dinsdag 4 juli 2023
Verhofstadt en Vautmans torpedeerden eigenhandig Europese comeback voor De Bleeker: diep conflict tussen oude krokodillen en jonge garde leidt nu tot openlijke opstand bij Open Vld
Verhofstadt en Vautmans torpedeerden eigenhandig Europese comeback voor De Bleeker: diep conflict tussen oude krokodillen en jonge garde leidt nu tot openlijke opstand bij Open Vld
Guy Verhofstadt (Open vld) – Philipp von Ditfurth/picture alliance via Getty Images
Hoe ver zit een partij van de bodem, als de leden zélf een site opzetten met de naam redopenvld.be? Bij de Vlaamse liberalen broeit onder dat banier in elk geval een opstand van onderuit: oud-jongerenvoorzitters Bert Schelfhout en Tess Minnens hebben de site opgezet, om zo 1.000 handtekeningen van Open Vld-leden te verzamelen. Dan is de partij verplicht een congres bijeen te roepen, waarop de jonge garde tabula rasa wil maken: het hele partijbestuur moet eruit voor september, een nieuwe voorzitter moet een mandaat krijgen, en er moeten afspraken komen over hoe het partijbestuur niet meer te laten domineren door de oude krokodillen. Dat het conflict tussen de generaties diep zit, bewees een incident een paar weken terug in Stockholm. Op het ALDE-congres probeerde oud-staatssecretaris Eva De Bleeker (Open Vld) haar comeback te maken, en penningmeester van de Europese liberalen te worden. Het duo Guy Verhofstadt (Open Vld) en Hilde Vautmans (Open Vld) voerde actief campagne tegen de partijgenote, die het niet haalde. Hoe dan ook zit premier/partijleider De Croo zo met een potentieel heftig probleem: een interne oorlog staat op uitbarsten bij de Vlaamse liberalen. De Croo moet snel de kwestie van het voorzitterschap regelen binnen zijn partij, om binnen Vivaldi de toenemende irritatie te beantwoorden. Daar rommelt het over zijn laatste voorstellen in de fiscale hervorming, maar vooral over de twee petjes die hij nu draagt. “Onhoudbaar”, klinkt bij de coalitiepartners.
In het nieuws: Een initiatief van onderuit bedreigt de gevestigde waarden bij Open Vld.
De details: Een clash tussen generaties dreigt bij de Vlaamse liberalen. Al te vaak zag een jonge, meer donkerblauwe generatie zich de weg gebarreerd door de gevestigde namen, bij Open Vld.
“Onze partij kampt met een geloofwaardigheidsprobleem. Dat kunnen we oplossen. Dat gaan we oplossen. We kiezen een nieuw partijbestuur.” De site van ‘Red Open Vld’ liegt er niet om: er broeit een opstand van onderuit bij Open Vld. De analyse die daarbij gemaakt wordt over de huidige partijtop is spijkerhard. En vooral: men wil tabula rasa.
Het plan van de initiatiefnemers, die allen uit de jongerenafdelingen kwamen, is helder. Ze willen 1.000 handtekeningen van liberale leden, zodat er dan automatisch een partijcongres bijeen moet geroepen worden volgens de partijstatuten. Daarop willen de initiatiefnemers dan nieuwe verkiezingen voor het partijbestuur, ze willen de nieuwe kandidaat-voorzitter die De Croo binnenkort voordraagt laten bekrachtigen (en indien niet komen er voorzittersverkiezingen) én ze willen de statuten aanscherpen voor de oude krokodillen die in het partijbureau verkozen kunnen worden.
“Het huidige partijbestuur vertegenwoordigt in grote mate het beleid van de voorbije 20 jaar. Als je berekent hoeveel jaar de 28 leden van het partijbestuur gemiddeld politiek actief zijn sedert hun eerste parlementair mandaat dan kom je op een duizelingwekkende 21,3 jaar. Veruit het hoogste aantal van alle politieke partijen. Zonder afbreuk te doen aan personen, dringt een grondige vernieuwing van het partijbestuur zich op“, zo schrijven de blauwe opstandelingen.
Wat op de achtergrond speelt: De miserie zat ingebakken in de interne kiesuitslag van Open Vld bij de voorzittersrace in 2020.
Wat op de achtergrond speelt: De oude breuklijnen zijn nooit geheeld.
“De huidige malaise is niet de schuld van één persoon, maar een collectieve verantwoordelijkheid“, zo schrijven de initiatiefnemers. Daarbij zetten ze expliciet ex-voorzitter Lachaert uit de wind. Die speelde overigens bij z’n ontslag ook fel met het idee om heel het ontslag van het partijbestuur te eisen, in ruil voor z’n eigen vertrek. Dat duwde hij uiteindelijk niet door: hij vertrok alleen.
Maar onlogisch is het niet om ook het partijbestuur verantwoordelijk te stellen voor de malaise. Want al van bij het aantreden van Lachaert in het voorjaar van 2020 zat de winnaar met een huizenhoog probleem. Lachaert had zelf wel een fors mandaat, met meer dan 60 procent van de stemmen, maar geen enkele van zijn eigen ‘Team Egbert’, een reeks jongere, onbekende liberalen, was verkozen geraakt in het partijbureau.
Integendeel: zowat iedereen die verkozen raakte in dat orgaan had net tegenkandidaat Bart Tommelein (Open Vld) gesteund, en was/is aanhanger van een meer links-blauwe koers. Daarbij bestond de top uit allemaal gevestigde namen: naast Alexander De Croo, waren het in volgorde Maggie De Block (Open Vld), Bart Somers (Open Vld), Patrick Dewael (Open Vld), Vincent Van Quickenborne (Open Vld), Herman De Croo (Open Vld) en Mathias De Clercq (Open Vld) die verkozen raakten. Niet één iemand uit Team Egbert, de vernieuwers, haalde het tot in dat partijbureau.
Dat leidde tot de schizofrene situatie dat Lachaert dus overweldigend verkozen raakte, maar een partijbestuur tegenover zich had dat de andere kant uit wilde. Toen De Croo uiteindelijk met Lachaert en Van Quickenborne koos voor Vivaldi, viel dat netjes samen met de lijn van het partijbestuur. Maar vervolgens maalde hetzelfde bureau wel voorzitter Lachaert langzaam fijn, week na week, toen het met de partij fout begon te gaan.
Zeker omdat Lachaert zich daarbij niet langer gesteund voelde door De Croo, die nauwelijks interesse toonde in de partij of de wekelijkse besturen, en zijn eigen koers voer vanuit de regering, werd het uiteindelijk te veel voor de voorzitter. Een laatste conflict over de fiscale hervorming was de druppel.
De essentie: De donkerblauwe basis en de lichtblauwe top blijven elkaar tegenkomen.
Het initiatief van ‘Red Open Vld’ komt nu uit de donkerblauwe lijn van de partij, van mensen die destijds deel uitmaakten van ‘Team Egbert’: Bert Schelfhout (Open Vld), Jef Druyts (Open Vld), Alexandra D’Archambeau (Open Vld) en Tess Minnens (Open Vld). Die laatste werkte op het kabinet van Eva De Bleeker (Open Vld), de staatssecretaris die ook uitgesproken in ‘Team Egbert’ zat, maar eind vorig jaar koudweg door premier De Croo uit de regering gekegeld werd.
Dat de kandidatuur van De Bleeker voor een Europese job bij ALDE, als penningmeester, eigenhandig door partijgenoten en Europese Parlementsleden Guy Verhofstadt (Open Vld) en Hilde Vautmans (Open Vld) getorpedeerd werd op het Europese liberale congres in Zweden is daarbij enorm veelzeggend: de twee kampen staan elkaar zodanig naar het leven dat men De Bleeker, die geen job meer had, niet eens de functie gunde. Een Ier ging lopen met de job, de zuurtegraad bij Open Vld in Stockholm was torenhoog.
De anekdote is veelzeggend, achteraf werd er intern ook schande over gesproken: het duo Vautmans-Verhofstadt dat actief campagne voerde tegen De Bleeker, is de exponent van een Open Vld-generatie die al bijzonder lang meegaat, en de partij van scores die ruim in de 20 procent liepen, liet afbrokkelen naar het niveau van vandaag.
“Hoe lang hebben die twee niet persoonlijk geteerd op de partij?“, zo vraagt een blauwe topper zich af. “Het ging daarbij maar om één ding: Eva zo ver mogelijk van het Europese toneel houden, om zelf hun postje veilig te stellen. Schandalig.”
Maar straks wordt de vraag wel opnieuw heel concreet: wie zet Open Vld als lijsttrekkers (de enige veilige plaatsen nog) en dus toekomstige gezichten van de partij na 2024? Zijn dat opnieuw dezelfde mensen van de oude garde, of komt er een generatiewissel?
Het voorbeeld van Vooruit in 2019 is ondertussen welbekend: voorzitter John Crombez (Vooruit) kreeg niets klaar, maar deed wel één ding, een hele generatie nieuwe boegbeelden naar de Parlementen brengen. Van daaruit konden onder meer Conner Rousseau en Melissa Depraetere naar boven komen.
Als de blauwe opstandelingen er dus nu straks in lukken een partijcongres bijeen te roepen over de vraag om heel het partijbestuur weg te stemmen én mogelijks regels in te voeren die het lidmaatschap van dat partijbestuur zouden beperken tot twee termijnen, dan is dat meer dan zoete wraak voor Lachaert. Het gaat meteen over de fundamentele vraag wie de partij in handen heeft: de donkerblauwe basis, of de lichtblauwe oude top.
Het is moeilijk daarbij niet de parallellen met de Volksunie te zien: die partij ging begin jaren 2000 ook ten onder aan het spagaat tussen de oudere gevestigde namen aan de top, die progressiever en minder radicaal waren, en een jonge, meer uitgesproken Vlaams-nationalistische basis. Het eindigde in de ondergang van de partij, en de geboorte van Spirit en N-VA.
The Big Picture: Premier De Croo zit in grote problemen, als zijn eigen constructie onstabiel wordt.
“Iedereen wil daar nu precies begrafenisondernemer spelen bij Open Vld. Dat is de partij van het individuele initiatief hé”, zo reageert een partijvoorzitter. Bij andere partijen wordt vol ongeloof het initiatief bekeken om Open Vld “te gaan redden”: zo organiseer je letterlijk wel je eigen miserie.
“De premier lijkt daarbij vooral te doen alsof er niets aan de hand is“, en “het is precies alsof die partij hem eigenlijk niet interesseert“, zo is bij een kopstuk van Vivaldi te horen. Maar bij de coalitiepartners is er ergernis over de gang van zaken.
“Dat zijn dubbele pet hem in de problemen zou brengen was op voorhand te voorspellen“, zo is bij een regeringspartij te horen. Want zowel bij groenen als socialisten koppelt men de nieuwe dubbelrol van premier/partijleider aan het assertieve voorstel dat De Croo gisteren op tafel legde, in de onderhandelingen over de fiscale hervorming.
De premier leek daarbij zijn liberale familieleden van de MR ruim tegemoet te komen: er zijn nu toch voorstellen om ook op de arbeidsmarkt ingrepen te gaan doen, en daar een deel van het geld te halen om de taksshift te kunnen betalen. Die toegift om “uit de perimeter van de taksshift te gaan”, leidde al tot stevig gemor, onder meer bij Ecolo.
Maar het werkdocument dat De Croo daarover maandag presenteerde aan de coalitiepartners, deed het meteen knetteren bij zowel de groenen als de socialisten.
Daarin zat onder andere dat werklozen die twee keer een baan of opleiding in of voor een knelpuntberoep weigeren, geschrapt kunnen worden.
Ook voor huisvrouwen wil Open Vld ingrijpen: gezinnen die met twee werklozen thuis zijn, zouden een flinke vermindering in hun uitkering zien.
Daarnaast wil de premier ook opnieuw aan het hoge aantal langdurig zieken iets doen.
En de toekomstige uitkeringen voor werklozen zouden voor twee jaar geplafonneerd worden op een maximum toename van 1,3 procent.
“Onbespreekbaar”, zo was de reactie aan de linkerkant van Vivaldi. Daar is de zin om nog voor de zomer tot een akkoord te komen al niet meer zo groot: het water tussen hen en MR (en nu ook de premier) lijkt te diep. En de hele toestand rond de status van de premier is te onstabiel.
Niet toevallig lekte immers dat Lachaert net over die fiscale hervorming zijn ontslag indiende, omdat hij vreesde het “onverdedigbare te gaan moeten verdedigen”. Het zet De Croo nu in de spotlights, over wat er straks naar buiten komt: dat moet hij als premier kunnen verdedigen, maar ook als partijleider nu. “Dat is onhoudbaar”, zo is bij de coalitiepartners te horen.
De zaak verhuisde naar werkgroepen in de namiddag, en nog een bijeenkomst tot tien uur ’s avonds. Ook vanavond komt Vivaldi weer samen. Maar veel optimisme is er niet.
Een akkoord voor 21 juli, de zomervakantie in de Wetstraat, lijkt op dit moment zo zelfs optimistisch. Er circuleren nu ook scenario’s om de hele fiscale hervorming bij de begrotingsopmaak in oktober te nemen. Zeker omdat hoogst onduidelijk is of er rond de pensioenen nog iets beweegt: daar wacht de PS op de premier.
|
