Politics.be - vogelgriep-pandemie

Hieronder volgt een nogal lang artikel over vogelgriepvirus met zeer veel informatie en talrijke verwijzingen naar en vergelijkingen met de Spaanse griep van 1918.
Het is een intervieuw verschenen in 'Humo' van 05-07-2005

Citaat:

[SIZE=4]De killergriep.[/SIZE]

Er is een nieuwe, wereldwijde griepepidemie op komst, en hou u vast aan uw bretellen: het wordt een killer van apocalyptische proporties. Dat was vrij vertaald de boodschap van een stel vooraanstaande virologen in het meinummer van het gerenommeerde wetenschapsblad Nature. Ter opfrissing: de Spaanse griep, die in 1918 over de planeet raasde, liet in zijn zog tussen de veertig en de honderd miljoen doden achter, bijna twee procent van de toenmalige wereldbevolking. Iets vergelijkbaars kan nu ook gebeuren, en de boosdoener is al bekend: het H5N-vogelgriepvirus, dat de voorbije twee jaar in Azië al 90 mensen heeft besmet, van wie 54 het niet konden navertellen. En er is nog slechter nieuws: de wereld is absoluut niet voorbereid op zo'n 'pandemie'. De voorraden geneesmiddelen zijn veel te klein om alle zieken te behandelen, en er is zelfs nog geen begin van een vaccin.

Op een snikhete dinsdagavond klop ik voor dringende medische bijstand aan bij virusjager Ab Osterhaus. Hier, in de donkere, koele gangen van de afdeling virologie van de Erasmusuniversiteit van Rotterdam, tussen de laboratoria met niet mis te verstane 'BIOHAZARD' -waarschuwingsbordjes op de deur, huist Osterhaus in een tjokvol kantoor op de zeventiende verdieping. De man is een powerhouse in zijn vakgebied: hij was het die in 2003 onomstotelijk wist aan te tonen dat SARS wordt veroorzaakt door een zogenaamd coronavirus, een doorbraak waarvoor hij in eigen land een lintje kreeg en waarmee hij internationale faam verwierf.
Tussen de onderscheidingen, de aandenkens aan zijn vroegere carrière als dierenarts en de foto's van zijn kat zoemt een laptop die aan een berekening bezig is. De professor werpt er een vorsende blik op, haalt diep adem, en vuurt vervolgens anderhalf uur lang feiten en opinies af in een tempo dat zelfs mijn hoogtechnologische minidiscrecorder met moeite kan bijbenen. Osterhaus wordt door zijn collega's niet voor niks The Flying Dutchman genoemd.

HUMO Laten we van wal steken met een stukje proza. 'Je gezicht krijgt een donkere, bruin paarse kleur. Je geeft bloed op, je voeten worden zwart. Als het einde nadert, snak je paniekerig naar adem. Er komt een schuimend mengsel van bloed en speeksel uit je mond. Je longen lopen vol met bloederig vocht. Je sterft - in feite verdrink je.

AB OSTERHAUS (knikt] « De Spaanse griep.»

HUMO Klopt: de beschrijving komt uit een boek over de beruchte grieppandemie van 1918. Al kon je dat bezwaarlijk nog 'een griepje' noemen.

OSTERHAUS « Dat is zo'n misverstand: we spreken heel vaak over 'een griepje' terwijl we eigenlijk een verkoudheid bedoelen. Influenza, échte griep, geeft een vrij ernstig ziektebeeld. Aan de wintergriep gaan in Nederland elk jaar tussen de 1.000 en de 3.000 mensen dood: veel meer dan aan verkeersongevallen. Zelfs zonder complicaties lig je makkelijk vijf tot zeven dagen doodziek in bed, en daarna ben je nog wekenlang gammel. Dát is griep.
» En een pandemische griep een buitengewoon hardnekkig virus dat miljoenen mensen over heel de wereld besmet - kan nog veel erger zijn. Ik heb 't zelf te pakken gekregen tijdens de pandemie van 1968. Dat was zogenaamd een 'minder ernstige uitbraak', maar ik was echt stervensziek, hoor.»

HUMO Zijn paarse voeten en bloederig schuim in de longen normale nevenverschijnselen van griep?

OSTERHAUS «Nee. Die blauwe voeten wijzen op zuurstoftekort: patiënten stierven eigenlijk aan een acute longontsteking. Zo'n pandemisch griepvirus is zo nieuw voor ons dat ons lichaam er geen enkel verweer tegen heeft. Daardoor kan het rechtstreeks de longen aanvallen, en dan kan het héél snel gaan: bij de Spaanse griep zag je veel gezonde mensen
binnen twee dagen sterven.»

HUMO Is H5N1 - de vorm van vogelgriep die momenteel Zuidoost-Azië teistert - ook zo'n griezelig geval?

OSTERHAUS « Ja. Er zijn inmiddels bijna honderd mensen besmet. Aanvankelijk ging zowat zeventig procent dood. Bij de huidige gevallen in Vietnam ligt het sterftecijfer op ongeveer vijftig procent, nog altijd verschrikkelijk hoog dus.
» In Nederland hebben we in 2003 ook een hele gevaarlijke uitbraak gehad van een ander vogelgriepvirus: H7N7. We hadden beslist iedereen die zich bezighield met het ruimen van de pluimveestapel - boeren en ruimers - preventief te behandelen met antivirale geneesmiddelen. Iedereen moest bovendien beschermende kleding, handschoenen en maskers dragen. En toch zijn er nog negenentachtig mensen ziek geworden! Dat ging van vrij milde oogontstekingen tot ernstige influenza. Door een. ongelukkig toeval had één dierenarts de preventieve medicijnen niet gekregen, en die man is zelfs overleden.
» Op het moment van die uitbraak circuleerde ook het gewone griepvirus - de wintergriep dus - en over die combinatie maakten we ons toen grote zorgen. Het vogelgriepvirus is zeer pathogeen - je kunt er héél erg ziek van worden - maar het springt niet makkelijk over van mens tot mens. De gewone griep doet dat wél, maar is in het algemeen dan weer minder gevaarlijk. Als nu die twee virussen in één gastheer aanwezig zijn, kunnen ze genetisch materiaal gaan uitwisselen. Dat kan resulteren in een heel nieuw, heel besmettelijk én heel dodelijk virus.»

HUMO Als ik de vogelgriep krijg, hoe merk ik dat dan?

OSTERHAUS “ De patiënten in Azië kregen eerst een 'gewoon' griepachtig ziektebeeld, maar dat sloeg razendsnel om in een zeer ernstige longontsteking, die ook heel snel dodelijk was.
» Die dierenarts over wie ik het daarnet had, was naar het ziekenhuis gegaan met ernstige hoofdpijn. Na, twee of drie dagen werd zijn toestand zo zorgwekkend dat hij aan de beademingsmachine moest; vervolgens is hij in coma geraakt en gestorven. In het ziekenhuis dus, waar artsen er alles aan deden om zijn conditie en zijn zuurstoftoevoer op peil te houden.»

HUMO In 1918 is een kwart tot de helft van de wereldbevolking ziek geworden. En toen bestond het woord 'globalisering' nog niet eens! In een tijd waarin we in een paar uur vliegen aan de andere kant van de planeet staan, zou een grieppandemie nog een veel grotere ravage kunnen aanrichten.

OSTERHAUS “ Ik weet niet of globalisering van invloed is op de ernst van zo'n pandemie. Op het aidsvirus wél: dat had zich nooit zo kunnen verspreiden in een tijd waarin mensen minder reisden. De griep zal zich nu vooral snéller verspreiden. In 1918 duurde het nog maanden voor het virus de wereld rond was; nu zal het hooguit een kwestie van weken zijn. Kijk ook maar hoe snel het SARS-virus zich verspreid heeft: dat was in een wip van Zuidoost-Azië overgesprongen naar Canada.»

Laatste waarschuwing

HUMO Is de vogelgriep aan een opmars bezig? Eerst werden de kippen ziek, vervolgens de katten en de tijgers in Thailand, dan de wilde ganzen in China. Af en toe raken mensen besmet. Of besteden de media er gewoon veel meer aandacht aan?

OSTERHAUS “Ik denk dat het probleem echt wel ernstiger word. Voorheen zag je sporadische gevallen van vogelgriep bij mensen, nu heb je al kleine clusters: groepjes van vrienden, familieleden, collega's of dorpsgenoten die besmet zijn. Dat zou. erop kunnen wijzen dat het virus zich van mens tot mens begint te verspreiden.»

HUMO Je hoort wel 's dat de Aziatische overheden de Wereldgezondheidsorganisatie niet altijd op tijd inlichten als er gezondheidsproblemen opduiken.

OSTERHAUS « Bij SARS hebben we daar inderdaad wat problemen mee gehad. Er is geen alarm geslagen toen de eerste mensen stierven aan een vreemde ziekte, wat je eigenlijk wél moet doen. Maar nu werken we op dat terrein goed samen.
» Wat er zal gebeuren als er een pandemisch griepvirus gaat circuleren, wéten we eigenlijk niet. De Chinezen hebben onlangs laten weten dat er meer dan duizend dode ganzen zijn aangetroffen, waarschijnlijk gestorven aan influenza. De vraag is dan: heeft dat virus zich spontaan in die ganzen gevormd, of hebben ze een gemuteerd virus opgepikt van pluimvee? We kunnen er alleen maar naar gissen.»

HUMO Zou een pandemie, terwijl iedereen zich blind staart op Azië, ook uit p�*kweg Brazilië kunnen komen?

OSTERHAUS «O ja. Of uit onze eigen achtertuin: als we destijds, niet adequaat hadden gereageerd toen die dierenarts ziek werd, hadden we best een pandemie van een H7N7 -achtig virus kunnen krijgen. Misschien is wat er nu met H5N1 gebeurt gewoon de laatste waarschuwing.
» De vraag is niet óf die pandemie zal komen. De vraag is: wannéér komt ze? En als ze nu komt, zijn we gewoon onvoldoende voorbereid.»

Race tegen de klok

HUMO In het meinummer van Nature schetste ene Declan Butler, senior reporter in Parijs, een zeer grimmig beeld van wat er kan gebeuren als een grieppandemie de wereld treft. Hoe ziet het scenario er voor u uit?

OSTERHAUS « Het doemscenario is dat 1 �* 2 procent van de wereldbevolking overlijdt,
zoals tijdens de Spaanse griep. Met andere woorden: met een beetje pech zullen zestig tot
honderd twintig miljoen mensen het niet overleven. En je moet niet denken dat de slachtoffers
alleen zullen vallen in de gebruikelijke risicogroepen als oudere en verzwakte mensen.
Heel wat slachtoffers van de Spaanse griep waren jong, er was zelfs een piek bij mensen
tussen dertig en veertig. En die stierven binnen twee, drie dagen. Dat zou nu ook zomaar
kunnen.

HUMO Maar onze gezondheidszorg is veel fijnmaziger geworden. We hebben meer dokters
dan toen, en grotere en betere ziekenhuizen.

OSTERHAUS « Op die fijnmazigheid zou ik niet te veel rekenen. In Engeland zitten ze
tijdens de wintergriep nu al elk jaar tegen hun maximale capaciteit aan: ze hebben gewoon te
weinig ziekenhuisbedden en beademingsapparatuur. En bij een gewone wintergriep wordt
twee �* tien procent van de bevolking ziek; bij een pandemie is dat, zoals gezegd, dertig
procent tot de helft. Als dertig procent van de mensen doodziek in bed ligt en er gaat één of
twee procent ook echt dood: dat ontwricht je hele samenleving! Wat gaan de ziekenhuizen
doen als ze opeens tien keer meer patiënten dan normaal krijgen? Voor wie ze geen bedden
hebben, en geen beademingsmachines? Dan krijg je gegarandeerd sociale onlusten.

HUMO Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Het leger dat hele stadsdelen vergrendelt?
Het publieke leven dat volledig stilvalt?

OSTERHAUS « Ja, lees de kranten van 1918 maar: openbare bijeenkomsten werden
verboden, de scholen werden gesloten… In die tijd was dat uitstel van executie: dat virus
bereikte uiteindelijk tóch wel iedereen.
Nu kan je tijd winnen door alle sociale evenementen te verbieden, door je beperkte voorraad
antivirale middelen goed in te zetten, door mensen met mondkapjes te laten rondlopen, door
erop te hameren dat iedereen vaak de handen wast enzovoorts. En dan kan je toch het verschil
maken, denk ik. Kijk maar wat er in Hongkong gebeurd is bij de SARS-uitbraak: ze hebben dat jaar weinig of geen gewone griep gehad, wellicht doordat iedereen met mondmaskers rondliep en netjes alle voorzorgsmaatregelen in acht nam.

HUMO Maar op een dag moet je toch weer je deur uit: dan is alles toch voor niets geweest?

OSTERHAUS « Nee, want tegen die tijd zullen er antivirale geneesmiddelen beschikbaar zijn - alleen zullen er wellicht te weinig van zijn, want de productiecapaciteit van de farma-ceutische industrie is beperkt. Er zal ook een race losbarsten om een vaccin ontwikkeld te krijgen, dat kan voorkomen datje ziek wordt. Als je in afwachting het virus onder de duim kan houden, koop je tijd. En levens."

HUMO Hoe lang zou het duren om een vaccin te ontwikkelen?

OSTERHAUS « Wij kunnen binnen een aantal weken een kandidaat vaccin klaar hebben: Dat moet dan wel nog getest worden, want je wil natuurlijk niet dat het middel erger is dan de kwaal.Ik schat dat het een halfjaar tot een jaar duurt om een vaccin te ontwikkelen, te testen, te produceren en te verspreiden. Dat is lang. Eigenlijk zouden we nu al massaal griepvaccins moeten testen op mensen, met steun van de Europese Unie, zodat we straks sneller kunnen optreden. Helaas is daar geen geld en geen belangstelling voor. Nochtans zit zestig procent van de producenten van vaccins in Europa: Europa heeft daar een taak.
“ En áls er een vaccin is, zul je daar aanvankelijk twee inentingen van nodig hebben. Als ons lichaam een nieuw virus binnenkrijgt, herkent het dat zo slecht dat ons afweersysteem onvoldoende geactiveerd wordt: het vaccin biedt dus onvoldoende bescherming. Vandaar dat er twee shots nodig zijn. Je kan je voorstellen wat een logistieke nachtmerrie zoiets is.

HUMO Intussen zouden overheden antivirale middelen als Tamiflu moeten hamsteren om het ergste leed te verlichten, zeggen kenners. Gebeurt dat?

OSTERHAUS " Zowat tien landen in Europa, waaronder België en Nederland, hebben onlangs besloten dat te gaan doen, ja. Voor een derde van de bevolking.

HUMO Is dat genoeg?

OSTERHAUS « Het zou wel eens aan de krappe kant kunnen zijn. We zouden mensen gaan behandelen zodra ze de eerste symptomen vertonen, maar het virus kan onderweg altijd resistent worden. Maar goed, 't is beter dan niks. En op dit moment is er niks, of heel weinig.

Après nous le déluge

HUMO Stel dat er een pandemie uitbreekt, krijgen we dan een opstoot van brutaal sociaal darwinisme te zien? De rijke landen overleven de klap de armere landen blijven achter met de kadavers.

OSTERHAUS « Dat gebeurt nu al. Er sterven elk jaar zowat drie miljoen mensen aan aids, de overgrote meerderheid in arme landen. Helaas: in die landen staat pandemische griep niet hoog op de agenda, want ze hebben daar al genoeg problemen.
“ Het zal wellicht ongeveer gaan zoals je zegt, vrees ik, dat heeft de geschiedenis al bewezen. In 1976 dreigde er een pandemie van swine flu - zwijnengriep. In Amerika werd een vaccin geproduceerd dat normaal ook voor Canada was bedoeld. Alleen: toen het aan Canada geleverd moest worden, werden opeens de grenzen gesloten (cynisch lachje). Wat denk je dat er bij een nieuwe uitbraak zal gebeuren? Meer dan zestig procent van alle griepvaccins wordt in Europa geproduceerd - in Nederland bij Solvay, in België bij Glaxo Smith Kline. Stel je even voor dat er twintig miljoen doses liggen, klaar voor levering in het buitenland. Voor de export moetje de toestemming krijgen van de minister van Volksgezondheid. Denk je dat die toestemming zal geven om die vaccins naar een ander land te sturen? Dat zal hem niet in dank afgenomen worden door zijn kiezers, denk ik.
» Of stel, er komt een uitbraak in Vietnam. We kunnen die misschien stoppen met onze eigen voorraad antivirale middelen. Geven we twintig miljoen doses aan hen? Dan staan we zélf met lege handen als het virus tóch ooit tot hier komt. Ik wil de politicus nog zien die daarvoor zijn nek uitsteekt.

HUMO Het probleem is: we horen al sinds 1997 dat de killergriep eraan komt. Bijna tien jaar - in de politiek is dat een eeuwigheid.

OSTERHAUS " Klopt. Het is het verhaal van de brandblusser: je gaat er niet van uit dat je ooit brand krijgt, maar je koopt er toch één. En als je 'm nooit hoeft te gebruiken, zeg je niet: zonde van het geld, dan zeg je: gelukkig heb ik dat ding nooit nodig gehad.
In dit geval wéten we dat er ooit brand uitbreekt, we weten alleen niet wanneer. Helaas: politici hebben een zeer beperkt budget, en er zijn natuurlijk andere dringende gezondheidsnoden. Dan is het aantrekkelijk om die brandblusser niet te kopen en te hopen dat de brand niet uitbreekt tijdens die vier jaar datje minister bent.»

HUMO Een Amerikaanse viroloog zegt: na de pandemie zullen er overal parlementaire commissies worden opgericht, net zoals dat in de VS gebeurd is na 9/11. Maar dan is het natuurlijk te laat.

OSTERHAUS « Daar ben ik van overtuigd. Bij de vorige pandemieën is er achteraf ook gezocht naar wie politiek verantwoordelijk was. Het grote verschil is: in 1918 waren mensen gewend aan tbc, cholera, tyfus. Doodgaan hoorde erbij. Nu denken we: zoiets is 'niet meer van deze tijd'. We accepteren gewoon niet meer dat we sterven aan een infectieziekte, zeker niet als we er wat aan hadden kunnen doen.
“ En het zál diep snijden, dat is duidelijk. Kijk maar eens naar de impact die SARS gehad heeft, zelfs bij ons. Er zijn wereldwijd nog geen tienduizend mensen besmet, en daar zijn er ongeveer achthonderd van overleden, maar de hele wereld stond op z'n kop ook economisch. Een grieppandemie verspreidt zich nog veel sneller, en de ravage zal nog veel groter zijn.

HUMO Hebben jullie de economische repercussies van een pandemie ooit geraamd?

OSTERHAUS « Nee, maar ze zullen gigantisch zijn. De economie komt gewoon tot stilstand: contracten springen af, leveringen gaan niet door. Alleen al voor SARS liep de schade in de miljarden, en SARS is een watje in vergelijking met influenza. Ik ben tijdens de uitbraak een paar keer naar Hongkong gevlogen: ik had zowat de hele economy class voor mij alleen. Er zijn luchtvaartmaatschappijen over de kop gegaan door SARS, hé.
“ En kijk naar die vier mensen die in de VS zijn gestorven aan miltvuur: als je ziet wat de antrax-angst gekost heeft... Ik ken de details niet - als er te veel nullen achter een cijfer staan, haak ik af - maar het ging over vele miljoenen.

Dom, dom, dom

HUMO Toch kras dat een virus zoveel ellende kan veroorzaken. Het zijn niet eens levende wezens, maar een soort genetische meccano die zichzelf vermenigvuldigt. Luc Montagnier de ontdekker van het aidsvirus, heeft virussen ooit omschreven als 'cassettebandjes die door andere cellen worden afgespeeld'.

OSTERHAUS « Ja: ze vermenigvuldigen zichzelf niet, ze láten zich vermenigvuldigen door een cel. Dat is het grote verschil met een bacterie: die kunnen zichzelf voortplanten. Een virus moet daarvoor eerst binnenraken in een cel. Daar maakt het gebruik van de stofwisselings-machinerie van de cel om zichzelf te laten vermenigvuldigen. En vervolgens wordt het door die cel naar buiten gepompt, waarna het een nieuwe cel infecteert.
“ Dat is toch fascinerend, vind ik: dat iets wat niet eens lééft, toch het vermogen heeft ontwikkeld om van cel naar cel te springen. Dat maakt het ook zo moeilijk om antivirale middelen te ontwikkelen:je kan een virus moeilijk aanvallen,zonder de cel aan te vallen waar het zich in verschuilt.

HUMO Is het griepvirus eigenlijk een erg efficiënt virus?

OSTERHAUS « Nee. Het is best succesvol, maar het is slecht aangepast aan de mens. Een virus heeft maar één doel: zoveel mogelijk slachtoffers besmetten, zodat het zich zo vér mogelijk verspreidt. Influenza is eigenlijk een vogel virus dat af en toe een uitstapje maakt naar de mens en andere dieren. Het probleem is: wij worden er té ziek van. Kijk eens naar het ebolavirus - een machovirus, zoals mijn collega Guido van de Groen pleegt te zeggen: dat maakt zijn gastheer binnen een week dood! Dom! Binnen de kortste keren weet iedereen dat hij bij zieken uit de buurt moet blijven, en dan raakt zo'n virus niet meer verspreid.
“ In de jaren zeventig zaten wij ons verschrikkelijk druk te maken over het ebolavirus en het Lhasavirus, maar inmiddels was het aidsvirus aan een opmars bezig. Voor we 't in de gaten hadden, had het zich over de hele wereld verspreid, inmiddels zijn er al meer dan zestig miljoen mensen geïnfecteerd, van wie er al twintig miljoen dood zijn. Dát noem ik pas een slim virus.

De virusjager

HUMO U bent een internationale autoriteit in uw vak: u hebt als eerste kunnen bewijzen dat SARS veroorzaakt wordt door een coronavirus dat voornamelijk bij katten voorkomt. Kwam dat door uw achtergrond als dierenarts?

OSTERHAUS « Nee. Ik had wel het voordeel dat je als dierenarts meer vergelijkend werkt. De opleiding van artsen is helemaal gericht op mensen, alsof dat een volstrekt unieke soort is. Dat is natuurlijk niet waar: wij zijn just another primate (lacht). Virussen als hiv en influenza komen ook bij andere diersoorten voor.
» Malik Peiris uit Hongkong was de eerste die zei: ik heb een virus gevonden dat lijkt op het coronavirus, en dat wel eens aan de basis van SARS zou kunnen liggen. Maar er kwam ook nog een ander virus in aanmerking. Er volgde een eindeloze discussie welk van de twee nu de boosdoener was, en toen hebben wij gewoon de test gedaan: we hebben apen geïnfecteerd met de beide virussen en gekeken welke apen ziek werden en welke niet. Toen de apen die waren besmet met het coronavirus een SARS-achtig ziektebeeld kregen en de andere niet, was het duidelijk.»

HUMO Vindt u het als dierenarts geen probleem dat u die dieren infecteert met een vreselijke ziekte?

OSTERHAUS « Dat is verschrikkelijk, en in principe moet je geen dierexperimenten doen. Maar aan SARS gingen mensen dood. Het gevaar bestond dat de ziekte zich zou uitbreiden, zelfs dat er een pandemie zou uitbreken. Dan kan je kiezen: een experiment doen met twaalf apen en mensenlevens redden, of niet. Als je met dierexperimenten de ontwikkeling van een aidsvaccin met vijf of tien jaar bespoedigt, moetje niet twijfelen, dan moet je dat gewoon dóén. Dat kost je een paar honderd apen, maar er sterven elk jaar drie miljoen mensen aan aids. Reken maar na.»

HUMO U hebt wel kritiek gekregen op uw optreden in het SARS onderzoek: u zou de wetten op de dierproeven overtreden hebben.

OSTERHAUS. Tot in het parlement toe zijn daar vragen over gesteld. Formeel gezien was ik zelfs strafbaar. Inmiddels is die wetgeving overigens veranderd, en ik heb er uiteindelijk zelfs een lintje voor gekregen (lacht).»

HUMO U wordt in kringen van virologen The Flying Dutchman genoemd - u bent bezeten
door uw werk. Wat vindt u zo leuk aan het virusjagen?

OSTERHAUS. Alvast niet het flyen (lacht) - ik vlieg voortdurend de wereld rond.
» Voor SARS hebben wij in een maand tijd, met een dozijn laboratoria over heel de wereld, via telefoonconferenties, websites en noeste arbeid het coronavirus geïdentificeerd als mogelijke boosdoener; bewezen dat het virus de ziekte veroorzaakt; en de hele genetische code van het virus ontrafeld. Dat heeft voor het aidsvirus twee jaar geduurd! Na drie maanden hadden we een geneesmiddel te pakken dat werkte, na zes maanden konden we met antistoffen aan de slag, en de eerste vaccins worden nu klinisch getest. (Enthousiast) Het is toch fascinerend als je daaraan kan meewerken?
» Maar het leukste vind ik dat je in de eenentwintigste eeuw nog altijd nieuwe virussen kan ontdekken. Wij hebben hier een dozijn virussen ontdekt, waaronder het humaan metapneumovirus. Dat komt waarschijnlijk al ééuwen bij de mens voor, en iedereen over heel de wereld raakt er voor z'n vijfde mee, besmet. En dat kan je nog gewoon ontdekken! 't Ligt bij wijze van spreken voor het oprapen. Da's toch fantastisch?» '

HUMO Uw werk is spannend en ook lekker macho: één verkeerd prikje in het lab en je bent er geweest.

OSTERHAUS « Nee, dat is juist één van de minder prettige kanten: werken volgens zeer strenge regels, met zo'n pak aan, is enorm stresserend. We hebben gelukkig goeie bijt- en prikprotocollen, er gaat (ramt op de houten tafel) eigenlijk bijna nooit iets mis in laboratoria: de meeste ongelukken gebeuren in ziekenhuizen. Al zijn de laatste drie uitbraken van SARS wel uit een laboratorium gekomen.»

HUMO Critici noemen u een 'virologische postzegelverzamelaar': u bent alleen geïnteresseerd in de lekkerste brokken, de vetste vissen uit de virusvijver. De kick van de jacht, de eerste te zijn, is dat belangrijk voor u?

OSTERHAUS ” Ja, maar dat geldt voor alle wetenschappers - en voor journalisten ongetwijfeld ook.
» Het leukste vind ik de wisselwerking tussen onze veranderende levensgewoonten en de verspreiding van virussen. In de jaren zestig hebben we een seksuele revolutie meegemaakt; aids heeft daar gebruik van gemaakt. Onze nieuwe technieken om voedsel te produceren, het feit dat we de halve wereldbol rondvliegen om op vakantie te gaan, dat we meer en meer in steden gaan wonen, dicht op elkaar gepakt: dat creëert allemaal nieuwe niches waar virussen zich in kunnen nestelen.
» Virussen liggen constant op de loer, als viroloog sta je werkelijk op een slagveld. En het blijft spannend, want nature strikes back: virussen worden resistent tegen vaccins, of duiken op in een andere vorm. Het is echt ongelofelijk fascinerend, ik denk dat ik er nog maar een tijdje mee doorga. Nou ja, ik moet wel: ik kán niks anders (lacht).»

Raf Weverbergh