Dimitri |
18 september 2007 20:38 |
Volgens de VRT is een formatie van meer dan 100 dagen in België zeldzaam. Behalve records van 103 en 107 dagen, die beide gebroken zullen worden, duurde het maar één keer nog langer: in 1988, 148 dagen. Dat was echter de formatie waarbij na 48 dagen vruchteloos praten Dehaene zijn bekende honderddagentijd inging: "Sire, geef mij honderd dagen". En het lukte 'm inderdaad. Nu heeft men na honderd dagen nog niet eens uitzicht op een regeerakkoord. Sterker nog, over de belangrijkste kwesties is nog niet eens onderhandeld!
Ik hoor Bart de Wever steeds vaker geruststellend zeggen: "in Nederland duurt het ook altijd zo lang." Ik heb de geschiedenis van de langste kabinetsformaties eens bekeken en als De Wever dat als geschiedkundige ook zou doen, zou hij dat voorbeeld niet gebruiken.
Sinds de invoering van het algemeen kiesrecht in 1917/1919 duurden maar liefst zeven kabinetsformaties in Nederland langer dan honderd dagen (tegenover nu vier in België, die wel allemaal in de laatste 25 jaar plaatsvonden...!):
1977 - 208 dagen
1973 - 163 dagen
2003 - 123 dagen
1956 - 122 dagen
1926 - 117 dagen
1994 - 111 dagen
1981 - 108 dagen
In de langste kabinetsformatie uit de geschiedenis (1977) en in de derde langste (2003) mislukte de formatie echter! In beide gevallen probeerde PvdA en CDA, in 1977 met D66 erbij, tevergeefs een kabinet te vormen. In beide gevallen kwam er uiteindelijk een kabinet van CDA en VVD, in 2003 met D66 erbij. Dat alternatief hebben de onderhandelaars in België niet: het probleem is niet de politieke kleur, maar de communautaire tegenstelling.
In twee gevallen (1956 en 1981) was er bovendien sprake van een kabinet dat binnen resp. twee jaar en een jaar weer viel. Bij het laatste kabinet-Drees (1956-1958) waren het de tegenstellingen tussen PvdA en KVP die de moeizame onderhandelingen en uiteindelijk de val van het kabinet veroorzaakten. In 1981 waren het de tegenstellingen tussen PvdA en CDA. Merk op dat het dus steeds de tegenstellingen tussen sociaaldemocraten en katholieken/christendemocraten waren die voor spanningen en lange formaties zorgden. Dat was ook het geval in 1973, voor de vorming van het kabinet-Den Uyl (het linkse blok PvdA-PPR-D66 met KVP en ARP). Dat kabinet maakte de vier jaar wel bijna vol. Ook de 111 dagen die de vorming van het eerste paarse kabinet (PvdA - VVD - D66) duurden, loonden: pas na acht jaar, op de valreep, viel het kabinet.
Er zitten dus maar twee succesvolle formaties bij de zes genoemde.
Een buitencategorie en misschien een leuk idee voor België was de uitkomst van de formatie in de winter van 1925-1926. Een nieuw kabinet moest toen gevormd worden na de 'Nacht van Kersten', waarin bij de begrotingsbehandeling de motie van de SGP'er Kersten om het Nederlandse gezantschap bij het Vaticaan af te schaffen, dankzij steun van Kamerleden van de protestantse regeringspartijen werd aangenomen. Dit was reden voor de Roomsch-Katholieke Staatspartij (RKSP, voorloper KVP en tot de omvorming van federatie naar nationale partij in 1926 officieel Algemeene Bond van RK-Kiesvereenigingen) om de regering te laten vallen. Vervolgens probeerde de vrijzinnig-liberaal Marchant eerst een kabinet van zijn Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) met de RKSP en de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP, voorloper PvdA) te vormen, wat stuitte op een veto van de katholieke voorman Wiel Nolens: hij wilde "alleen in uiterste nood" met de socialisten regeren. (Hier werd de basis gelegd van alle latere afkeer tussen katholieken/christendemocraten en sociaaldemocraten, die nog altijd bestaat!) Ook de protestantse informateur De Visser weet geen compromis over het gezantschap te vinden. Vervolgens wordt in twee pogingen een zakenkabinet geformeerd, met op de protestantse minister-president De Geer na (in 1940 wegens defaitisme oneervol ontslagen als minister-president door koningin Wilhelmina) uitsluitend mensen van buiten de landelijke politiek.
Misschien een ideetje voor België als niets anders meer lukt: een zakenkabinet met externe Franstaligen die wel willen meewerken aan een staatshervorming? ;-)
|