Oorspronkelijk geplaatst door Der Wanderer
(Bericht 9910102)
Ondertussen merk ik dat er hier veel de vrijheid van meningsuiting bij het huisvuil willen zetten als het op hun idée-fixen aangaat. Los daarvan, wat je vraag betreft:
Het mimetisme werkt als katalysator van zowel leergedrag en coöperatie als conflict om objecten en dominantie. De meest primitieve manier - die een 'institutionalisering' is van het spontane mechanisme dat het 'zondebokmechanisme' heet - om daarmee om te gaan, is de kanalisering van het geweld tegen een collectief slachtoffer of een rituele vervanger ervan (het offer dus), maar bij uitbreiding ook tegen externe vijanden, al speelt daarbij ook een reëel conflict tussen 'stammen' een rol uiteraard. (Andere strategieën zijn verdeel-en-heers, de manipulatie via handel, distributie en 'democratie' kortom, en idealiter een maatschappij gegrond in de ethische ethiek - al zal je steeds een geweldsapparaat nodig hebben.)
Wat de kanalisering van het geweld betreft: dit gaat veelal gepaard met paranoïde idealisme. De groep is 'goed' en de 'aanvaller' is slecht. Dat geldt ook al intern. Denk aan de mythe van Romulus en Remus. Zogezegd, volgens de mythe, had Romulus de stadsmuren gebouwd, maar springt Remus er spottend overheen, waardoor hij 'rechtmatig' uitgeschakeld wordt. In werkelijkheid waren Romulus en Remus gewoon beiden hoofden van strijdende clans. Het Verschil wordt gevormd door de expulsie zelf waaraan zich een mythische voorstelling hecht van de eigen 'legitimiteit' (die van Romulus) en de bedreigende slechtheid van de ander. Dat zien we natuurlijk in oorlogssituaties ook, waarbij het nog steeds de vraag is welke expulsie en welk 'verhaal' het uiteindelijk zal halen.
Maar: zoals ook bij ruzies tussen mensen wordt het onderscheid tussen de strijdenden vaak tijdens het strijden net kleiner. De 'democraten' beginnen zelf zenders te verbieden; Poetin die aanvankelijk redelijke kritiek kon hebben op het Westen, ontpopt zich tot een banale veroveraar. Uiteindelijk telt enkel nog de overmacht die bepalend is voor het 'verhaal' dat zal overleven.
Nu: als ik het in een topic bv. heb over 'Russisch anti-imperialisme' dan bedoel ik dat natuurlijk niet in die mate ernstig dat ik echt zou menen dat Rusland 'het anti-imperialisme' zou personificeren. Ik poneer een alternatief verhaal dat de ene polarisatie uitbalanceert tegenover het bij ons dominante: geen balans in de zin van een 'evenwicht' maar net wijzend op de dedifferentiatie waarin elk hard onderscheid oplost.
Verder: het geweld creëert een eigen 'werkelijkheid' die door de waarnemingshorizon te vormen van alle betrokkenen daarbij wel degelijk 'werkelijk wordt', als een self-fulfilling prophecy: wat aanvankelijk 'paranoïde' is, wordt realistisch doordat het geweld alles in zich opzuigt. Niettemin is het, zonder in naïviteit te vervallen, m.i. mogelijk om toch aanknopingspunten voor een zekere mate van 'redelijkheid' te introduceren, al is het dan als vermenging van waarheid en 'partijdigheid' (volledige waarheid heeft zelden een plaats bij conflicten, tenzij je die echt kan overstijgen).
In concreto zou ik toegejuicht hebben als Poetin zich binnen zijn machtsontplooiing toch binnen die context 'redelijk' opgesteld had, dat hij niet tot een 'volle invasie' was overgegaan. Dat zou ook zijn verhaal nog enige geloofwaardigheid gegeven hebben.
Uiteraard staat dat alles nog ver van de echte oplossing: namelijk het mimetisme zodanig aanwenden dat men zich behoedt voor het conflict als zodanig en de leugens die eruit volgen, zonder zich anderzijds de voordelen van het mimetisme te ontnemen: de mogelijkheid tot synergie, die niet alleen primaire doelen in het leven makkelijker bereikbaar maakt maar bovendien de cultivering van convivialiteit, waarheidszin, wederzijdse zorg etc. in een maatschappij mogelijk maken, waarvan 'het praktische' overigens veeleer een uitvloeisel is: als de mimetische relaties goed zijn, regelt de rest zich doorgaans wel. Helaas is het zo dat het mimetische spiegelpaleis van het geweld in onze wereld te machtig is opdat dit échte alternatief voorlopig veel kans zou hebben op grotere schaal. Dat vergt eerst een verandering van de mens zelf, je kan dat niet zomaar 'opleggen' of decreteren.
|
