Politics.be - OPINIE. Lolita's aan de pil

OPINIE. Lolita's aan de pil

WAAROM MEISJES STEEDS VROEGER AAN DE PIL GAAN

(c) De Standaard 28/09/07

> Vorig jaar kregen 57 tienjarigen de pil.
> Pilgebruik stijgt vooral vanaf 14 jaar.
> Alles gebeurt nu op jongere leeftijd.

In 2006 slikten 3.585 14-jarige meisjes de anticonceptiepil en deden ook ruim 10.000 15-jarigen dat. Het is telkens een stijging van ongeveer tien procent in vergelijking met twee jaar eerder. Misschien is de groei voor een deel toe te schrijven aan de toegankelijkheid: om ongewenste zwangerschappen te voorkomen heeft de gewezen minister van Sociale Zaken, Rudy Demotte, ervoor gezorgd dat meisjes jonger dan 21 op het vertoon van hun SIS-kaart bij de apotheek minder of zelfs helemaal niets hoeven te betalen voor hun pil.

Zelfs op nog jongere leeftijd zijn er al pilgebruiksters: ook 13-jarigen (987), 12-jarigen (267), 11-jarigen (106) en enkele tientallen kinderen van tien jaar (57) kregen vorig jaar van hun arts een voorschrift voor de anticonceptiepil. Het medische weekblad De Huisarts kon bij de ziekteverzekering de hand leggen op die cijfers.

Het zijn vooral de huisartsen die de pil aan jonge meisjes voorschrijven. Dat is een goede zaak, vindt de Antwerpse huisarts Lieve Peremans van de Universiteit Antwerpen, die op het onderwerp promoveerde. Het al dan niet voorschrijven van de pil aan jonge meisjes, kinderen nog, stelt volgens haar een ernstig ethisch probleem.

'Het is essentieel dat de arts eerst een goed aftastend gesprek aangaat met de patiënte. Al is een tienjarig meisje daar nog niet echt rijp genoeg voor. Zo'n meisje moet hij trachten te motiveren om het pilgebruik uit te stellen. Lukt dat niet, dan staat hij voor de moeilijke afweging tussen pilgebruik en het risico op een ongeplande zwangerschap. Dat laatste is uiteraard veel traumatiserender dan anticonceptiva.'

Ze geeft het voorbeeld van een meisje van net 11, dat op internaat verblijft wegens gedragsstoornissen. Dit meisje vertoont erg uitdagend gedrag naar mannen toe en vertelt haar opvoeders dat ze met vrienden naar bed wil. Haar zus is op 15 jaar bevallen, haar nichtje van 13 bevalt binnenkort. Is het dan nog verantwoord de pil niet voor te schrijven? Aanbevelingen in verband met een beginleeftijd voor het gebruik van hormonale anticonceptie zijn er niet.

Wel wees Brits onderzoek onlangs uit dat langdurig gebruik van de pil, langer dan acht jaar, mogelijk niet schadevrij is. Dus hoe lang mag zo'n meisje dan blijven slikken? Ook vraagt Peremans zich af in hoeverre de pilvraag op zo'n extreem jonge leeftijd geen seksueel misbruik maskeert. Een geruststelling is dat het aantal pilgebruiksters op die heel jonge leeftijd de afgelopen jaren niet gestegen is.

Vanaf 13, 14 en zeker 15 jaar wordt het een heel ander verhaal. De jongste twee jaar is het pilgebruik daar wél gestegen. Ja, meisjes van die leeftijd zijn nu veel vroeger rijp en wereldwijs dan pakweg twintig jaar geleden. Dat zie je met de hele kinder- en puber-tijd gebeuren: alles schuift op, naar beneden. Een gsm vanaf zes jaar, een eerste fuif voor je tiende verjaardag, en op je twaalfde al naar Werchter. Speelgoed verkoopt nog tot de leeftijd van een jaar of acht. Daarna krijgen jonge lolita's liever een tanga of nagellak voor hun verjaardag.

Begint de jeugd dan ook vroeger te experimenteren met seks? Het lijkt erop. Volgens Johan Van Wiemeersch, woordvoerder van de Vlaamse gynaecologenvereniging, bleek onlangs, naar aanleiding van de vaccinatie tegen baarmoederhalskanker, dat 15 procent van de 13-jarigen al betrekkingen heeft. Dat verrast ook deze beroepsgroep, die tegen volgend jaar een richtlijn wil uitwerken over pilgebruik bij min-14-jarigen.

Peremans wijst erop dat de pil ook voorgeschreven wordt om medische redenen, zoals pijnlijke menstruatie of een erg onregelmatige cyclus.

Telidja Klaj, verantwoordelijke jeugd bij Sensoa, denkt dat de stijging van het gebruik niet wijst op massaal vervroegde seks. 'Onderzoekers die jongeren van bijna 18 vroegen of ze al seks hadden gehad, stellen vast dat de helft ja zegt, en de andere helft nee. Van de groep die ja zegt, is een gemiddelde leeftijd berekend: 15,5 jaar. Dat gemiddelde slaat dus maar op een deel van de jongeren, en het is de jongste tien jaar niet noemenswaardig gedaald.'

Klaj denkt dat de stijging aantoont dat jongeren vandaag bewuster met seks omgaan. 'Ze zijn zich ervan bewust dat ze, als ze willen vrijen, dat veilig moeten doen. Dat is dus positief. De jongste tieners vertrouwen daarvoor vaak alleen op het condoom. Naarmate men wat ouder wordt, komt de pil meer in beeld. Wat wij hopen is dat tieners de beide samen blijven gebruiken. Want de pil beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen.'

Ondertussen adviseert Peremans de artsen om open en sereen met tienermeisjes over het onderwerp te spreken. 'Meisjes stellen het vooral op prijs wanneer de arts luistert en respect betoont. Ze willen antwoord op hun vragen, maar ze willen er niet nog een hele, ongevraagde uitleg bovenop.'

Ook wijst ze erop dat meisjes die een goede band met hun moeder hebben, en ook over intieme zaken met haar kunnen praten, vaker veilige seks hebben. Ze gebruiken vaker de pil, ook al bij de eerste keer, en ze brengen vaker een bezoek aan de dokter. Meisjes die hier thuis niet over kunnen spreken, doen dan weer vaker een beroep op de noodpil. Conclusie: hoe opener artsen en ouders hierover met de meisjes in gesprek gaan, hoe beter.

Veerle Beel is redactrice binnenland.