Politics.be - De Vlaming en zijn luie krent

De Vlaming en zijn luie krent

EEN aantal auteurs roept in een bijdrage van 9 november in De Standaard progressief Vlaanderen op een front te vormen om een antwoord te bieden op de uitdagingen waarmee de multiculturele maatschappij ons confronteert. We hadden graag gezien dat over een dergelijk belangrijk onderwerp niet de helft van de bevolking uitgesloten wordt, maar dat iedereen - progressief én conservatief - een inbreng kreeg.

Een mythe, gelukkig maar

Het is jammer dat de auteurs niet verder komen dan het intrappen van open deuren en - o ironie - gevangen zitten in de mythe die zij bestrijden. Want natuurlijk is de Vlaamse identiteit een mythe. Dat is net het wezenlijke kenmerk van identiteit: een mythe geconstrueerd uit imaginaire identificaties.

De menselijke identiteit hangt van talloze factoren af. We zien mekaar door de spiegel die ons wordt voorgehouden door onze omgeving. Volksverbonden identiteit wordt gevoed door parameters die doorheen de geschiedenis niet steeds dezelfde zijn of hetzelfde gewicht hebben in de identiteitsvorming.

Wat is een Vlaming? Veel boeken hebben nog geen sluitend antwoord opgeleverd. Maar het gevoel Vlaming te zijn wordt wel bepaald op basis van onder andere een gemeenschappelijke taal, de aanwezigheid van politieke en administratieve instellingen en een gedeeld katholiek verleden. We hoeven er de Vlaamse literatuur maar op na te lezen, van Claus tot Mortier, om vast te stellen hoe dat verleden in onze denkwereld ingebakken is.

Het speelt bij de identiteitsvorming van een volk zelf helemaal geen rol of bepaalde gebeurtenissen waarop het zich beroept (zoals 1302) historisch correct zijn of volledig gedeconstrueerd kunnen worden. De ontwikkeling van een identiteit, zowel bij elk individu als bij elk volk, geschiedt altijd op basis van een samengaan van feitelijkheden en fantasieën. Voor het identiteitsbesef hebben beide evenveel realiteitsgehalte.

Ook de Vlaamse identiteit is dus een mythe. Gelukkig maar, want zonder mythe was er van een identiteit geen sprake. Daarin bestaat net de sterkte en levensvatbaarheid van identiteit. En uiteraard is ook de Vlaamse identiteit dynamisch en veranderlijk. Maar waarom is de hele argumentatie van de auteurs dan opgesteld vanuit de premisse van een tweeslachtig Vlaanderen dat bestaat uit een blanke autochtone bevolking en een gekleurde moslimgemeenschap?

Dat superioriteitsdenken toch

Feitelijk stellen de auteurs dat autochtone Vlamingen best wat minder schreeuwerig en moralistisch mogen doen en de moslims hun eigen emancipatiebeweging moeten gunnen. Want, zo luidt de redenering, vroeger heeft Vlaanderen de sociale strijd ook vanuit een christelijk geïnspireerde visie aangebonden. Met die vergelijking zien de auteurs wel een niet onbelangrijk detail over het hoofd, namelijk die multiculturele maatschappij die zijzelf zozeer in bescherming nemen. Of anders gezegd, het Vlaanderen van vandaag is niet meer het - veel monolithischere - Vlaanderen ten tijde van de sociale strijd en de autochtone bevolking kan het zich niet permitteren op haar luie krent te blijven zitten en te wachten op het grote licht dat er in de islam misschien wel eens zou kunnen komen en dat een eerste emancipatiebeweging op gang zou brengen.

Toch is er hoop. Ook de laatste wagon van progressief Vlaanderen - waartoe wij de auteurs mogen rekenen? - beseft nu eindelijk dat de strategieën om het Vlaams Blok af te remmen contraproductief hebben gewerkt. Anno 2004 en na zoveel verkiezingsoverwinningen van het Blok op rij, mogen wij ook hen eindelijk aan boord hijsen. Nu nog de koers van het schip bepalen. En dat voorspelt weinig goeds, want de auteurs blijven bij het aloude recept zweren: dat van de struisvogelpolitiek.

De verwezenlijkingen van het verlichtingsdenken, zoals de vrouwenemancipatie, worden geminimaliseerd, terwijl in dezelfde adem de achtergestelde ideeën met betrekking tot de positie van de vrouw in moslimkringen onder de mat worden gemoffeld.

Inderdaad, ook voor autochtone vrouwen is er nog werk aan de winkel, maar wij betwijfelen of westerse vrouwen in de schoenen van hun islamitische seksegenoten zouden willen staan. En hier heb je het. Dat superioriteitsdenken van het Westen leidt enkel tot ’elitisme en racisme’, dat de auteurs beschouwen als de schaduwzijde van het verlichtingsdenken. Misschien moeten zij maar eens hun oor te luister leggen bij sommige Marokkaanse of Turkse gemeenschappen, en horen hoe zij zich soms uitlaten over mekaar. Het is nogal hilarisch te lezen dat racisme - een verschijnsel van alle tijden en alle culturen - zou voortspruiten uit ons westerse denken.

Laten we mekaar dus eindelijk geen rad meer voor de ogen draaien en toegeven dat de islamitische gemeenschap een enorme afstand heeft af te leggen om zich onze democratische waarden eigen te maken. Het is onze plicht nu eens duidelijk de regels uit te leggen en maatregelen te nemen om ze ook af te dwingen. Respect voor onze democratische principes kunnen we echter alleen maar verkrijgen als we die zelf met overtuiging uitdragen en het cultuurrelativisme verwerpen. Afwachten is geen optie. Ook progressief Vlaanderen mag daarbij niet afzijdig blijven.