Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door cor
(Bericht 2276347)
Doen de christenen toch al 2000 jaar?
|
Het belang van het vredesgetuigenis komt meer dan ooit naar voren. Ik ben er van overtuigd dat juist dit punt zeer verrijkend is voor de Rooms-katholieke Kerk als kerk die geroepen is vrede tot stand te brengen. Over het vredesgetuigenis van de Rooms-katholieke Kerk wil ik vijf punten naar voren brengen.
1) Het rooms-katholieke vredesgetuigenis is een vertroebeld getuigenis. Christelijke kerken raakten in de loop der geschiedenis verstrengeld met politieke macht. Denk aan de situatie van Rijkskerk vanaf het eind van de vierde eeuw en door de Middeleeuwen heen. Ze ontwikkelden daarbij een denken, waarin de gedachte dat oorlog soms gerechtvaardigd is een rol ging spelen. Die gedachte is in de christelijke traditie het eerst te vinden bij Augustinus, maar het is geen religieuze gedachte. Augustinus ontleende het idee van de gerechtvaardigde oorlog aan de ‘profane’ Cicero. Het denken over de gerechtvaardigde oorlog ontwikkelde zich verder tot een denken over een heilige oorlog, dat veronderstelt dat God een oorlog kan willen. Dit speelde een belangrijke rol in de kruistochten (‘Dieu le veut’) en de godsdienstoorlogen. Het vredesgetuigenis van de Rooms-katholieke Kerk heeft dus niet altijd zuiver geklonken.
Katharen zijn pijnlijk genoeg daarbij slachtoffer geworden van genaamde katholieken. Ook katholieken kennen het lot van vervolging, maar nooit door kathaarse handen (wel door die van anglicanen, lutheranen, calvinisten). Het martelaarschap is dus wel een gedeelde ervaring, maar katholieken hebben hier ook om vergeving te vragen aan de slachtoffers van katholieke vervolging.
2) Ondanks dat vertroebelde geluid is er ook altijd een onderstroom geweest van katholieke
vredestichters: vaak asceten, monniken, rondtrekkende predikers. Zij zorgden voor een tegengeluid en behoren evengoed tot de traditie van de kerk. De benedictijnse spiritualiteit laat zich bijvoorbeeld samenvatten in het woord ‘pax’, vrede. In het jubeljaar 2000 heeft de Rooms-katholieke Kerk in de ‘dag van vergeving’ en het zojuist genoemde document Herinnering en verzoeking expliciet gekozen voor het vredesgetuigenis toen de kerk vergeving vroeg voor het gebruik van geweld en voor geloofsdwang die in het verleden is uitgeoefend door katholieke gelovigen.
3) De Rooms-katholieke Kerk is bezig afscheid te nemen van de doctrine van de gerechtvaardigde oorlog. In het officiële spreken van de kerk en in de protesten van paus Johannes Paulus II tegen bijvoorbeeld de oorlogsplannen van president Bush neemt zij er geleidelijk afscheid van. Er blijft slechts een zeer gelimiteerd gebruik van de term over: een oorlog is enkel nog gerechtvaardigd als daarmee een genocide kan worden voorkomen. Anders gezegd: de leer van de gerechtvaardigde oorlog is er niet om oorlog te legitimeren, maar om oorlog te limiteren en te voorkomen. Ik hoop dat de Rooms-katholieke Kerk op deze weg verder mag groeien als vredeskerk, mede door de dialoog met de doopsgezinden.
4) Vrede komt niet vanzelf. Je moet er iets voor doen. Ook van rooms-katholieke zijde zijn er veel vredesinitiatieven. Op de website conciliation resources (
http://www.c-r.org/) staan vredesinitiatieven van lokale katholieke groepen. De gedachte wint terrein dat vrede niet vanzelf komt, maar gemaakt moet worden. Vrede ontstaat als werk van gerechtigheid (pax opus iustitiae) of van solidariteit, zoals de huidige paus zegt (pax opus solidaritatis). Vrede is iets dat je tot stand moet brengen. Een van die initiatieven is de peace making van de San Egidio gemeenschap, een in Rome ontstane katholieke beweging. In Mozambique hebben zij bijvoorbeeld bewerkstelligd dat er een staakt-het-vuren kwam tussen regering en de rebellen van Renamo.
5) Dit alles wordt geschraagd door een katholieke theologie en spiritualiteit van de vredeskerk. Daarin wordt de kerk gezien als ‘teken en instrument van de eenheid van heel het menselijke geslacht’. Deze gedachte komt uit de dogmatische constitutie over de kerk,
Lumen Gentium, van het Tweede Vaticaans Concilie. Als de kerk wordt gezien als teken en instrument van de eenheid van de mensheid kan daarmee elk particularisme, de oorzaak van veel oorlogen, worden uitgebannen. Daarom is het vredeswerk essentieel voor de Rooms-katholieke Kerk. Zij is vanuit haar wezen geroepen om solidariteit te bewerken en vrede te bevorderen.
Ook de katholieke gelovigen afzonderlijk zijn geroepen tot heiligheid, dus tot navolging van Jezus en tot een leven dat geleefd wordt volgens de wet van de liefde. De volledige navolging van Christus is niet voor iedereen weggelegd, maar elke christen is wel geroepen zich te laten leiden door de wet van de liefde. Dat impliceert zelfs de roeping te bidden voor je vijand. In de navolging van Jezus speelt geweldloosheid een centrale rol. Het geweldloze getuigenis van christenen draagt bij aan het opbouwen van een Rijk van vrede. Christenen én de kerk als geheel zijn geroepen te getuigen, in woord en daad, privé en publiek, dat ‘vrede mogelijk is’. Die overtuiging is geworteld in het besef dat Jezus zelf onze vrede is:
Citaat:
(Ef. 2,14-16): [14] Want hij is onze vrede, hij die met zijn dood de twee werelden één heeft gemaakt, de muur van vijandschap ertussen heeft afgebroken [15] en met zijn geboden en voorschriften de wet buiten werking heeft gesteld, om uit die twee in zichzelf één nieuwe mens te scheppen. Zo bracht hij vrede [16] en verzoende hij door het kruis beide in één lichaam met God, door in zijn lichaam de vijandschap te doden.
|
Het vredesgetuigenis is in de kerkelijke documenten vanaf
Pacem in Terris van Johannes XXIII (1963) tot de recente encyclieken van de paus verbonden met vredemaken, vooral door vier instrumenten: 1. bevorderen en beschermen van de mensenrechten, 2. bevorderen van integrale menselijke ontwikkeling, 3. ondersteunen van het internationaal recht en de internationale organisaties, en 4. opbouwen van solidariteit tussen volken en naties.
De kerk verzet zich tegen een ‘cultuur van de dood’, waar oorlog en geweld deel van uitmaken, en zij leert dat geweld geen oplossing is van conflicten, maar alleen tot nog meer geweld leidt. Die spiraal van geweld wil zij doorbreken.
