| Anna List |
2 december 2019 07:31 |
zwarte Sinterklaas
Citaat:
? Pietendebat
Sint-Mauritius ontmoet Sinterklaas: kan zwarte Sint Zwarte Piet doen vergeten?
Apollinaire Djouomou en Jan Haegeman. De zwarte Sint-Mauritius kan het goed vinden met de witte Sinterklaas.
Tientallen kinderen hebben kennisgemaakt met een zwarte Sinterklaas: Sint-Mauritius. Geen onderdanige slaaf maar de beste maat en collega van de grote kindervriend. ‘Dit verhaal is al vaak veranderd. Waarom zouden we niet het racisme en de agressie eruithalen?’
? ... door Barbara Debusschere1 december 2019, 19:37
Terwijl sommige steden of scholen kiezen voor ‘roetpieten’ of bij een Sinterklaas-intrede melden dat ‘piet ziek is’, hebben Audrey Boucksom en Aline Bosuma van de Brusselse vzw Belgîk Mojaîk een compleet nieuw sintverhaal bedacht om de pietendiscussie te ontmijnen: het verhaal van de heilige Sint-Mauritius.
Dat was in de derde eeuw een zwarte Egyptenaar die diende in een Romeins legioen maar weigerde medechristenen te doden. Hij bekocht dat met de dood. Aan die historiek knopen Boucksom en Bosuma een ingenieus vervolg waarbij zwartepiet als een groot misverstand naar de prullenbak wordt verwezen.
“Terwijl Sint-Nikolaas een bisschop uit Myra was, waar nu Turkije ligt, was Sint-Mauritius een heilige uit Thebe, waar nu Egypte ligt”, vertelt Bosuma aan kinderen die muisstil op kussentjes zitten in het AfrikaMuseum. Ze maken hier dit weekend als eerste kennis met de ‘zwarte sint’.
“Allebei waren ze rijk en besloten ze naar Europa te trekken om daar één keer per jaar kinderen te overladen met cadeautjes”, vervolgt Bosuma. “Ze werden vrienden en collega’s. Maar Sint-Mauritius werd scheef bekeken. ‘Waar hij vandaan komt,’ zo zeiden de mensen, ‘slaan ze je met een zweep.’ Niemand wilde geloven dat hij even goed was als Sinterklaas. Sindsdien vertellen we over Zwarte Piet, die straft en de slaaf is van de sint. Maar dat is niet het echte verhaal.”
De vertelling is nog eens ingebed in een alledaagse schoolsituatie. Het is omdat de kinderen zo bang zijn van Zwarte Piet dat ze de verjaardagsinvitatie afwimpelen hun zwarte klasgenootje, wiens vader zou lijken op het hulpje van de sint. Pas wanneer het meisje het ‘echte’ verhaal van Sint-Mauritius ontdekt en het aan de anderen vertelt, komt iedereen naar haar feest.
Sint-Mauritius en Sinterklaas spelen voor de kinderen, die het heel plezant vonden.
Met de zweep
Na de voorstelling schuifelen de kinderen gespannen door de museumgangen, op zoek naar de twee sinten. In een zaal waar twee tronen pronken, krijgen ze het duo te zien. Sint-Mauritius draagt een prachtig okerkleurig gewaad, inclusief mijter.
“Heel plezant, zo’n witte en zwarte sint”, reageert Heleen Vandenbosch (8). “Ik weet nu dat de sint niet echt is, maar ik hou zo van verhalen. Ik ben blij dat ik nu ook dit ken.” Papa Tom waardeert het initiatief. “Niet dat wij zo met het debat bezig zijn. We gaan hierna naar een gewone sinterklaasintrede. Maar deze versie klopt en is toch zonder Zwarte Piet, die soms echt angstaanjagend is.”
Toch is niet iedereen overtuigd. “Ik wil eigenlijk niets zeggen in de krant”, zegt een vader van drie. “Dit moet eerst wat bezinken.”
Dat niet iedereen Sint-Mauritius in de armen zal sluiten, beseffen Bocksum en Bosuma. “Iemand mailde dat het altijd een roetpiet is geweest en dat wij de brave Belgen met rust moeten laten”, zegt Bocksum. Maar, zo benadrukt ze, dit verhaal lag nooit vast. “Waar ik vandaan kom, de Franse Elzas, heeft de Sint geen Afrikaanse slaaf. Zijn hulpje is meer een heksachtige figuur. Toen ik in België de Afrikaanse Zwarte Piet ontdekte, was ik geschokt. Die versie is in de koloniale periode gepopulariseerd. Waarom zouden we die per se moeten houden? Wij gaan hiermee het racisme niet oplossen, we doen alleen een suggestie voor een andere kijk op dit verhaal.”
De twee sinten zijn al even gemotiveerd. “Studies tonen dat zwarte kinderen zich getraumatiseerd voelen door zwarte piet”, zegt Apollinaire Djouomou, die Sint-Mauritius speelt en pedagoog is. “Waarom zouden we ze met die oude boodschap blijven voeden?” ‘Sinterklaas’ Jan Haegeman wijst ook op het agressieve karakter van Zwarte Piet. “In het Frans zegt men ‘Père Fouettard’ ofwel ‘Vader die met de zweep slaat’. Ook dat is toch niet meer van deze tijd?”
Volgens Jorijn Neyrinck, expert bij de Werkplaats Immaterieel Erfgoed, is de zwarte sint een waardevolle bijdrage. “Het idee dat er één authentieke versie bestaat die moet primeren, strookt niet met de realiteit. Vroeger werden bij volksgebruiken levende katten van torens gesmeten en vinken blind gemaakt. Tot de samenleving of de wetgever besloot dat dat niet meer van deze tijd was en de traditie werd aangepast. We zitten nu ook met de Zwarte-Piet-traditie in zo’n fase.”
Audrey Boucksom (l.) en Aline Bosuma (r.). ‘Iemand mailde dat het altijd een roetpiet is geweest en dat wij de brave Belgen met rust moeten laten’, zegt Bocksum, die uit Frankrijk komt. Beeld Thomas Nolf
Unesco en de Vlaamse overheid erkennen die veranderlijkheid. “De Unesco-Conventie over immaterieel erfgoed en de Vlaamse vertaling ervan geven duidelijk aan dat erfgoed dynamisch is en dat wederzijds respect en dialoog centraal staan. Nu gaat de aandacht naar stereotiepen en vragen over racisme. Ook het carnaval van Aalst komt kwam zo dit jaar in opspraak. Bij zoveel spanningen zie je dan vaak alternatieven ontstaan. Het gesprek rond nieuwe en eigentijdse vormen van tradities, aangepast aan onze tijd, wordt zo volop in de samenleving gevoerd. Sint-Mauritius is daar een voorbeeld van.”
Al hoefden de makers volgens Neyrinckx niet eens terug te grijpen naar een echte heilige. “Daar gaat het vandaag misschien niet eens meer om. Maar wie weet. Als er voldoende draagvlak voor is, kan deze figuur overeind blijven in het sintverhaal van de toekomst.”
|
ik ben niet iemand die mordicus vasthoudt aan 'zwarte Piet', ik ben zelfs van mening dat als er mensen zijn die dit als kwetsend ervaren, er geen probleem is met roetpieten (piet komt immers door de schouw)
maar de indoctrinatie op onze scholen mag nu wel stoppen, dit is er ferm over.
https://www.demorgen.be/nieuws/sint-...eten~b21fff39/ |
