Door de desinformatie over de figuur Staf De Clercq door o.a. piano is het nuttig voor de jonge nationalisten om deze belangrijke Vlaams Nationalist even voor te stellen.
De actiegroep Voorpost zal in september deze grote Vlaming herdenken.
Het is vandaag gemakkelijk om te veroordelen omdat wij weten hoe de geschiedenis is afgelopen.
Wie hem gekend heeft getuigt dat de VNV-leider steeds het belang van zijn Volk heeft voorop gesteld
[size=6]
Staf de Clercq[/size]
Staf de Clercq werd geboren te Everbeek (taalgrens) op 16 september 1884. Liep lagere school bij zijn vader te St.-Pieters-Kapelle; middelbaar onderwijs aan het 'College St.-Augustin' te Edingen. Behaalde het diploma van onderwijzer aan de normaalschool 'Bonne Espérance' bij Binche. Was onderwijzer te Heikruis (Pajotten�*land). Brancardier tijdens de Eerste Wereldoorlog. Vlaams-nationalistisch parlementslid van 1919 tot 1932 en van 1936 tot 1940. Medestichter (oktober 1933) en leider van het' Vlaamsch Nationaal Verbond' (VNV). Overleed te Gent op 22 oktober 1942.
Staf de Clercqs jeugd en latere strijdjaren zijn onafscheidelijk vervlochten met het taalgrensgebied en het Pajottenland. Als dorpsonderwijzer te Heikruis leefde hij te midden van het gewone volk, waarvan hij door dienstbetoon algauw de vertrouwens- en raadsman werd.
In dit taalgrensgebied was de voortschrijdende verfransing, die ook sociale spanningen veroorzaakte, bijzonder voelbaar. Van nature sterk sociaal voelend, met uitgesproken rechtvaardigheidsgevoel, stond hij van meet af aan de achteruitgestelde Vlaamse mens ter zijde. Vóór de Eerste Wereldoorlog reeds was hij actief in de taalgrensactie, samen met Jozef Goossenaerts en met enkele studenten als Adiel Debeuckelaere, Hendrik Borginon, Ernest Claes e.a. Er werd een strijdblad, De Taal�*grens (1912), uitgegeven.
In augustus 1914 werd De Clercq als onderwijzer ingelijfd bij de brancardiers. Slechts korte tijd verbleef hij aan het IJzerfront, want na de stabilisatie van de gevechtslinies werd hij naar Frankrijk gestuurd (Calais, Auvours en Le Havre). Hij gaf er het frontblaadjeDe Payot der Taalgrens uit. Aangezien hij een zekere bewegingsvrijheid had, zocht hij frontkameraden op om hen, door allerlei dienstbetoon, te helpen. Hij wist zelfs door te dringen tot de wouden van de Orne om er de houthakkers op te beuren, die wegens hun vlaamsgezindheid tot dwangarbeid waren veroordeeld. Door zijn talrijke contacten met kameraden die terugkeerden uit de vuurlinies heeft hij, onrechtstreeks, heel de geestelijke evolutie doorgemaakt van de IJzertragedie der Vlaamse soldaten. Het verzet tegen de misstanden aan het front werd gedragen door de Frontbeweging, die haar eisen samenbalde in de noodkreet 'Hier ons bloed, wanneer ons recht'. Ze gaf de Vlaamse Beweging nieuwe dimensies en radicaliseerde haar doelstellingen. Van taal- en cultuurstrijd werd het een politieke, Vlaams-nationale strijd, met als onmiddellijk streefdoel 'zelfbestuur'.
Zijn oorlogservaringen en de Frontbeweging hebben een determinerende invloed uitgeoefend op de verdere politieke houding van Staf de Clercq. In 1919 behoorde hij tot de stichters van de Vlaams-nationalistische partij 'Het Vlaamsche Front', een geesteskind van de Frontbeweging, met dezelfde politieke doelstelling, nl. zelfbestuur voor Vlaanderen. In het vooruitzicht van de algemene verkiezingen van november 1919 werd hem gevraagd als lijsttrekker op te komen in het moeilijke arrondissement Brussel. Hij aanvaardde en nam ontslag als onderwijzer, waarmee hij het zekere prijsgaf voor het onzekere van een politieke loopbaan. Het werd een harde en ongelijke strijd, zonder organisatie noch geldmiddelen, tegen de gevestigde machten in.
Staf de Clercq was echter een flink organisator, een onvermoeibaar en overtuigend redenaar, wiens woord het gewone volk aansprak. Hij werd verkozen en heeft zich in het Parlement verdienstelijk gemaakt door het radicaal stellen van alle Vlaamse eisen tot rechtsherstel. Daarnaast bouwde hij zijn arrondissement uit tot een electorale burcht, zodat hij voor de volgende legislaturen met steeds aangroeiend stemmen�*aantal herkozen werd.
De verkiezingen van 1932 brachten echter een gevoelige achteruit�*gang voor de Vlaams-nationalisten, ingevolge verdeeldheid in eigen kamp. Een landelijke eenheidsorganisatie bleek levensnoodzakelijk.
Zo werd, na moeizame besprekingen, in oktober 1933 het VNV opge�*richt, waarvan De Clercq het leiderschap aanvaardde. Hij was de enige die met gezag en op grond van persoonlijk vertrouwen in alle gewesten kon optreden. Zijn gulhartig karakter, zijn mensenkennis en zijn eerlijk en onbaatzuchtig politiek verleden stonden borg voor hem. Daaren�*boven was hij een handig verzoener, die oude tegenstellingen kon overbruggen. In het conflict tussen federalisten en integrale Grootnederlanders was hij geneigd de laatsten verder tegemoet te komen dan het de eersten lief was. Daardoor wist hij de Westvlaamse radicalen sterker te binden en de studenten voor het jonge verbond te winnen. Zijn compromis stelde het federalisme voor als directe optie voor de praktische politiek: 'Zelfregering als wachthalle op weg naar Dietschland.'
Onvermoeid doch ten koste van zijn gezondheid heeft De Clercq zich uitgesloofd voor de organisatorische uitbouw van het VNV. Niet zonder resultaat, wat overtuigend tot uiting kwam in de stevige sprong vooruit van de Vlaams-nationalisten bij de verkiezingen van 1936.
'Dat het VNV als organisatie het grootste deel van de Vlaams-nationa�*listen heeft weten te bundelen, is voornamelijk zijn werk geweest. Het was geen geringe prestatie...' (A.W. Willemsen). Met de jaren groeide het gezag van de leider in het Verbond... Bij meningsverschil besliste Staf de Clercq niet overtuigend maar leidend (H.J. Elias).
In deze periode speelden vraagstukken van militaire en buitenlandse politiek een belangrijke rol. De Clercq formuleerde zijn standpunt op de landdag van 5 mei 1935 te Kester aldus: Frankrijk is altijd een gevaar geweest voor Vlaanderen: dus politiek van scherpe waakzaamheid; Duitsland kan een gevaar zijn: dus gereserveerde politiek; Engeland zal nooit een bedreiging vormen: dus politiek van verstandhouding. Vandaar zijn hardnekkige strijd tegen het Frans-Belgisch militair akkoord en zijn ijveren voor een ondubbelzinnige neutraliteits�*politiek, die uiteindelijk ook door de regering werd voorgestaan.
De Tweede Wereldoorlog stelde De Clercq, onvoorbereid, voor zware verantwoordelijkheidsproblemen en -beslissingen. Na de capitulatie door de koning, gevolgd door die van het Franse leger, groeide vrij algemeen een geestesgesteldheid, die de oorlog virtueel als beëindigd beschouwde, met als gevolg dat Duitsland een beslissende rol zou spelen bij het bepalen van het toekomstige lot van België en van Europa. Na een aanvankelijke aarzeling opteerde De Clercq, onder invloed van diverse binnenlandse politieke ontwikkelingen en stromingen, voor collaboratie. De motivering hiertoe was enerzijds het lot van de Vlaamse mens tijdens de bezetting zo draaglijk mogelijk te maken door administratieve samenwerking van het VNV met de 'Militärverwaltung', anderzijds het realiseren van de volkse zelfstandigheid van Vlaanderen, hetzij in een gefedereerd België; hetzij in een Dietse volksstaat.
Om als geldige gesprekspartner te kunnen optreden voelde hij de noodzaak het VNV uit te bouwen tot een machtige volksbeweging, die als eenheidspartij voor Vlaanderen zou erkend worden. De 'Militär'�*verwaltung' wenste wel gebruik te maken van het waardevol mensen�*materiaal dat het VNV voor medebestuur ter beschikking had, maar tot een erkenning als eenheidspartij kon of mocht zij niet overgaan. De Algemene ss, wier invloed in Duitsland steeds zwaarder doorwoog,had andere oogmerken. Zij steunde weldra openlijk al die groeperingen die bereid waren de nationaal-socialistische ideologie kritiekloos te aanvaarden en Vlaanderen onvoorwaardelijk te laten inlijven als 'Reichsgau' in het toekomstige Germaanse rijk.
In de hoop deze voor Vlaanderen gevaarlijke ontwikkeling te kun�*nen stuiten, is Staf de Clercq terechtgekomen in een uitzichtloze opbod-politiek, die hem zware zorgen en diepe ontgoochelingen bezorgde. Een van de belangrijkste beslissingen in deze optiek was zijn oproep voor het 'Vlaamsch Legioen', waarvan de zelfstandigheid door de Duitse overheid schriftelijk werd gewaarborgd. Toen echter aldra bleek dat de overeenkomst niet werd nageleefd door de ss-leiding, werd dit een bron van eindeloze en bittere discussies. Deze woordbreuk en andere moeilijkheden, veroorzaakt door de ondoorzichtige en onbetrouwbare politiek van diverse Duitse instanties, spitste de conflictsituatie zodanig toe dat Staf de Clercq besloot een einde te maken aan het ondermijnend spel van de dubbelzinnigheid. Tijdens een volksvergadering te Antwerpen op 20 september 1942 zou hij, door het VNV�*standpunt uiterst scherp te stellen, de bezetter voor de keuze plaatsen: óf de erkenning van het VNV, óf de breuk. Te elfder ure werd hij echter gewaarschuwd door een secretaris-generaal die hem wees op het gevaar dat een breuk tussen het VNV en de 'Militärverwaltung' inhield: deze laatste zou haast zeker vervangen worden door een 'Zivilverwaltung', met alle kwalijke gevolgen daaraan verbonden voor de eigen bevolking. Staf de Clercq gaf toe, en de aanvankelijk scherp geconcipieerde rede werd, naar inhoud en toon, wezenlijk gewijzigd.
Het was zijn laatste openbaar optreden. Zijn lichaamskrachten waren totaal ondermijnd door een ziekte die zich reeds lang had gemanifesteerd, en door een jarenlange rusteloze strijd, die vooral de laatste tijd bijzonder bewogen en grimmig was geweest. Hij overleed in een Gents ziekenhuis op 22 oktober 1942.
De begrafenisplechtigheid op de Grote Markt te Brussel werd bijgewoond door duizenden en groeide uit tot een indrukwekkende manifestatie van trouw aan het ideaal, waarvoor De Clercq een leven lang onbaatzuchtig gestreden had: een vrij en zelfstandig Vlaams volk.
De weg en de middelen die hij gekozen had ter verwezenlijking van dit doel, vooral dan tijdens de oorlogsjaren, zullen nog lang voorwerp van discussie en van historisch onderzoek blijven. Iedereen die hem heeft gekend, kan echter zonder voorbehoud het eerlijk getuigenis onderschrijven van Hendrik Borginon: 'Voor wie de warmte en gulheid van zijn vriendschap mocht ervaren, blijft hij een van de eerlijkste, moedigste en meest zelf vergeten strijders voor Vlaanderen'.
DR. GASTON STUYCK
VNV-leider Staf De Clercq
Uit: "Twintig eeuwen Vlaanderen"
