Telkens weet de hoofdaannemer van niets: uitbuiting bij Borealis is geen alleenstaand geval
De bouwwerf van Borealis in de Antwerpse haven, waar vorige week 55 vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel ontdekt werden. Beeld Photo News
De bouwwerf van Borealis in de Antwerpse haven, waar vorige week 55 vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel ontdekt werden.Beeld Photo News
Achter de uitbuiting bij chemiereus Borealis gaat een veel groter systeem van mensenhandel en afpersing schuil. Aannemers profiteren daarbij van de lakse wetgeving en de onderbemande inspectiediensten, die hopeloos achter de feiten aanhollen.
ANN DE BOECK27 juli 2022, 18:45
Na een tip van de Filipijnse consul werden vorige week 55 vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel ontdekt op de bouwwerf van Borealis in de Antwerpse haven. De Filipijnen en Bengalezen werkten zes dagen per week voor 3 euro per uur, zo’n 650 euro per maand. Dat is een kwart van het normale loon. De lassers en pijpfitters kwamen via rekruteringsbureaus in hun eigen land terecht bij de Frans-Italiaanse aannemer IREM-Ponticelli, die hen in erbarmelijke omstandigheden huisvestte in Deurne. Borealis besliste vanavond alvast het contract met aannemer IREM-Ponticelli tot nader order te schorsen. Ook worden de werken op de bouwwerf drie dagen stilgelegd.
De uitbuiting bij Borealis blijkt intussen nog veel verder te gaan. In mei stelde een voormalige arbeidsauditeur vast dat een Oekraïense arbeider die hij thuis opving te weinig betaald werd en maanden moest wachten op zijn loon. De onderaannemer – een andere, dit keer – bleek gebruik te maken van twee arbeidsovereenkomsten: een officiële en een niet-officiële, waarin er plots kosten werden afgehouden voor huisvesting. De Oekraïner woonde een tijdje samen met een vijftigtal landgenoten in een appartement in Merksem.
De praktijken doen denken aan de uitbuiting die eind vorig jaar aan het licht kwam bij koerierdienst PostNL. Kinderen werden er voor 4 euro per uur ingeschakeld om pakjes te sorteren in de laadruimte, mensen zonder papieren brachten de pakjes rond. Niet zolang geleden stierven ook drie Portugezen en twee Moldaviërs bij de instorting van een school in Antwerpen. Op die werf waren ook buitenlanders in het zwart aan het werk. En dan is er nog de uitbuiting van Oekraïense oorlogsvluchtelingen.
Al die gevallen hebben één ding gemeen: de hoofdaannemer zegt van niets te weten. Zo reageert Borealis “verbaasd en verontwaardigd”, hoewel het bedrijf al in mei werd getipt over de problemen. Afgelopen weekend liet het veertig Turken en Roemenen invliegen om de plek van de Bengaalse en Filipijnse lassers in te nemen. De tweede rode draad: de zaken kwamen stuk voor stuk en stoemelings aan het licht. Door een alerte consul, een journalist of een ongeval.
KLUWEN
“Het gebeurt zelden dat we op uitbuiting van de omvang bij Borealis stuiten. Het gaat ook om nationaliteiten die niet zo vaak in dit soort zaken opduiken”, zegt Koen Dewulf, directeur van Myria, het federaal migratiecentrum, dat mensenhandel in ons land opvolgt. Maar of het probleem erger wordt? Dat wil hij niet beweren. De bouw is de sector waar veruit de meeste gevallen van vermoedelijke mensenhandel worden geconstateerd. De horeca is de tweede.
“Dit soort wantoestanden zijn er altijd al geweest”, zegt ook Klaus Vanhoutte, directeur van hulpcentrum Payoke. “Je ziet ze overal en constant. Je hoeft er niet eens hard voor te zoeken. Ga naar iedere middelgrote of grote werf in Vlaanderen en je bent bijna zeker dat er iemand illegaal werkt.”
Op dit moment wordt onderzocht onder welk statuut de 55 mannen in de Antwerpse haven tewerkgesteld waren. Heel vaak gebeurt dat onder het Europese systeem van de detachering. Mensen van buiten Europa krijgen dan in een ander EU-land een arbeidskaart en verblijfsvergunning, waarna die persoon ook in andere lidstaten mag werken. Dit systeem is legaal, maar de arbeiders zijn erg kwetsbaar omdat ze geïsoleerd worden en compleet afhankelijk zijn van hun werkgever.
Het internationale kluwen aan onderaannemingen maakt het extra moeilijk. Een bedrijf zoals Borealis of PostNL neemt niet zelf werknemers in dienst, maar doet een beroep op andere firma’s die het werk zo goedkoop mogelijk uitvoeren. Zij gaan op hun beurt op zoek naar goedkope aannemers en werkkrachten. Als mensen onderaan de keten worden uitgebuit, kijkt de hoofdaannemer de andere kant op. Vandaar dat vakbonden en hulporganisaties voor een grotere aansprakelijkheid pleiten.
LIJDEN EN PLOETEREN
Er is één antwoord op al die creativiteit van opdrachtgevers: strengere controles. In het regeerakkoord maakte de federale regering een absolute prioriteit van de strijd tegen mensenhandel. Onlangs werd beslist om de federale gerechtelijke politie met 40 extra speurders te versterken. De sociale inspectiedienst ECOSOC moet het echter rooien met 39 inspecteurs voor het hele land. “Niet eens genoeg om één grote werf zoals die in Antwerpen te controleren”, zegt Vanhoutte. Intussen zou ook daar wel versterking komen.
null Beeld Wannes Nimmegeers
Beeld Wannes Nimmegeers
Dat is niet de eerste keer, want bevoegd minister Pierre-Yves Dermagne (PS) beloofde al herhaaldelijk versterkingen voor ECOSOC, maar op het terrein veranderde tot nu toe weinig. Tot frustratie van Vooruit-Kamerlid Ben Segers: “De pakkans ligt nu simpelweg te laag. Het wordt tijd dat Dermagne de daad bij het woord voert.” Ook diensthoofd Peter Van Hauwermeiren trok twee maanden geleden nog aan de alarmbel in het parlement. “Onze inspecteurs lijden en ploeteren”, klonk het. “Bovendien ondergaan wij nog altijd besparingen.”
Volgens het kabinet-Dermagne worden de teams versterkt via aanwervingen en interne verschuivingen, al erkent het dat dat niet voldoende is. In het najaar zal Dermagne aan de regeringstafel dan ook opnieuw aandringen voor extra inspecteurs, klinkt het. “Gezien alle misstanden zijn we ervan overtuigd dat de regering zal inzien dan een ambitieuze versterking van de inspectie nodig is.”
|