NL: grote partijen verliezen leden, kleine partijen groeien
 

Vandaag werden naar jaarlijks gebruik de ledentallen van de politieke partijen bekend gemaakt door het Documentatiecentrum voor Nederlandse Politieke Partijen (DNPP). Na een opleving van het aantal leden in 2002 en 2003, is het totale aantal nu opnieuw gedaald, van 311.000 vorig jaar naar bijna 304.000 nu. De daling die in de jaren tachtig begon blijkt nu toch door te zetten.

Wat vooral opvalt over die periode is het grote ledenverlies van de drie grote partijen. Ook nu weer verliezen alle drie leden:
-het CDA van ruim 112.000 leden in 1992 naar 73.000 nu,
-de PvdA van 73.000 in 1992 naar ruim 61.000 nu,
-de VVD van bijna 54.000 in 1992 naar minder dan 42.000 nu.

De kleinere partijen blijven echter leden winnen. De SP is nu zelfs de VVD voorbijgestreefd en is nu de derde partij van Nederland in ledental, de VVD de vierde. Ook SGP en GroenLinks wonnen het afgelopen jaar licht in ledental, terwijl de ChristenUnie en D66 licht verloren. De ontwikkeling van de partijen sinds 1992:

-de SP groeide van ruim 15.000 leden in 1992 tot ruim 44.000 nu
-de SGP groeide van bijna 24.000 leden in 1992 tot bijna 26.000 nu
-de ChristenUnie groeide van bijna 23.000 in 1992 tot ruim 24.000 nu
-GroenLinks groeide van 13.500 in 1992 tot 20.700 nu
-alleen D66 is sinds 1992 licht gedaald in ledental: van 13.000 tot 12.800

Vooral de bijna verdriedubbeling in ledental van de SP valt op. In 1992 was de SP al de vijfde partij in ledental (ChristenUnie bestond toen uit twee partijen), terwijl ze toen nog niet eens in de Tweede Kamer vertegenwoordigd was! Het is ook de enige partij van Nederland die nu voor de vijftiende keer op rij ledenwinst boekt. De vraag is natuurlijk: wat is het geheim van de SP? Volgens de partij zelf de sterke betrokkenheid en inzet van de leden voor de partij: de SP gaat ook de wijk in buiten verkiezingstijd en houdt daardoor continu contact met de bevolking, luistert naar wat er leeft onder de bevolking, betrekt de leden zoveel mogelijk bij de partij, voert het hele jaar door actie rond aansprekende thema's en komt daarmee zichtbaar op voor de belangen van de eigen achterban.

Binnenkort zal door een wetswijziging de partijfinanciering afhankelijk worden van het ledenaantal. Ik ben benieuwd of de grote partijen wat van de SP zullen leren...

Om de partijfinanciering te laten afhangen van het aantal leden is niet zo objectief. Zo kan je als jongere bijvoorbeeld GRATIS lid worden van de s.p.a (oh, die ironie ;-)), terwijl je voor andere partijen wel een serieuzere bijdrage moet betalen. Dus dan zou er ook een wet moeten komen die vooropsteld wat de lidgelden moeten bedragen teneinde een objectieve vergelijking te kunnen maken...

De meeste partijen hebben een aangepast lidgeld voor -18, studenten, mensen die leven van een vervangingsinkomen, 65+, gezinnen... Uiteindelijk betalen de leden vooral voor het partijblad, leden kosten niet zoveel, op zich.

Kan goed zijn dat leden op zich niet zo veel kosten, maar ik kan mij wel voorstellen dat er mensen zijn die wel sympathie hebben voor een bepaalde partij, maar niet bepaald de intentie hebben om er echt lid van te worden. Indien de partijen weten dat ze zullen gefinancieerd worden a.d.h.v. hun ledenaantal, dan zullen ze wel vanalles doen om dit te verhogen... Gratis lidmaatschap is dan een heel erg lage drempel voor de mensen (vergeleken met een bescheiden bijdrage).
M.a.w. dit zou kunnen leiden naar een soort van "markt" waarop de partijen vanalles proberen te doen om zo veel mogelijk leden te werven, immers hun inkomen hangt er van af. Als je het inkomen van de partij laat afhangen van het ledenaantal, dan moet je die wet maar mee afschaffen die de steungelden door privee-personen beperkt. Maar ik dacht dat die wet er juist gekomen was om misbruik tegen te gaan, dus laten we die maar best voor wat ze is...

In Nederland is het lidmaatschap van een politieke partij, vergeleken met Vlaanderen, zeer duur. Je moet dus echt gemotiveerd zijn om lid te worden. Dat kan een reden zijn waarom de 'participatiegraad' (% kiesgerechtigden dat lid is van een politieke partij) in Nederland met 2,5% het laagste van Europa is. Een tweede verklaring is dat door de ontzuiling de band met één partij minder vanzelfsprekend is (vlak na WOII was de participatiegraad 14%) en er veel meer zwevende kiezers zijn. Een derde verklaring zou kunnen zijn dat in tegenstelling tot veel andere landen (ook België), lidmaatschap van een politieke partij in Nederland geen maatschappelijke voordelen met zich meebrengt. In Wallonië krijg je met een lidmaatschapskaart van de PS overal voordeeltjes, in Nederland is zoiets ondenkbaar. Zelfde geldt voor lidmaatschap van een vakbond overigens, wat zelfs in Vlaanderen van belang kan zijn.

Partijfinanciering zou niet mogen gebeuren met geld van de belastingbetaler, maar alleen uit de zak van de eigen militanten. Dan krijg je ook een beter beeld van de werkelijke politieke verhoudingen en kan de hegemonie van de grote partijen doorbroken worden. Dat de SP het in Nederland goed doet is geen wonder: ze hebben een goed programma.
Van sommige partijen zou ik nooit lid worden, zelfs al kreeg ik er geld op toe.

Indien partijfinanciering louter zou gebeuren door de leden/militanten, en dus niet door de regering aan de hand van het aantal militanten, daar kan ik ook nog inkomen. Dat zou inderdaad het eerlijkste zijn. Of er dan bedragen zullen bekomen worden die nu de partijwerking toelaten betwijfel ik.