Politics.be - Parijs-Roesbeke valt in het water

Geachte heren

Dit jaar zal de wielerwedstrijd Parijs-Roesbeke toch niet doorgaan.

Dit betekent goed nieuws voor de streekgebonden inwoners:

- geen drukte, lawaai en relschoppers
- geen afgezette wegen
- geen bijkomend zwerfafval

Als de heren zo nodig willen rijwielen, wordt hen de volgende raad gegeven:

Neem ook het rijwiel om naar uw werkplek te gaan, boodschappen te doen of vrienden/verwanten te bezoeken.

Dit brengt de volgende voordelen met zich mee die bovendien een voordelige oplossing biedt voor allerhande vraagstukken:

- minder doden, vervuiling, lawaai en wegschade
- gezonder lichaamsgewicht
- betere verkeersdoorstroming

Tot slot, wordt hier de mogelijkheid benut om ook de verschillende benamingen van de oud-Vlaamse stad Roesbeke (Robaais, Roubaix) te belichten.

Citaat:

De stadsbenaming in het Rijselse is van Germaanse oorsprong en blijkt een samenstelling van de woorden *rausa (= riet) en *baki (= beek) te zijn. Indien de stadsnaam een gewone Nederlandstalige klankontwikkeling doorlopen zou hebben, dan zou men van "Roesbeke" of "Rozebeke" spreken vgl. Roeselare/Roulers.

Deze Germaanse nederzetting moet al zeer voeg verwaalst (geromaniseerd) zijn. Dit blijkt aan de ene zijde door het ontbreken van de algemeen doorgevoerde Germaanse klankwissel (Umlaut) a > e die tijdens de achtste of negende eeuw door een opeenvolgende i bewerkstelligd werd. Zo werd het oud-Germaanse *baki dus een Middelnederlands "beke".
Aan de andere zijde is de benaming ook door een vroegmiddeleeuwse Romaanse (Waalse) klankontwikkeling getroffen waarbij een plofklank (plosief) -k- onder invloed van een verhemelteklank (palataal) tot een sisklank (sibilant) aangeblazen (geassibleerd) werd. Het oud-Germaanse *baki werd in dit geval "baix", "bais" of "bas". Het teken x in "baix" is een andere weergave voor dezelfde sisklank, vgl. Auxerre (< Autissiodorum, Middelndl. Antsore), Bordeaux (< Bordeus < Burdegale, Middelndl. "Huge van Bordeeuws", Spaans Burdeos, maar Baskisch "Bordele", Brits ofte Bretoens: "Bourdel"!), Bruxelles (< Brussel), Luxembourg (< Lussembourg < Lützenburg, Middelndl. Lutseborg, onverschoven: "Lettenburg", uitspraak ter plekke nu: Lëtzebuerg)
De sisklank in het woordeinde viel tijdens de zestiende in de uitspraak weg. Uitzonderingen zijn "six" (zes) en "dix" (tien).
Bovendien zijn de veld en gehuchtnamen er altijd Waals geweest, bv. "les Hauts-Champs" (= Hoogveld). Dit laatste voorbeeld gaf aanleiding tot de goed gekende winkelbenaming "Auchan" in het naburige Ronk/Roncq. Toch blijkt de Vlaamse invloed bij de Waalse veldnamen toch sterk geweest zijn door bv. het zetten van het bijvoeglijk naamwoord voor het zelfstandig naamwoord: la Verte Rue (= Groene Strate) en "le Blanc Seau" (= Witte Seule, "seule" is een West-Vlaams woord van Waalse oorsprong voor een watervat). In het noordwestelijke richting en meer bepaald in de gemeenten Busbeke/Bousbecque, Deulsemonde/Deûlémont, Halewijn/Halluin, Linsele/Linselles, Zuid-Komen/Comines, Zuid-Waasten/Warneton en Zuid-Wervik/Wervicq-Sud (eertijds: Wervy) zijn er daarentegen wel heel wat Vlaamse veld -en gehuchtnamen te tellen.

De evenknie van Roubaix-Roesbeke zijn in West-Vlaanderen: West-en Oostrozebeke, in Oost-Vlaanderen: Rozebeke, in Vlaams-Brabant: Roosbeek, in Waals-Brabant: Roosbeek (= Rebecq, late ontlening met klankwissel a > e) en in Henegouwen: Rozebeek (= Rebaix, vroege ontlening ) en in het Hoogduits: Rohrbach.
In de Zuidelijke Nederlanden bestaat een west-oost verhouding bij de weergave van het woord "beek". In de westelijke Vlaamse helft luidt de gewestelijke uitspraak "beke" en wordt het woord bij de dorpsnamen als dusdanig gespeld. In de oostelijke Brabants-Limburgse helft heerst de spelling en uitspraak "beek". Oorspronkelijk gold over het gehele Middelnederlandstalige taalgebied de spelling en de uitspraak "beke". In de loop van de nieuwe tijd viel de eind -e in de Brabantse tongvallen weg (e-apocope), zoals hierboven reeds aangehaald. Deze klankontwikkeling werd in het Hollands en het Limburgs overgenomen en werd later ook maatgevend voor het Algemeen Nederlands.

De oorspronkelijk Germaanse benaming, die trouwens in een oorkonde uit 1169 als Rusbaco" (met Latijnse uitgang) verscheen, werd door de Vlamingen vergeten. Later steeg het belang van de stad en werd de verwaalste benaming Roubaix (toenmalige spelling: Robais) terug door de Vlamingen als "Robaeys" (huidige spelling: Robaais) ontleend. De vervlaamste benaming zou enige tijd algemeen gebruikt geweest zijn daarop wijst de in West-Vlaanderen niet zelden voorkomende achternaam "Vanrobaeys". De sisklank was trouwens destijds bij de ontlening in de uitspraak nog niet verdwenen.

Vandaag de dag zijn zowel de oorspronkelijke Nederlandstalige benaming "Roesbeke" als het vervlaamste "Robaais" uit het taalgebruik verdwenen, zelfs in de tongvallen van de dichts liggende Vlaamse steden zoals Kortrijk (Kortrik) en Menen (Mêende). In de Meense en de Kortrijkse tongval luidt de stadsnaam "Roebei" [ru'b?i], doch zei men te Kortrijk vroeger ook "Rebee" [r?'be:]. Andere voorbeelden van wederzijdse ontleningen zijn:

Herzele > Herseaux (Hersels, Hersiauls) > Herzeeuw (bij Moeskroen)
*Cassanetum (Lat. "eikenbos") > Kezenet (Vlaams), Quesnoy (Waals) / Quesnoy > Ke(i)noot

Tijdens de negentiende eeuw werd door Heel-Nederlandse lieden zoals Dhr. J. Winkler de spellling "Roodebeke" en later door de Vlaamsgezinde heer J.-M. Gantois de spelling "Robeke" gebezigd. Beide spellingen zijn van kunstmatige aard en het gebruik ervan dient daarom geweerd te worden. De spelling "Robeke"zonder tussen -s- voor Robecq bij Betuine/Béthune is eveneens verkeerd. De enig goede, rein Nederlandse naam voor Roubaix zou volgens mij "Roesbeke" kunnen zijn daar er al enkele Rozebeke's in het Vlaamse Gewest zijn.

Hoogachtend