| gm10 |
1 september 2007 09:12 |
"Vlaanderen: klein duimpje in het buitenland"
Klinkt allemaal erg logisch. Er is in elk geval geen reden om te denken dat Vlaanderen rijstpap met gouden lepels zou eten in een post-Belgisch tijdperk.
Klein duimpje in het buitenland
Wat blijft er van België over als Vlaanderen zich afscheidt?
Naar internationaal recht wellicht niets. ‘De onafhankelijkheid van Vlaanderen heeft tot gevolg dat België ophoudt te bestaan’, zegt Jan Wouters, hoogleraar internationaal recht aan de KULeuven, ‘ook al ontstaat er tegelijkertijd een nieuwe staat (Wallonië of Wallonië-Brussel) die zich België zou noemen.’ Sommige Franstalige voeren aan dat de Vlaamse onafhankelijkheid een ‘secessie’ is. De rest van België kan dan doorgaan. Maar de verandering is daarvoor te ingrijpend.
Wouters haalt het voorbeeld aan van ex-Joegoslavië: Servië-Montenegro wilde doorgaan als Joegoslavië, maar de internationale gemeenschap aanvaardde dat niet. Joegoslavië was de facto uiteengevallen.
Zowel Vlaanderen als de nieuwe Franstalige staat verliezen dus hun internationale positie. Ze moeten opnieuw het lidmaatschap aanvragen van internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, de Navo, de Europese Unie en de Raad van Europa.’
Hoe groot wordt de buitenlandse politieke druk tegen een onafhankelijk Vlaanderen?
Zeer groot, zegt Willy Claes, de voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties. ‘Het zou naïef zijn te denken dat een scheiding tot de interne keuken van België gerekend zal worden. Vooral landen die met gelijkaardige bewegingen te kampen hebben, zullen een precedent willen vermijden.’
De druk wordt informeel uitgeoefend, bovendien zullen internationale organisaties gaan dreigen met het verplaatsen van hun hoofdkwartier weg uit Brussel. Formele strafmechanismen of boycots komen er niet. ‘Maar het totale isolement dreigt. Als we niet luisteren naar de internationale stemmen, zullen we niets meer in de pap te brokken hebben in internationale instellingen. Vlaanderen kan zich alleen afscheiden als het aanvaardt verder helemaal niets meer te betekenen op het internationale niveau’, zegt Claes. ‘Dat zou een tragikomische grap zijn.’
Andere diplomatieke bronnen zijn genuanceerder. Veel Europese landen houden zich wel afzijdig en passen hun houding vlot aan de nieuwe staatsstructuren aan. Buurlanden als Nederland en Frankrijk, waar de pers de nakende splitsing van België uitvoerig becommentarieert, lieten eerder al uitschijnen dat ze zich niet zullen bemoeien. ‘Het internationale bestel aanvaardt snel een fait accompli’, zegt een diplomaat. ‘Op voorwaarde dat het om een fluwelen splitsing gaat, zonder veel heibel, laat staan geweld.’ Weer is Tsjecho-Slowakije het voorbeeld.
Zal de Europese Unie Vlaanderen met open armen ontvangen? µ
De toetredingsgesprekken van Vlaanderen met Europa kunnen bondig worden. Vlaanderen heeft een welvarende markteconomie, past de meeste Europese regelgeving al toe, ligt in het hart van Europa en is democratisch. ‘Hoe kleiner, hoe rijker en hoe centraler, des te vlotter de toetreding’, zegt Hendrik Vos, hoogleraar Europese politiek aan de Universiteit Gent. Al zullen lidstaten als Spanje, Frankrijk of Italië wellicht met allerlei bezwaren willen aantonen dat het institutionele gebrikoleer en ‘regionalisering’ geen gangbare praktijk mag worden voor Catalonië of Schotland.
Bovendien zullen enkele heikele thema’s opduiken. Vooral de positie van de Franstaligen in de rand rond Brussel wordt een symbooldossier, ook al omdat de internationale pers vooral de Franstalige pers leest, en omdat zoveel internationaal personeel in de rand woont. Respect voor minderheden is een belangrijk criterium bij toetreding. Er zal nauwlettend worden op toegezien dat Vlaanderen niet discrimineert. ‘Vlaanderen zal door de zure appel bijten en de Kaderconventie inzake nationale minderheden moeten ratificeren’, zegt Wouters. Het minderhedenverdrag ondertekenen is intussen een voorwaarde geworden om tot de Raad van Europa en tot de Europese Unie toe te treden.
Het onafhankelijke Vlaanderen zal dus de Franstalige minderheden moeten erkennen, denkt ook Vos. ‘De Europese Unie zal aandringen op extra rechten voor Franstaligen in de rand, op Franstalige scholen en erkenning van het Frans. Vlaanderen zal dus moeten invoeren wat het nu koste wat het kost wil vermijden.’
Nog een addertje onder het gras: het nieuwe België (Wallonië met of zonder Brussel) heeft in de raad van Europa een vetorecht tegen de toetreding van Vlaanderen. De stemming moet immers unaniem gebeuren.
Wordt Vlaanderen internationaal dan een paria in Europa?
Het is niet duidelijk of Vlaanderen een aantrekkelijke partner wordt. Het morele gewicht dat België nu heeft, als stichter en compromissenbouwer, is Vlaanderen kwijt, zegt Wouters. Misschien raakt Vlaanderen geïsoleerd. ‘Onderschat toch niet de viscerale afkeer die natiestaten hebben voor het precedent van een afscheiding’, zegt Vos. ‘Op papier lijkt een scheiding en instap in Europa misschien doenbaar, maar de politieke realiteit zal hard zijn. Zeker in het begin zal Vlaanderen eerder een paria zijn dan een betrouwbare partner.’
Onze beste Europese partner wordt wellicht toch Wallonië. Vos: ‘De visie van de weinigen in Vlaanderen die zich met de toekomst van Europa bezighouden, loopt heel gelijk met hoe er in Wallonië wordt over gedacht. Voor een Belgisch standpunt moet je nu ook al een consensus hebben tussen gewesten en gemeenschappen, en dat lukt bijzonder goed.’
Misschien sluit Vlaanderen zich weer aan bij Nederland?
Enkele commentatoren in de Nederlandse kranten haalden de voorbije dagen nog eens de Oranje droom van stal. (Vlaamse) lezers wezen hen kordaat terecht. Vlaanderen lust de ‘Ollanders’ niet. Misschien een Benelux-confederatie? Samen staan we toch sterker? De spreuk ‘eendracht maakt macht’ roept wellicht te vervelende connotaties op voor Vlaanderen.
|
