Politics.be - Johan Leman en zigeuners

Vandaag een meesterlijke lezersbrief in DS online. Werkelijk het lezen waard!

Er is iets dat ik niet begrijp.

In DS 28/4 schrijft Johan Leman, met een beroep op zijn gezag als professor sociale & culturele antropologie aan de KU Leuven: "Zigeuner is een term die alleen door ' gadzhe ' (wij dus, die onszelf niet-zigeuners noemen) voor een heel complexe en een diverse cluster van gemeenschappen gebruikt wordt." Maar ‘gadzhe’ is wel een zigeunerterm, terwijl ik nog nooit iemand heb horen beweren dat zijn identiteit bestaat in ‘niet zigeuner zijn’. Als ik het goed begrijp definieert Leman dus de zigeuners als mensen die zichzelf als verschillend definiëren van alle anderen, omdat wij ‘ons’ als verschillend definiëren dan ‘zij’, maar feitelijk doen ‘wij’ dat niet. Het komt er uiteindelijk op neer dat ‘wij’ een fictie creëren die ‘ons’ definieert. Ik vind dat een vreemde fictie, want hoe kan je nu niet-zigeuner zijn als er geen zigeuners zijn? Ik vrees daarom dat Johan Leman culturele antropologie verwart met middeleeuws ‘realisme’, de leer die de werkelijkheid van abstracte begrippen of universalia reëler achtte dan wat men voor zijn ogen zag, de particularia. Anders gezegd: zijn type antropologie is blijkbaar niet een type dat de werkelijkheid observeert en probeert te benoemen, maar een type dat zich vermeit in discussies over definities, die zo ver van de observatie wegvoeren dat men de werkelijkheid vergeet, en de abstractie cultiveert. Het is in naam van die leer dat de discussies werden gevoerd over het geslacht der engelen en in 1231 de pauselijke inquisitie werd opgericht, om mensen te vervolgen die de verkeerde termen gebruikten voor dingen die zij in de praktijk ontmoetten, maar niet wisten te hanteren. Ik vrees dus dat Johan Leman zo jammerlijk mislukt is in zijn opdracht als directeur van het Centrum voor Racismebestrijding omdat hij woorden belangrijker acht dan daden, waarmee hij meteen de zwakheid van geheel de racismebestrijding sinds Paula D’Hondt blootlegt: niet de feiten maar de ideologische constructies van would-be geleerden domineren het debat. Het zijn blijkbaar cultureel antropologen en sociologen van het slag van Johan Leman die het onderzoek de totaal verkeerde richting ingestuurd hebben door er een vakspecialisatie van te maken om mist te spuiten. Zodat uiteindelijk niemand nog weet waar hij het over heeft en een observerend en nuancerend rapport als dat van Marion van San door haar vakbroeders verketterd wordt, in plaats van beantwoord met eigen onderzoek. Die behoefte om verwarring te scheppen blijkt ook hier weer uit Lemans slotzinnetje: “Gelukkig dat voor leerplichtige kinderen van illegaal verblijvende mensen het recht bestaat om school te lopen. Anders wisten we misschien nu nog niet wie de daders van de moord waren.” Ik heb geen enkele ernstige persoon het schoollopen van kinderen van ‘illegalen’ horen bestrijden. De methodiek van Leman leidt dus tot het creëren van ficties – windmolens – die hij vervolgens kan bestrijden alsof ze realiteiten zijn. Waarna hij - alsof hij God is - goed en slechte punten kan uitdelen al naar gelang de morele waarde die hij aan de verschillende ficties toekent, en zichzelf mag oprollen in de zelfgenoegzaamheid van de rechtgelovige omdat hij beter is dan de rest. Geheel het wetenschappelijke denken sinds William Ockham wordt zo van tafel geveegd en vervangen door een moraliserende scholastiek waarvan de dominicaan Thomas van Aquino de grootmeester was. En waarop geheel het kerkelijke antimodernisme gebaseerd was, dat van de katholieke kerk een jammerlijke puinhoop heeft gemaakt, met als eindresultaat een kardinaal die van de slachtoffers de daders heeft gemaakt. In feite proberen mensen als Johan Leman dus de implosieve ziekte van het katholicisme – de erfzondeleer - uit te breiden tot geheel de samenleving. En creëren zij het morele vacuüm waarin andere culturen met andere morele normen zich kunnen installeren onder het mom dat zij niet bestaan, doch slechts ficties zijn die wij in onze blanke boosaardigheid gecreëerd hebben. Nog anders gezegd: niet een rechtvaardige behandeling van nieuwkomers wordt door dit type antropologen en sociologen bepleit, maar de collectieve culpabilisering van al wie eerder al hier was. Zij ontwikkelen dus een vorm van racisme, het 'weg met ons'-syndroom waar een tribale of premoderne partij als het Blok/Belang zich vervolgens op vetmesten kan. Ergo: het Blok/Belang als cultuurfenomeen is een creatie niet van het zogeheten racisme, maar van het pseudo-antiracisme dat feitelijk racistisch is tegen wat met een beladen term het 'eigen volk' heet. Het Centrum van Leman was daarom het denkcentrum niet van waaruit de gelijke kansen, maar van waaruit de anti-autochtonenhaat werd verspreid, met een massale xenofobe reflex als gevolg die slechts toegenomen is naarmate de inquisitoriale propaganda werd verfijnd en opgedreven. Johan Leman probeert die perfide rol vandaag nog steeds te spelen, onder het mom dat een leerstoel aan een universiteit meteen ook wijsheid impliceert. Als dat echter zo was, dan was kardinaal Désiré Mercier de meest wijze man van dit land, want hij heeft aan diezelfde KU Leuven op thomistische grondslag een Hoger Instituut voor de Wijsbegeerte opgericht. Om vervolgens tot de conclusie te komen dat er in Vlaamse colleges Frans diende te worden gesproken, omdat Frans de taal was van België. Vanuit eenzelfde behoefte aan homogenisering ten koste van de duidelijkheid vindt Johan Leman blijkbaar dat wij niet over zigeuners mogen spreken omdat er tussen de zigeuners onderling verschillen bestaan. Zij mogen van hem wel over ‘gadzhe’ spreken - hij neemt de term zelfs over, terwijl hij goed weet dat die beledigend is bedoeld - alsof alle niet-zigeuners één pot nat zijn. Persoonlijk begrijp ik dat niet.
dinsdag 02 mei 2006 Eddy Daniels