Politics.be - Voorbeeldland Portugal

Wel wel ... het kan dus.
Zeer mooie cijfers.
Zelfs al hebben ze flink van de lat gehad (iets wat volgens wappies en antivaxxers niet mogelijk is, en niet gebeurd is)

titel: 98 procent gevaccineerden en 7 keer minder besmettingen dan bij ons: op zoek naar het mirakel van Portugal
https://www.hln.be/nieuws/98-procent...ugal~a030ac1e/

Citaat:

“Zeg tegen een Portugees dat mondkapjes mogen maar niet moeten en hij zal het toch dragen. Bij Belgen is dat precies het omgekeerde. D?*t is de verklaring van de goeie coronacijfers hier: Portugezen zijn volgzame mensen.” In het voorjaar stortte het ziekenhuissysteem nog in, stonden de ambulances in file en stierven er 300 mensen per dag. Nu heeft het land de hoogste vaccinatiegraad ter wereld en hebben ze 7 keer minder zieken dan in België. Maar betekent dat ook ze het leven er terug in volle zwier leven? Een verslag uit Lissabon.
Sven Spoormakers 06-11-21, 06:45

Lees alles over het coronavirus in ons dossier
Lees ook

OVERZICHT. Coronacijfers stijgen iets minder snel
OVERZICHT. Coronacijfers stijgen iets minder snel

Ze dragen ze overal. Op de tram en in de metro, want daar moet het nog. In winkels, shoppingcentra en supermarkten, ook al hangen er nergens bordjes met ‘mondmasker verplicht’. Wanneer ‘s middags de kantoren sluiten, stromen de mensen naar buiten met eentje over mond en neus. Zitten mensen op een terras, zetten ze hun masker op wanneer ze het café of restaurant naar binnen stappen. Zelfs op straat: overal mondmaskers. Ouden van dagen, leunend op hun wandelstok. Hangjongeren in hippe joggingpakken. Kantoorklerken in pak en das. Stijlvolle brunettes op hoge hakken. Het lijkt wel alsof de Portugezen verslaafd zijn aan hun mondmaskers. “Binnenkort moeten we nog campagne voeren om het de mensen af te leren”, lacht viroloog Pedro Simas (56) van de Katholieke Universiteit van Lissabon. Hij is de Portugese evenknie van Marc Van Ranst: hij wéégt op het Portugese covid-beleid.
Viroloog Pedro Simas: "Binnenkort moeten we nog campagne voeren om mensen af te leren een masker te dragen."
Viroloog Pedro Simas: "Binnenkort moeten we nog campagne voeren om mensen af te leren een masker te dragen." © Photo News
Rode brug

Het is winter in Lissabon. Daar moet u zich de zon bij voorstellen en een aangename 18 graden overdag. ‘s Avonds daarentegen, wanneer de zon is weggezakt in de Taag en de kille wind vanuit de Atlantische Oceaan landinwaarts trekt, is een winterjas geen overbodige luxe. Een mondmasker dus evenmin: dat behoort sinds lang tot de standaarduitrusting van de Portugezen - winter én zomer. “Wij hebben er nooit tekort gehad. Onze ministers hebben meteen bij het begin van de pandemie het belang daarvan benadrukt. Niet zoals in België, waar men zei dat een masker niet hielp om te verhullen dat er geen waren”, zegt Greta Haelterman (63).

We hebben het virus verslagen. Het is niet uitgewist, maar de aanwezig?*heid van het virus bedreigt de samenle?*ving niet meer.
Viroloog Pedro Simas

In 2005 vertrok ze uit Roosdaal-Pamel naar Lissabon. Twee jaar zou ze, met haar gezin, in de Portugese hoofdstad werken bij het Europees Agentschap voor Maritieme Veiligheid. Hun kantoren kijken statig uit over de Taag en de Ponte de 25 Abril - u kent ze misschien, die rode brug die van ver op de Golden Gate in San Francisco lijkt. Onthoud die datum trouwens, want de gebeurtenissen van 25 april speelt straks in dit verhaal nog een rol. Intussen is Greta ingeburgerd, sinds augustus met pensioen en niet van plan om ooit nog te vertrekken. “Het leven is hier goed”, zegt ze en neemt een teug van haar hete muntthee op een terras aan de oever van de Taag.
Greta Haelterman en haar dochter Amber wonen in Portugal. "Portugezen, van welke leeftijd ook, hebben respect voor het algemene belang.”
Greta Haelterman en haar dochter Amber wonen in Portugal. "Portugezen, van welke leeftijd ook, hebben respect voor het algemene belang.” © Photo News
Epidemie voorbij

Wat ook goed is, en wat de reden is waarom de wereld tegelijk bewonderend en afgunstig naar Portugal kijkt, zijn de coronacijfers. Om te beginnen: er zijn nog besmettingen, maar vergeleken met ons land zijn de aantallen verwaarloosbaar. Op woensdag 3 november kwamen er in heel Portugal 1.074 nieuwe coronazieken bij, op een bevolking van 10,3 miljoen mensen. In België, met 11,5 miljoen inwoners, waren dat er gemiddeld 7.234 of zeven keer meer. In Portugal vielen er die dag 9 coronadoden te betreuren, in België 20. In Portugal kwamen er 287 mensen in het ziekenhuis terecht, bij ons: 236. Portugal test per dag zo’n 30.000 mensen en 2,4% is positief. In België: 77.050 tests en - hou u vast - 9,5% positieven.

“De epidemie is voorbij. Corona is nu in endemische staat in Portugal”, zegt Simas. Voor een goed begrip: endemisch betekent dat de infectie aanwezig blijft onder de bevolking, maar dat het aantal nieuwe besmettingen onder het niveau van het aantal genezen patiënten blijft. “Met andere woorden: we hebben het virus verslagen. Het is niet uitgewist, zoals we ooit met pokken en polio hebben gedaan, maar de aanwezigheid van het virus bedreigt de samenleving niet meer. Covid-19 zal, zoals we het nu kennen in Portugal, af en toe de kop opsteken zoals de griep. Maar mensen zullen er niet meer massaal aan overlijden en de ziekenhuizen zullen niet meer overbelast geraken.”

Er zijn eigenlijk geen volwasse?*nen over om te vaccineren. We zijn dan ook al een tijdje bezig met iedere 65-plus?*ser en mensen met risicofac?*to?*ren een derde prik te geven.
Viroloog Pedro Simas

100% gevaccineerd

De reden voor dat Portugese succesverhaal is de waanzinnig hoge vaccinatiegraad: 86,2% van de bevolking heeft er twee prikken gekregen - dat is op het minuscule Gibraltar na het hoogste aantal ter wereld. Trek er de kinderen van 12 jaar van af - zij komen nog niet in aanmerking voor een prik - en je eindigt op een fenomenale 98% gevaccineerden. Van de 65-plussers is zelfs 100% volledig gevaccineerd - het lijkt statistisch haast onmogelijk, maar toch is het zo volgens officiële Portugese cijfers. Simas: “Er zijn eigenlijk geen volwassenen over om te vaccineren. We zijn dan ook al een tijdje bezig met iedere 65-plusser en mensen met risicofactoren een derde prik te geven. In de loop van de december moet dat proces afgerond zijn.”
Photo News
© Photo News
Geen anti vaxxers

Maar hoe kom je in aan zo’n vaccinatiebereidheid? In de rest van Europa loopt de campagne ook, met precies dezelfde argumenten - samengevat: je wordt minder snel besmet, je wordt minder ziek als je besmet bent en je beschermt de kwetsbare mensen - en toch blijven de cijfers vér achter Portugal. België: 74,2% van de totale bevolking volledig gevaccineerd. Nederland: 67,9%. Frankrijk: 68,2%. Duitsland: 66,8%. Groot-Brittannië: 68,1%. Spanje: 78,9%. Italië: 72,7%. Denemarken: 75,7%. Zweden: 66,8%. Volgens Simas zijn er verschillende verklaringen te bedenken. “We hebben nauwelijks anti vaxxers, die het debat over het nut van het vaccin verzieken. Misschien ligt dat aan het feit dat we, in tegenstelling tot andere regio’s in Europa, een relatief lage scholingsgraad hebben. Het is algemeen bekend dat hoe meer mensen hogere studies hebben gedaan, hoe meer anti vaxxers er zijn. Mensen die dénken dat ze het beter weten, noem ik dat. ‘Wij luisteren niet naar experts, wij vormen wel onze eigen mening’ - dat idee.”

‘Het zijn familiemen?*sen, dus toen de lockdown tijdelijk werd opgeheven is iedereen bij elkaar op bezoek gegaan’, zegt Greta Haelterman. Gevolg: in januari en februari stond het ziekenhuis?*sys?*teem op barsten.

Files met ambulances

Maar vooral: Portugal heeft zich met pijn en smart door een dodelijke golf in het voorjaar van 2021 geworsteld. “De beslissing om alle maatregelen te schrappen om kerstmis te kunnen vieren, was noodlottig”, zegt Simas. Vier dagen lang mocht ?*lles, en dat hebben de Portugezen dan ook gedaan. “Het zijn familiemensen, dus toen de lockdown tijdelijk werd opgeheven is iedereen bij elkaar op bezoek gegaan”, zegt Greta Haelterman. Gevolg: in januari en februari stond het ziekenhuissysteem op barsten. “Mensen zijn de lange files met ambulances aan de ziekenhuizen niet vergeten”, zegt viroloog Simas. “De meer dan 300 doden op een dag. De noodzaak om zieken naar Oostenrijk te transporteren. De import van medisch materieel om de situatie de baas te kunnen. Bij het begin van de vaccinatiecampagne in december 2020 waren amper 60% van de Portugezen bereid om zich te laten prikken. Na die golf is het snel gekeerd. En dankzij Henrique Gouveia de Melo, natuurlijk.”
In januari stonden de ambulances in lange rijen voor de ziekenhuizen, zoals hier bij het Santa Maria Hospital in Lissabon. "Mensen waren dat niet vergeten, toen ze zich moesten laten vaccineren."
In januari stonden de ambulances in lange rijen voor de ziekenhuizen, zoals hier bij het Santa Maria Hospital in Lissabon. "Mensen waren dat niet vergeten, toen ze zich moesten laten vaccineren." © EPA
Anjerrevolutie

En toch. Er is meer aan de hand dan een geëerde militair in gevechtstenue die op televisie vergelijkingen maakt met een oorlog. De uitspraak van Gouveia de Melo, vice-admiraal van de marine en tot vorige maand commandant van de Portugese vaccinatiecampagne, over de keuze tussen twee routes - eentje waar een sluipschutter 1 dode maakt per 500.000 mensen en eentje die 1 op 500 fataal treft - is beroemd geworden. De veilige route was die van de gevaccineerden, de gevaarlijke die van de ongevaccineerden.

Portugezen zijn gehoorzaam. ‘Als we niet doen wat iedereen doet, worden we scheef bekeken’, redeneren ze. Dus blijven ze dat masker opzetten, om toch maar te vermijden dat ze ‘de schuld’ zouden krijgen.
Joost Van Belleghem (45)

“Het feit dat het een militair was die de lijnen uitzette, was belangrijk voor de Portugezen”, zegt Joost Van Belleghem (45). Hij woont sinds 2010 in Lissabon en heeft het land zich met pijn en smart door de zware tweede golf zien worstelen, tot Gouveia de Melo het heft in handen nam. “Portugezen hebben een groot vertrouwen in het leger. Dat is historisch gegroeid: het is het leger geweest dat het land heeft bevrijd van de dictatuur. Dat zijn de mensen nog niet vergeten.” Daar komt dus die 25ste april ter sprake: de dag van de Anjerrevolutie, de geweldloze staatsgreep op het regime van staatsleider Antonio Salazar en zijn opvolger Marcello Caetano in 1974.
Photo News
© Photo News
Scheef bekeken

Maar een deel van de verklaring ligt ook in de volksaard van de Portugezen. Ook dat is weer terug te voeren tot de tijd van de dictatuur, meent Van Belleghem. “Het heeft een tijdje geduurd voor ik onder Portugezen ingeburgerd geraakte: het zijn vriendelijke mensen, maar zomaar vreemden toelaten in hun leven, doen ze niet. Hebben ze iets nodig, zullen ze het aan de deur komen vragen. Pas als je aandringt, stappen ze de drempel over. Ze zijn, om het zomaar te zeggen, nogal gereserveerd. Dat komt dus uit de tijd van de dictatuur en van de PIDE, de geheime dienst. Er heerste toen een verklikkerscultuur en daar waren mensen bang voor. Een ander gevolg daarvan zie je, nu alle maatregelen tegen corona eigenlijk zijn opgeheven, nog: ze blijven een masker dragen, ook al moet het niet. Portugezen zijn gehoorzaam. ‘Als we niet doen wat iedereen doet, worden we scheef bekeken’, redeneren ze. Dus blijven ze dat masker opzetten, om toch maar te vermijden dat ze ‘de schuld’ zouden krijgen. Dat is dus een groot verschil met de Belgische mentaliteit: toen de maskers af mochten, droeg niemand ze nog.”

Portugezen, van welke leeftijd ook, hebben respect voor het algemene belang.
Greta Haelterman (63)

Respect voor algemeen belang

Met al dat goeie nieuws zou een mens denken dat de straten in Lissabon het toneel zijn van wilde bevrijdingsfeesten. Dat is het dus niet. “Er zijn wel opnieuw fuiven, hoor. De discotheken zijn ook terug open en daar komt veel volk - zonder het CovidSafe Ticket zoals in België”, zegt Amber (22), de dochter van Greta Haelterman. Ze studeert architectuur en kent de weg in het nachtleven. “De studenten zijn blijer dan een paar weken geleden: ze hebben zich precies daarom laten vaccineren, omdat het vaccin het paspoort naar de vrijheid was. Maar op de campus draagt iedereen nog een mondmasker en overal zijn er plaatsen waar je gratis een covid-test kan laten uitvoeren. Ik ben waarschijnlijk de meest voorzichtige van al mijn vrienden - ik ben nog niet naar een fuif geweest - maar niemand wil hier grote risico’s nemen.” “En dat”, vult haar moeder aan, terwijl ze het laatste slokje muntthee drinkt voor ze terug naar huis vertrekken, “is het verschil met de Vlamingen: Portugezen, van welke leeftijd ook, hebben respect voor het algemene belang.”
Photo News
© Photo News
De stoere uithangen

Het slotwoord is voor viroloog Pedro Simas. Want welke les moeten we in België trekken uit het Portugese succes? “Laat je vaccineren. Overtuig iedereen. Misschien werkt een generaal niet in uw land, maar zoek dan iemand die het wél kan. Er is maar één uitweg uit de coronacrisis: vaccins. Covid-19 is een blijver, net als de simpele verkoudheid, de griep en infecties van de luchtwegen. Er zullen, net als bij die andere virussen, seizoenen zijn met meer besmettingen. Dat is normaal: een mens loopt 2 ?* 3 keer per jaar een infectieziekte op. Maar blijf je met een substantieel deel ongevaccineerden in een samenleving, zullen de terugkerende coronagolven zwaarder blijven doorwegen - niet meer met zoveel doden en zwaar zieken als we hebben gekend, maar het zal het ziekenhuissysteem blijven belasten. Dus: hang niet de stoere uit en laat je vaccineren. Daar wordt iedereen beter van.”