Politics.be - De Sociakle Dumoing is hier al jaren aan de gang

Ne touche pas a mon pot. Dit lijkt voorwaar de hedendaagse invulling te zijn van het begrip Sociale Welvaart. Wat dit betekent in de werkelijkheid begint voor Europa stilaan duidelijk te worden. Zo heeft Europa een economische achterstand van 20 jaar op de Verenigde Staten. Uit studies blijkt dat ook de armen in de USA beter af zijn. Ondertussen kampt in het Sociale Europa de Duitse locomotief met 5,2 miljoen werklozen. Een na-oorlogs record. In België leeft 1,15 miljoen mensen van een vervangingsinkomen, heel wat meer dan het officiële werkloosheidscijfer. Sociale Welvaart of eerder Sociale Dumping?

Globalisatie onvermijdbaar, competitiviteit imperatief
Als consument blijkt de Europese burger de zegeningen van de globalisering met open armen te omhelzen. Als hij een boormachine “made in China” aantreft aan de helft van de prijs van een gelijkaardig werktuig “made in Belgium” is zijn keuze vlot gemaakt. Graag neemt hij er zelfs het risico van een soms nog twijfelachtige duurzaamheid bovenop.
Toch wenst dezelfde consument in zijn werkomgeving vastheid van betrekking, een degelijk loon en goede sociale voorzieningen. Hij schreeuwt in zijn politieke uitingen via pers en manifestaties zijn afkeer uit voor de globalisering. De Europese burger handelt economisch dus contradictoir met zijn politieke overtuiging.

Na de teloorgang van het communistisch model, de afgang van het Sociale Europa?
Iets heeft de val het Ijzeren Gordijn wel duidelijk gemaakt: in een gesloten systeem is elke werkhypothese rechtsgeldig. Wat niet belet dat het meest vrije systeem de wedstrijd gewonnen heeft. De val van het Ijzeren Gordijn heeft evenwel snel de kaarten gewisseld. Terwijl het Westen stilaan ontaard is tot een soort crypto-communisme waarbij de overheidssector de helft van de economie opslorpt, heerst in het voormalige Oosten een sfeer die best te vergelijken is met onze na-naoorlogse groei-periode. Het grote verschil is dat men in het Oosten de ballast van het verleden afgegooid heeft, terwijl het Westen er nog lang onder gebukt zal lopen.
Het eenmaken van Europa was niet alleen een politiek belangrijke zet, het schept ook economisch geweldige perspectieven. Maar dan moet men wel consequent handelen. Een eengemaakte markt heeft pas zin als men de concurrentie laat spelen en dit houdt de vrijheid van verkeer en handel in. Het houdt in dat iedereen, ook de EU15, zich aanpast en concurrentieel opstelt. De nieuwe Europese lidstaten hebben dit blijkbaar al begrepen en hebben stelselmatig hun economie open gesteld en competitief gemaakt o.a. door de invoering van een eenvoudige lage vlaktaks. Dat het Oude Europa van de 15 hierdoor een deel van zijn industrie verliest is niet het probleem van de nieuwe lidstaten. Dit fenomeen is trouwens al voor de val van het Ijzeren Gordijn begonnen. Ook andere landen zoals India en China zijn wakker geworden en hebben het licht gezien. Het Oude Europa houdt evenwel halsstarrig vast aan het verleden. Het probleem zit bij ons.

De Sociale Dumping is hier al jaren aan de gang. Teveel overheid stremt elke groei
Terwijl de doelstellingen van de Sociale Welvaart nobel zijn, de manier waarop het Oude Europa de realisatie ervan vandaag nog nastreeft is dringend aan herziening toe. Indien de EU15 competitief wil zijn, dan moet zij de verstikkende reglementering en torenhoge belasting op arbeid opheffen. Alleen dan zal de EU15 terug competitief worden en zijn Sociale Welvaart kunnen verdedigen en opbouwen. Om zover te komen moet men vooreerst durven erkennen dat het huidige systeem welvaart en tewerkstelling vernietigt in plaats van ze op te bouwen. Als de overheidssector de helft van de economie opslorpt en zijn inkomens grotendeels haalt uit belasting op arbeid, die gemiddeld tot 200 % bedraagt (verschil loonkost en netto besteedbaar inkomen) dan moet men toch niet verbaasd zijn dat dit resulteert in een massale uitstoot van arbeidsplaatsen. In België zijn er zo'n 6 miljoen mensen tussen de 15 en 65 jaar. Hiervan leeft 1,15 miljoen van een uitkering en werkt er meer dan een miljoen bij de overheid. Uiteindelijk wordt de gehele economie gedragen door zo'n 3,8 miljoen zelfstandigen en werknemers. Dit aantal neemt elke dag af en leidt tot een onhoudbare situatie in een steeds kleiner wordende wereld ook al is de productiviteit en de werklust nog zo hoog. Wie er de cijfers van de OESO op napluist, kan niet anders dan tot de conclusie komen dat het Oude Europa al zo'n 25 jaar aan Sociale Dumping doet. België scoort hierbij zeer pover. Wettelijke brugpensioenen vanaf 48 jaar en nog een kans op vier om aan het werk te zijn op 55 jaar. Ondertussen hebben pas afgestuurde universitairen het moeilijk om aan werk te geraken. Innovatie als oplossing? Maar wie durft nog het risico te nemen? Sociale Dumping is een gevolg van de arrogantie waarmee men toegelaten heeft dat het systeem verstard geraakte en de overheid onder allerlei voorwendselen - ja, inclusief het scheppen van nieuwe tewerkstelling - buiten haar oevers is getreden, Arbeid werd over-gereglementeerd en zelfs het genereren van economische waarde onder de vorm van productieve arbeid werd zwaar belast. In dit land bestaat de kostprijs van een brood voor 47 % uit belastingen. Een dag rusthuis kost 97 euro en bestaat voor 65 % uit belastingen. Is dit Sociale Welvaart? Is dit Sociale Rechtvaardigheid?

Europa's verkeerde reflexen. Ierland als tegenvoorbeeld. Conservatisme bij vakbonden en politici
In deze context kan men zich ook de vraag stellen of Europa nog zelfs bij machte is bij te benen. De akkoorden van Lissabon zijn tot nu toe grotendeels dode letter gebleven. Het Stabiliteitspact is ondergraven waardoor men de deur geopend heeft voor een nieuwe golf van deficit spending. Het gelag ervan zal eens te meer betaald worden door de volgende generaties. En terwijl de Bolkestein richtlijn al jaren bekend is,wordt ze nu plots gebrandmerkt als Sociale Dumping. Akkoord, het is evident dat men de EU15 wat tijd moest gunnen om zijn loonhandicap af te bouwen, maar wie de studies leest die aan de richtlijn vooraf gegaan zijn, zal lezen dat de richtlijn economische groei en zo'n 600 000 jobs zou opleveren. Men kan zich ook afvragen waarom men zo snel toegeeft aan deze druk? Een druk die infeite uitgaat van een zeer conservatieve en protectionistische reflex.

Realistisch alternatief
Nochtans het kan anders en het kan snel anders evolueren. Ierland, een land dat jaren armoede gekend heeft, heeft begin jaren 80 een eigen 'Lissabon' politiek ingezet. De rol van de overheid werd beperkt tot zo'n 35 % van de economie, belastingsvoeten werden terug geschroefd en na een constante groei van meer dan 5 %/jaar is dit land van een van de armste lidstaten geëvolueerd naar een van de welvarendste lidstaten. Het resultaat is een verhoging van de sociale uitgaven (in absolute termen) en een groei van de industriële en diensten sector zonder weerga. Ook qua innovativiteit scoort Ierland beter. Terwijl in de EU15 de industriële sector smelt als sneeuw voor de zon is deze in Ierland gegroeid en bestaat de uitvoer voor de helft uit hoog-technologische producten. Hoeft het ons dan ook te verwonderen dat de nieuwe lidstaten Ierland als rolmodel genomen hebben en niet de verkalkte EU15 lidstaten?

Geen ideologie, maar een beleid op basis van cijfers en feiten is nodig
Men moet vaststellen dat binnen Europa essentiële verschillen tussen naties zijn blijven bestaan. Ondanks een decennialange promotie van de Europese gedachte blijft in veel landen een meerderheid van de bevolking zich verzetten tegen het opgeven van de nationale identiteit en de eigen nationale sociale en economische structuren. Die zijn in al die jaren nauwelijks tot elkaar toegegroeid. Dit heeft voor gevolg dat nationale belangen en beleidsvoorkeuren nog sterk verschillen en zullen blijven verschillen zolang de bevolking de Europese gedachte niet draagt. Dit is ook niet op korte termijn te verwachten gezien de grote culturele verschillen en eeuwenlange verschillende historische achtergrond. Dit heeft voor gevolg dat nationale belangen onderling zullen blijven verschillen, en vaak in strijd komen met belangen van andere staten of het gemeenschappelijk belang. Onder die omstandigheden een gemeenschappelijk beleid uitstippelen kan niet anders dan eindigen in ofwel een grijs compromis van non-beleid, ofwel een beleid dat regelrecht ingaat tegen de nationale belangen van bepaalde deelstaten, waarbij al te vaak de kleine deelstaten het onderspit moeten delven. Maar globaal gezien zijn de effecten voor de groei en tewerkstelling bijna steeds negatief.

Een typisch voorbeeld hiervan was de invoering van de Euro. Een gemeenschappelijke munt impliceert immers méér dan alleen maar een verandering van de bankbiljetten. Het impliceert een gemeenschappelijke centrale bank en een gemeenschappelijke monetaire politiek. Op het moment dat Ierland groeide aan een ritme van 11% en Italië aan slects 1,7% was het aangewezen monetair beleid tegengesteld. Toch heeft men (met allerhande drogredenen zoals markt transparantie en verlaging van de transactiekosten) gekozen voor een gemeenschappelijk monetair beleid en voor een achteraf onhoudbaar gebleken stabiliteitspact.

Men kan Europa niet afsluiten van de economische realiteit van een globaliserende wereldeconomie. De wetten van de economie zijn immers universeel en onafhankelijk van het politiek bestel. Europa moet prioritair zijn globale competitiviteit herstellen.
Wat Europa wel moet doen en ten dele al gerealiseerd heeft, is een gemeenschappelijk kader scheppen waarin vooral de barrieres tot het vrijmaken van de markt wegvallen. Dit is niet hetzlefde als een verborgen protectionisme invoeren in naam van het algemeen Europees Belang. Het scheppen van opportuniteiten is belangrijk, niet het oprichten van gemeenschappelijke hindernissen. Laat elk land zijn eigen politiek voeren en laat ze met elkaar concurreren. Het beste beleid zal winnen en andere landen zullen geleidelijk aan het beste beleid overnemen. In een volledig open markt zullen de landen dermate naar elkaar zijn toegegroeid dat een gemeenschappelijk beleid dan gerechtvaardigd en natuurlijk zal zijn.

Het is nog niet te laat, maar wel vijf na twaalf. Europa heeft nog steeds het potentieel waarbij de eenmaking van de markt de kritische massa kan geven. Maar dan moet men vooreerst uitgaan van de werkelijke cijfers en feiten en niet van voorbijgestreefde ideologieën. De politiek kan dan wel de economie beïnvloeden maar het resultaat zal steeds bepaald worden door de wetten van de economie zelf. Men zou er beter aan doen dit als een vast gegeven te beschouwen en als uitgangspunt te nemen.

Corporate Governance bij overheid
In deze context kan men de vraag stellen waarom de regels van corporate governance en transparency niet gelden voor de overheidssector terwijl die de helft van de economie in beslag neemt. Het is toch niet omdat de overheid een dienst levert dat dit niet efficiënt moet gebeuren. Of hebben de overheden geen aandeelhouders? Wil men Europa als economische entiteit terug op het rechte pad brengen, dan is een audit aan de orde van de dag. Een audit die aanleiding moet geven tot strategische keuzes en het afstoten van niet-essentieel activiteiten.

Sociale Zekerheid is wellicht een nobele strategische doelstelling. In een welvaartsmaatschappij laat men de burger niet aan zijn lot over wanneer hij/zij tijdelijk geen inkomen heeft en niet in staat is voor zichzelf te zorgen Het legertje ambtenaren en instellingen, ook privaatrechtelijke, dat evenwel nodig is om die dienst te verzorgen is buiten alle proporties en is een effectieve vorm van Sociale Dumping door die potentiële arbeidskrachten te onttrekken aan de productieve economie. Men moet derhalve durven nadenken over alternatieven zoals een universeel Basisinkomen dat wellicht grotendeels door een geautomiseerde opdracht kan uitgevoerd worden. Een recente studie van de Europese Centrale Bank schat dat bv. de Belgische overheid dezelfde diensten zou kunnen aanbieden aan zijn burgers voor de helft van de kostprijs. Alleen de huidige papiermolen automatiseren zou 10 % besparingen kunnen opleveren. Het is dus duidelijk geen utopie. Wat dit concreet betekent is dat een kwart van de huidige economische welvaartscreatie verkwist wordt, een duurzaam economisch beleid onwaardig. Dit betekent dat de loonbelasting met bijna 40 % kan dalen en dat er een enorme reserve bestaat om de welvaartsgroei te verwezenlijken. Dit is evenwel enkel statisch geredeneerd. De dynamische effecten ervan werken katalyserend en kunnen op zeer korte termijn de werkloosheid grotendeels opheffen. Dat belet niet dat terzelfdertijd er echte beleidsmaatregelen zullen moeten komen om aan de nodige arbeidskrachten te komen, via opleiding of via immigratie. De ommekeer kan ook snel gebeuren want de middelen zijn voorhanden. De arbeidsreserve van zo'n miljoen mensen kan op natuurlijke wijze aan de slag door ze tegen een netto-loon te laten werken. Er is ook enorm veel spaargeld geblokkeerd omdat er te weinig perspectief bestaat op zinvolle en toekomst gerichte investeringen. Innovatie naar voren schuiven als de remedie is zinloos als men geen rekening houdt met de motivatie waarvoor mensen aan innovatie en risico-houdend investeringen gaan doen. Het enige wat de overheid moet doen is zichzelf durven te innoveren en orde op zaken te stellen bij zichzelf waardoor die motivatie bij de burger terug komt. De rest zal de economie wel voor haar rekening nemen.