Politics.be - Einde-tot-einde versleuteling van Signal : "Snowden-approved"

Wat meer uitleg over Whatsapp en de technologie die erachter zit. Voor alle duidelijkheid, Whatsapp is niet "Snowden-approved". Snowden maakt geen reclame voor Whatsapp. Signal draagt z'n goedkeuring weg, Whatsapp niet. Het heeft ermee te maken dat Whatsapp overgenomen is door Facebook, een bedrijf dat een zeer slechte reputatie heeft voor wat respect voor privacy betreft.

De nieuwe beveiliging van WhatsApp – De stap naar end-to-end-encryptie
_{6 apr 2016}

End-to-end-encryptie
End-to-end-encryptie laat de versleuteling plaatsvinden op de telefoon van de zender. Het voordeel daarvan is dat het bericht nooit in de vorm van gewone tekst via internet wordt verstuurd. De boodschap is op die manier immers gedurende het hele verzendproces versleuteld en wordt pas leesbaar op het moment dat de ontvanger de boodschap op zijn telefoon ontvangt. Dat betekent dat een tussenliggende server of een meeluisterende derde geen inzicht heeft in de inhoud.

Het Signal-protocol
De manier waarop WhatsApp deze vorm van encryptie heeft geïmplementeerd staat bekend als public key encryption, oftewel encryptie op een basis van een publieke sleutel. Dit houdt, eenvoudig weergegeven, in dat elke WhatsApp-gebruiker automatisch lokaal een publieke sleutel aanmaakt en daarnaast een geheime privésleutel heeft, die ook bij WhatsApp niet bekend is. Samen vormen deze twee sleutels een sleutelpaar en staan ze in een wiskundig verband. (...)

Voor de encryptie van berichten maakt WhatsApp gebruik van het bewezen encryptiealgoritme 256-bit-AES, dat bekendstaat als veilig. Deze standaard wordt ook aangeraden voor het beveiligen van bestanden die beschermd moeten zijn tegen kraakpogingen door kwantumcomputers. (...)

De hiervoor weergegeven encryptie in WhatsApp vindt plaats aan de hand van het zogenaamde Signal-protocol. Dat stond eerst bekend als het TextSecure-protocol, dat vervolgens weer is afgeleid van OTR. Een van de voordelen van dit protocol is dat het forward secrecy implementeert. Dat houdt in dat er steeds een tijdelijke sleutel wordt gebruikt om berichten van encryptie te voorzien. Als een aanvaller in het bezit komt van een sleutel, voorkomt dit dat hij alle in het verleden liggende gesprekken kan inzien. Dus ook al wordt een versleutelde tekst onderschept, hij blijft geheim. Ook WhatsApp kan de berichten, die via zijn eigen servers verzonden worden, niet inzien. Met de implementatie van het Signal-protocol heeft WhatsApp een belangrijke stap genomen. Het protocol staat bekend als zeer veilig en het feit dat het opensource is, draagt hier alleen maar aan bij. (...)

Toegang door derden
Door de zojuist genoemde maatregelen is het ook voor WhatsApp niet mogelijk om de berichten, die via zijn eigen servers verzonden worden, in te zien. Daar staat tegenover dat het Signal-protocol weliswaar opensource is, maar dat niet te verifiëren is of WhatsApp de in zijn whitepaper beschreven technieken daadwerkelijk op die manier in de dienst heeft geïmplementeerd. De broncode van de rest van de software is namelijk niet publiekelijk beschikbaar en het is altijd goed om in het achterhoofd te houden dat het bedrijf in handen is van Facebook, dat een slecht imago heeft als het gaat om privacy. De dienst heeft wel stappen ondernomen om het vertrouwen van gebruikers in de encryptie te vergroten. Zo is het mogelijk om de sleutels van andere gebruikers te verifiëren met een qr-beveiligingscode, waarmee vastgesteld kan worden of de sleutel van de gesprekspartner inderdaad overeenkomt met de sleutel op de server van WhatsApp. Daarmee kan de sceptische gebruiker controleren of er geen partij tussen hem en de gesprekspartner in zit, die met een man-in-the-middle-aanval berichten onderschept door partijen te voorzien van valse sleutels. De optie om een waarschuwing te ontvangen als de beveiligingscode van een contact is gewijzigd staat helaas standaard uit, maar is via de beveiligingsinstellingen handmatig in te schakelen. (...)

Er zijn echter wel andere gegevens die WhatsApp aan derden kan verstrekken. Dat zijn zogenaamde metagegevens, waaruit bijvoorbeeld blijkt wanneer een bericht is verzonden en tussen welke partijen dat gebeurde. Uit de privacy policy van WhatsApp blijkt dat het bedrijf deze gegevens opslaat. Bijvoorbeeld partijen als de NSA hebben aangegeven dat ze vaak meer hebben aan de metagegevens dan aan de inhoud van een bericht. De context van deze uitspraak was dat gebruikers van encryptie, zoals PGP, door het gebruik juist meer opvallen bij de dienst. Het is dus maar de vraag hoe de NSA daar nu tegenaan kijkt, aangezien WhatsApp meer dan een miljard gebruikers telt. Toegankelijke encryptie is hiermee voor een enorme groep mensen beschikbaar gekomen. Het verdient ook aandacht dat WhatsApp regelmatig vraagt om een back-up uit te voeren van gevoerde gesprekken naar bijvoorbeeld Google Drive of iCloud. Het is onduidelijk of deze back-ups ook versleuteld plaatsvinden. Volgens een beveiligingsonderzoeker zijn deze backups inderdaad niet versleuteld, wat een veiligheidsrisico kan vormen.

En nu?
Op basis van de zojuist genoemde voorbehouden zou men kunnen concluderen dat het door WhatsApp geïmplementeerde systeem minder veilig is dan het op het eerste gezicht lijkt. Die conclusie is echter iets te haastig getrokken. WhatsApp heeft veel juiste keuzes gemaakt in de implementatie. Zo heeft het bedrijf ervoor gekozen om een bewezen protocol te gebruiken en niet een eigen systeem te ontwikkelen, waardoor op een gegeven moment ongetwijfeld gebreken naar boven waren gekomen. Er is ook geen sprake van een haastige invoering, maar van een langlopend traject in samenwerking met een gerenommeerde naam in de cryptowereld, Moxie Marlinspike. Het feit dat de broncode van het protocol openbaar te raadplegen is en dat gebruikers met behulp van een qr-code een verificatie kunnen uitvoeren, spreekt ook in het voordeel van het bedrijf. Het belangrijkste is dat toegankelijke encryptie hiermee voor een enorme groep mensen beschikbaar is gekomen. Hoewel het systeem nog niet perfect is, gaat het om een grote stap richting privacy by design, die als voorbeeld kan dienen voor andere ontwikkelaars en bedrijven. De gesloten broncode van WhatsApp blijft echter een zorgwekkende factor, waardoor gebruikers moeten afgaan op vertrouwen in plaats van op een geïnformeerde keuze.