Een kwarteeuw geleden ontstond de Solidarnosc
 

Een kwarteeuw geleden ontstond de Solidarnosc

Paus Johannes Paulus II speelde een grote rol bij de omwenteling in Polen.


zo 14/08/05 - In Polen wordt het ontstaan van de vrije vakbond Solidarnosc een kwarteeuw geleden herdacht. Op 14 augustus 1980 brak op de scheepswerven van Gdansk een staking uit. Die luidde het begin van het einde in van de communistische regimes in Oost- en Centraal-Europa.

(foto Belga) Na de Tweede Wereldoorlog had de Sovjet-Unie communistische regimes geïnstalleerd in de meeste landen in Oost-Europa. In Polen leidde dat echter herhaaldelijk tot protest.

In de zomer van 1980 leidde de economische malaise en ontevredenheid tot massaal protest. Totaal onverwacht legden duizenden arbeiders van de scheepswerven van de havenstad Gdansk het werk neer.

Dat was ongehoord in het Oostblok en zowel het regime in Warschau als de Sovjet-Unie reageerden verrast. Via bemiddeling kwam eind augustus een akkoord met de regering tot stand dat een einde maakte aan de staking.

Solidarnosc trok mensen uit alle lagen van de bevolking aan en telde snel tien miljoen leden.

(foto Belga) Een vrije vakbond zag het licht Het akkoord was historisch omdat het regime het bestaan van de vrije vakbond Solidarnosc (Solidariteit) erkende. Tot dan toe werden alle massaorganisaties en vakbonden in het Oostblok gecontroleerd door de communistische partij.

Solidarnosc trok mensen uit alle lagen van de bevolking aan: arbeiders, bedienden, intellectuelen en telde snel tien miljoen leden. Daardoor werd de vakbond een forse concurrent voor de KP.

Tegelijk genoot Solidarnosc ook de stilzwijgende steun van de katholieke kerk die nog veel invloed genoot. Het feit dat de Pool Karol Woytila in '78 paus Johannes Paulus II was geworden, beperkte gevoelig de opties van de Sovjet-Unie.

Zestien maanden lang duurde de moeizame relatie tussen regime en vakbond. Toen escaleerde een conflict en greep het leger de macht. De vakbond werd officieel ontbonden en de leden werden vervolgd en opgesloten.

De omwenteling sloeg een gat in het IJzeren Gordijn.

(foto Belga) Polen luidde het revolutiejaar 1989 in Het verzet bleef echter smeulen in Polen en werd gesterkt door een aantal bezoeken van paus Johannes Paulus II aan zijn land. Tegelijk had de nieuwe sovjetleider Mikhail Gorbatsjov de koers omgegooid.

In de zomer van '89 werd Solidarnosc opnieuw erkend en won het de eerste vrije verkiezingen in Polen. De vreedzame machtsovername leidde het einde van de andere communistische regimes in Oost- en Centraal-Europa in.

Het proces culmineerde met de val van de Muur van Berlijn en de Duitse hereniging zette een voorbeeld voor geheel Europa.

De Poolse president Alexander Kwasniewski

(foto Belga) Op weg naar een eengemaakt Europa De omwenteling in Oost-Europa leidde tot een moeizame overgang naar de democratie en naar de vrije markt. Het proces leidde tot de intrede van Polen en de meeste andere Oost-Europese staten in de Europese Unie en de Navo.

Dat maakte een einde aan de Russische overheersing van Oost-Europa en de verdeeldheid van Europa na de Tweede Wereldoorlog.

Solidarnosc zelf viel intussen uiteen in een aantal partijen met soms erg verscheiden ideologische doelen. Jongere leden van de KP zoals huidig president Alexander Kwasniewski, gooiden het marxisme overboord en vormden hun partij om tot een sociaal-democratische partij.


--------------------------------------------