Politics.be - Individualisering van het multiculturalisme

De individuele vrijheid die centraal staat in de linkse politiek, wordt gedragen én beperkt door de gemeenschappen waar we deel van uitmaken. De vrijheid van de 1 eindigt waar het gelijke recht op vrijheid van de ander wordt aangetast. Dit uitgangspunt stuurt ook een linkse visie op integratie. Nieuwkomers moeten als autonoom individu kunnen leven in de Belgische samenleving. Dit vereist niet alleen de kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een volwaardige baan, de nieuwkomer moet zich ook de grondbeginselen van de rechtsstaat eigen maken. Wat niet betekent dat maatschappelijke codes onveranderlijk zijn.
Dit uitgangspunt leidt niet tot een modieuze verwerping van het multiculturele ideaal, maar juist tot een sociaal-individualistische aanscherping ervan. Het oude multiculturalisme en cultuurrelativisme gingen teveel uit van de essentialistische geslotenheid, eigenwaarde en onverenigbaarheid van culturele gemeenschappen. Het nieuwe multiculturalisme gelooft niet langer in deze opvatting van ‘integratie met behoud van eigen identiteit'. Het wil individuen juist middelen aanreiken om zich van hun ‘zware' cultuur- en geloofsgemeenschappen los te maken. Dat zal in veel gevallen betekenen: integratie met behoud van eigen identiteits crisis . Er moet meer respect komen voor de moeilijke spagaat waarin migrantenkinderen verkeren, voor hun schipperen met verschillende loyaliteiten, en voor de dubbele, hybride identiteiten die uit dit pijnlijke proces tevoorschijn komen.
Zoals bij andere vraagstukken zijn ook hier culturele en sociaal-economische factoren onscheidbaar. Pas op basis van voldoende materiële zekerheid en maatschappelijke kansen kunnen nieuwkomers leren om de culturele onzekerheden ‘uit te houden' die horen bij een open, pluriforme en tolerante maatschappij. In die zin moet ook worden geijverd voor een personalistische, liberale en Europese islam die breekt met het zware fundamentalistische gemeenschapsdenken en de archaïsche verhouding tussen man en vrouw die daarin opgeld doet.
Wie ervoor kiest om naar Belgie te komen, is in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor het verwerven van de kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een zelfstandig bestaan. Is een immigrant eenmaal toegelaten, dan dient de gemeenschap hem alle kansen te bieden om een volwaardige positie in onze samenleving te verwerven. Dat betekent het serieus nemen en aanpakken van discriminatie en uitsluiting. Cruciaal is het besef dat integratie van twee kanten moet komen: een migrant kan onmogelijk integreren als de samenleving hem niet als gelijke wil opnemen. Dat betekent macht en ruimte delen, in het publieke domein, in de politiek en in de cultuur, en accepteren dat ‘de' eigen identiteit niet vaststaat maar aan verandering onderhevig is