Heeft ironie een leesteken nodig?
DE Nederlandse Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB), de bezieler van onder meer de Gouden Griffel en De Maand van het Spannende Boek, heeft een nieuw leesteken in het leven geroepen. Het ironieteken is een bibberig uitroepteken en moet ironische passages in teksten verduidelijken. Het teken werd gelanceerd bij het begin van de Nederlandse Boekenweek, die dit jaar ,,Lof der zotheid'' als thema heeft.
,,Het is geen vrijblijvende mediastunt, maar een heel serieus initiatief'', benadrukt Paul Mosterd, de directeur van de CPNB. ,,We spelen in op de vraag van schrijvers en journalisten, die al langer naar een dergelijk teken hengelen. Het initiatief krijgt bovendien de steun van Ronald Plasterk, de Nederlandse minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Het valt nog te bezien of de media het teken oppikken, maar dat hangt niet van ons af.''
Zal het ironieteken binnenkort ook werkelijk tot het geschreven erfgoed behoren?
Harold Polis, uitgeefredacteur bij Meulenhoff/Manteau:
Zoiets kan uiteraard alleen bedacht worden door een Nederlander
(lacht). Persoonlijk ben ik er geen voorstander van, het doet afbreuk aan de kracht van ironische passages. In gedichten met dubbele bodems kan zo'n teken onmogelijk een meerwaarde vormen. Een leuke stunt naar aanleiding van de boekenweek is het natuurlijk wel.''
Uit begrip en medeleven voor mensen die ironie niet weten te vatten, kan het teken in boeken getolereerd worden. Ik zie het als een pedagogische daad van naastenliefde. Misschien kunnen Vlaamse politici er gebruik van maken.
Ludo Permentier, medewerker bij Van Dale en 'taalbewaker':
Er bestaat geen officiële regeling voor het gebruik van leestekens, enkel voor woordtekens zoals het trema. Het ironieteken zal dus nooit 'officieel' als leesteken erkend kunnen worden of in het Groene Boekje terecht kunnen komen. Het staat iedereen vrij om het ironieteken al dan niet te gebruiken. Ikzelf zal dat alvast n�*et doen.
Jenny Van Hoey, inspectie moderne talen secundair onderwijs:
Ik vermoed dat het ironieteken ook in het onderwijs en andere officiële instanties een plaats zou kunnen krijgen. Het heeft uiteraard zijn tijd nodig voor een nieuw teken echt in voege geraakt. Er zijn al veel problemen met leestekens in het onderwijs, maar alles wat kan bijdragen tot een betere leesbaarheid van teksten, is welkom.
Koen Peeters, schrijver:
Ironie is de kunst om te zeggen wat je niet gezegd hebt. Een heerlijke kunst, maar misverstanden zijn gegarandeerd. Als een journalist letterlijk opschrijft wat je ironisch zegt, heb je daags nadien ruzie thuis en op je werk. Maar een ironieteken lost niets op, vrees ik. Niet-ironische mensen geloven nooit dat een ironieteken kan bestaan, ze weten het niet, ze begrijpen het niet. Terwijl de echte ironicus gelooft dat niets echt ernstig is en overal zelf zijn ironieteken bij plaatst.
Ilse Van Bladel, Nederlandse Taalunie:
Aangezien er geen formele regeling voor het gebruik van leestekens bestaat, is het lot van het ironieteken moeilijk te voorspellen. De praktijk zal moeten uitwijzen of het teken een lang leven beschoren is. Wordt het veel gebruikt, dan zal het wellicht zijn weg in allerhande media vinden. Maar ik vermoed dat het ironieteken zelf nogal ironisch bedoeld is en we er verder niet te zwaar aan moeten tillen.
Bart Sturtewagen, hoofdredacteur De Standaard:
Ironie is een zeer gevaarlijk iets, zeker in een krant. Aan de meeste lezers is het niet besteed en een ironieteken zal dan ook niet veel oplossen. Zo'n teken plaatsen is bovendien als een grap uitleggen: de hele charme gaat verloren. Ik denk dan ook dat het teken weinig ingang zal vinden en bovendien overbodig is.
Frank De Graeve van Minoc, uitgever van IT-magazines:
Als blijkt dat het teken veel gebruikt wordt, kan het zelfs op een computerklavier terechtkomen. Het ironieteken zou dan met een bepaalde toetsencombinatie overeenstemmen, een kleine moeite voor softwarefabrikanten. Onlangs werd ook het euroteken aan het computerklavier toegevoegd, wat heel vlot verlopen is. Technisch is het dus geen probleem, maar de relevantie van het teken lijkt mij beperkt. Al veel langer worden smileys gebruikt om ironie aan te duiden, hun betekenis is inmiddels wereldwijd bekend. Het is opportuner die verder te gebruiken en geen nieuwe tekens in het leven te roepen.
