederland opdook, werd gefilmd terwijl hij zich met gezwinde pas over het voetpad verplaatste. Biologen staan daarvan te kijken. Ze gingen ervan uit dat menselijke infrastructuur wilde dieren vooral hinderde. Maar nu blijkt dat die soms ook hun trek versnelt. Ecoducten, snelwegen voor dieren over snelwegen voor mensen, sorteren hetzelfde effect. Vlaanderen telt er vier. Evenzeer efficiënt: ook onder (snel)wegen is in sneltempo een uitgebreid wegennet aangelegd voor wilde dieren. Adriaens: ‘Bij elke werf aan een snelweg wordt vandaag gedacht aan ‘ontsnippering’. Hoe zorgen we ervoor dat een strook asfalt het landschap niet helemaal opdeelt?’ Dus krioelt het vandaag van de richels en de kleine tunnels waarlangs dieren veilig kunnen oversteken.
Dat alles maakt dat de weg openligt voor de terugkeer van nog meer dieren. Van de lynx bijvoorbeeld, die zich vooralsnog ophoudt in de Eifel. Of van de zeearend, die vandaag al broedt in Nederland. Ook de zwarte ooievaar wordt in Vlaanderen verwacht. Die laatste is nooit bestreden, maar wel danig verstoord omdat de mens zijn territorium inpalmde. Nu rekenen biologen erop dat hij zijn wederoptreden zal maken, omdat hij zich graag ophoudt in de buurt van beverdammen. En daarvan zijn er een pak meer dan vroeger. Of hoe de retour van het ene dier soms dat van een ander inluidt. Nog zo’n voorbeeld: er zijn niet enkel meer otters omdat ze niet langer bestreden worden, maar ook omdat de zuiveringswerken van Aquafin de waterkwaliteit in rivieren en stromen danig hebben opgekrikt. En dat geeft dan weer meer vis.
Zijn we er dan? Verre van. De retour van een rist wilde dieren is goed nieuws, want positief voor de biodiversiteit. ‘Maar over het algemeen gaat het niet goed met de zoogdieren in Vlaanderen’, waarschuwt Diemer Vercayie van Natuurpunt. ‘Twee op de drie zijn op een of andere manier bedreigd. De toestand vandaag is over het algemeen slechter dan in de periode 1987-2002. Een aantal soorten doet het wel beter, maar ‘goed’ is vaak nog overdreven. De wolf is nog niet terug, en het is maar zeer de vraag of hij ooit kan terugkeren in Vlaanderen met zijn versnipperde natuur en dicht wegennet. Er gaan trouwens elke dag nog twee voetbalvelden open ruimte verloren in Vlaanderen.’
Gedekte tafel
Soms zegt een stijgende populatie ook niet alles. Zo neemt het aantal everzwijnen naar verluidt flink toe, maar dan vooral omdat er door de klimaatopwarming meer eikels zijn en boeren erg veel maïs planten. De dieren worden ook geregeld gevoederd door jagers. ‘Everzwijnen hebben overal een gedekte tafel. Dan staat er geen rem meer op’, zegt Tim Adriaens.
Hij stelt in één adem dat het voor de overheid een uitdaging wordt de ‘confrontatie’ tussen mens en wilde dieren in goede banen te leiden. ‘Want die komt er. Voor everzwijnen is dat nu al een issue. Ze woelen nietsontziend hele percelen om. En als die wolf er komt en schade aanricht, moet de overheid beseffen dat boeren die op de overheid kunnen verhalen.’ Het kabinet van Joke Schauvliege laat weten dat er ‘veel over de wolf gesproken en geschreven wordt, maar in Vlaanderen nog geen enkele is waargenomen.’ ‘Het lijkt ons daarom voorbarig om mensen en middelen vrij te maken voor actieplannen.’
Jan Loos van Landschap vzw, tevens de vereniging achter de site welkomwolf.be: ‘Ik verwed er een schaap op dat binnen de ambtstermijn van Schauvliege ergens in België en misschien wel in Vlaanderen een wolf opduikt. In Nederland dook hij op in landbouwprovincie Groningen en doorkruiste hij agglomeraties. En wij zouden geen baat hebben bij preventieve maatregelen? Dat is de kop in het zand steken. Aan de lijst met comebacksoorten kan je gerust de struisvogel toevoegen.’
Bron: De Tijd
|
http://www.tijd.be/cultuur/algemeen/...11172-7762.art
Wil men deze dieren kansen bieden dan zal Vlaanderen zijn groene gebieden beter moeten ordenen, verbinden en vergroten zodat grote dieren voldoende leefruimte krijgen om zich duurzaam op te houden in onze contreien. |
