[Knuppel]

Voor meer inside info moet men bij Business AM zijn.

Ecolo en PS willen "niets meer doen", maar Europa verplicht Vivaldi om toch nog te gaan besparen: nog eens 0,2 procent van bbp in najaar, maar factuur voor volgende regering wordt loodzwaar

Morgen legt Vivaldi vast hoeveel ze in 2024 nog ongeveer wil besparen. Een kern gisteren, met billateraal overleg ’s avonds en IKW’s vandaag, moet morgen toelaten aan premier Alexander De Croo (Open Vld) om de knoop door te hakken. De consensus lijkt te worden dat Vivaldi nog eens 0,2 procent of omgerekend zo’n 1,2 miljard euro extra van het tekort gaat afdoen volgend jaar. Die cijfers moeten ten laatste eind deze maand aan de Europese Commissie bezorgd worden, voor een meerjarenplanning. In oktober volgt dan, bij de begrotingsopmaak van 2024, de laatste grote slag binnen Vivaldi, over waar dat geld vandaan moet komen. Maar nu al wil de Commissie zicht op hoe België haar tekort terug onder de 3 procent van het bbp brengt. Die inspanning oogt loodzwaar: het Planbureau sprak van 16 miljard euro besparen, de Hoge Raad voor Financiën (HRF) becijferde dat een totale inspanning van 12 miljard nodig is, tot 2026, om dat te halen. Dat betekent elk komend jaar 4 miljard. Ecolo en de PS lagen woensdag flink dwars. “Kunnen we de leden van de HRF, met hun ouderwetse en orthodoxe ideeën over schulden niet vervangen?”, zo opperde Georges Gilkinet, vicepremier voor Ecolo. Bij de PS is men er stellig van overtuigd dat de Commissie toch geen maatregelen zal nemen, als België niets meer doet. Maar uiteindelijk lijkt dus toch een consensus in de maak.

In het nieuws: Morgen krijgt de Europese Commissie duidelijkheid van België over hoe men de overheidsfinanciën onder controle krijgt.

De details: De regering schuift de hete aardappel naar de volgende ploeg: die zal onder loodzware druk miljarden moeten gaan besparen, om toch maar de Europese normen te halen.
•“We zijn er bijna, al was het echt geen evident gesprek”, zo zegt een deelnemer van de kern, gisteren, over de centen. Want terwijl in de Kamer en het Vlaams Parlement gebikkeld werd over de pensioenen van de politici zelf (zie hieronder) ging het binnen de federale regering over het grote plaatje: de overheidsfinanciën de komende jaren.
•Daarbij tikt de klok: de Europese Commissie verwacht een meerjarenplanning tegen het eind van de maand, om zicht te hebben op de Belgische ambities en vooruitzichten. Die ogen vandaag niet bepaald rooskleurig: België zit met een tekort van 27 miljard euro op de begroting, de slechtste cijfers van heel de EU.
•Voor volgend jaar staat nu een tekort voorzien van 4,3 procent van het bbp, of 25 miljard euro. Maar dat blijft nog ver weg van de limiet, die Europa oplegt aan de lidstaten, van maximum 3 procent tekort. De afgelopen weken bereidden allerlei instanties zoals het Planbureau en de Hoge Raad voor Financiën allerlei scenario’s voor, om aan de Europese Commissie een traject te kunnen presenteren, van hoe men het Belgische financiële huishouden weer op orde krijgt.
•Daarbij gaat men uit van 2026 als richtdatum: pas dan kan, realistisch gezien, die limiet opnieuw bereikt worden. Op zich heeft de Commissie er geen probleem mee, zolang het pad maar duidelijk is. Meteen kwamen er meerdere scenario’s van de HRF: een uiterst streng besparingstraject (dat zelfs de liberale Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank, te streng vond), een middentraject, en een ‘mild’ pad.
•Al is dat laatste relatief: ook daar zou nog een inspanning van liefst 2,1 procent van het bbp moeten geleverd worden, of 12 miljard. Met andere woorden: telkens 4 miljard besparingen, de komende drie jaar. Geen pretje, voor een volgende ploeg. Enig lichtpunt: in maart ging men bij de begrotingscontrole van Vivaldi wel al besparen, omdat men wist wat kwam. Toen slaagde De Croo en co erin om 1,8 miljard euro aan inspanningen al te doen. Maar er rest dus nog een lange weg.

De essentie: Er wacht Vivaldi nog één helse oefening, in oktober. Maar nu al wil men afspreken hoe groot die moet zijn.
•In principe wordt van een regering in haar laatste jaar nooit veel meer verwacht: de begrotingscontrole in oktober, om dan 2024 op te stellen, is dan uiterst moeilijk, met volop politieke profilering voor een campagne die loopt. Maar door de Europese druk, en straks ook mogelijk druk van financiële markten, ligt dat toch wat anders nu.
•Daarom ook is belangrijk wat Vivaldi nu al communiceert: elke inspanning die nu aan Europa beloofd wordt, moet dan concreet gemaakt worden in oktober. Het kader ligt met andere woorden nu al vast, de invulling volgt dan bij de laatste begrotingsopmaak in het najaar.
•En na een felle begrotingscontrole in maart, met trekken en sleuren, en ook het nodige verbale geweld van de premier, waarbij PS-voorzitter Paul Magnette het zelfs had over een “vrouwonvriendelijk klimaat in de Kern“, omdat voor het eerst Karine Lalieux (PS) aanschoof, als vervanger van Dermagne, beleefden gisteren zowel PS als Ecolo dus een déja vu: weer over de centen en weer besparen?
•Daarbij zette de linkervleugel van Vivaldi zich strak: de Europese Commissie zou het allemaal niet menen, met het strafbankje, als België volgend jaar geen forsere inspanning zou doen, zo beweerde de PS stelling. Daarop kwam wel wat reactie binnen de kern: “Besefte de PS wel wat men deed voor de volgende regering, als erfenis? En wilde Magnette dat dan, als hij aan een Vivaldi II dacht?“. Zeker cd&v en de twee liberale partijen wilden doorduwen, terwijl Groen en Vooruit meer in het midden van de discusssie zaten.
•Maar vooral Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet maakte het wel bont: hij had een plan voorbereid om exact 0 procent inspanningen te doen, de komende jaren. Integendeel, hij opperde doodleuk om meteen de leden van de Hoge Raad voor Financiën te vervangen, met “hun ouderwetse en orthodoxe ideeën over schulden“. Daarbij schilderde Gilkinet het af alsof die raad zou volgestopt zijn met rechtse lieden, door de vorige Zweedse coalitie. Nochtans heeft ook de PS wel mensen met een ‘rood’ label in die raad.
•Maar Gilkinet wilde vooral “investeringen” en de “sociale cohesie” bewaren. Dat Ecolo de afgelopen weken voorstellen lanceerde zoals werknemers drie dagen afwezig laten zijn zonder een doktersbriefje, maakte het allemaal niet bepaald geloofwaardig: de kloof in sociaal-economische visie gaapte plots wel héél groot in het kabinet.
•Alleen, over één zaak was Vivaldi het wel eens: er is al een hele grote inspanning gedaan in maart, en men wil eerst wel kijken hoe die maatregelen nu uitpakken. Vandaar dat men hoe dan ook de 0,6 procent die al in maart bespaard is voor volgend jaar wil meetellen: zo komt men aan nog 0,2 procent extra in 2024. Dan maakt dat samen een inspanning van 0,8 procent, net zoveel als diegene die in 2025 en 2026 zal moeten volgen.
•Dat is een beetje voluntaristische rekenkunde, maar daar lijkt iedereen toch mee te kunnen leven, tegen vrijdag, wanneer de kern de knoop moet doorhakken. “Ik weet dat iedereen van de oppositie nu al zegt dat het niet zal volstaan, maar het is toch een grote inspanning die iedereen doet. Elk departement moet zich een beetje pijn doen op die manier”, zo stelde een liberale bron na afloop.

The Big Picture: De erfenis voor de opvolger van De Croo wordt loodzwaar.
•Meteen zou de huidige regering dan ook vastleggen wat de volgende ploeg (in principe) moet volgen, als financieel traject. Voor 2025 en 2026 komt er dan nog een bijkomende inspanning van telkens 5 miljard euro, of 0,8 procent van het bbp, die moet ‘gevonden’ worden op de begroting. Enkel op die manier komt dan een tekort van 2,9 procent van het bbp in zicht, in 2026. Dat is een gruwelijk karwij, in een federale begroting waar hoe dan ook al niet zoveel ruimte is.
•De kosten van de sociale zekerheid stijgen door de vergrijzing immers nog fors, en daarnaast is er dus steeds minder ruimte om nog miljarden te gaan ‘vinden’. Enkel nieuwe taksen lijken dan een uitkomst, maar daar gruwt de rechterzijde van, in een land dat al één van de hoogst belaste ter wereld is.
•Plus: realistisch is dat niet. Want de begrotingscontrole van 2025 gebeurt normaal in oktober 2024. Maar tegen dan verwachten dat er een federale regering is, lijkt utopisch. Zeker omdat er nog gemeenteraadsverkiezingen volgen diezelfde maand.
•“Het zal in elk geval de nodige druk creëren om snel een ploeg te vormen, en mogelijks het communautaire gedraai en gekeer te vergeten, om te focussen op het sociaal-economische”, zo sneert een topper binnen Vivaldi naar de N-VA. De munitie wordt in elk geval voorbereid om in 2024, na de verkiezingen, mogelijks snel te gaan, onder “internationale druk”, met een nieuwe regering, een Vivaldi II bijvoorbeeld.
•Enig lichtpunt: de hervormingen die de huidige ploeg nog wil doen voor de zomer. Want zowel de pensioenhervorming als de fiscale hervorming kunnen wel de begroting structureel gezonder maken, los van alle besparingsoefeningen op de begroting. De vraag is alleen hoeveel marge daar is, opnieuw bij de Franstalige linkerflank. De kans op een grote budgettaire impact lijkt eerder klein.

Gevolgd: De Kamer en het Vlaams Parlement schaften de 20 procent extra boven het pensioenplafond gisteren af. Het Waals Parlement aarzelt.
•Zelden ging het sneller, dan gisteren in het Vlaams Parlement en de Kamer: ’s ochtends pookte PVDA het vuur op over de pensioenen van de Vlaamse Parlementsleden, nadat uit een nota in de Kamer ook al gebleken was dat voor de Kamerleden blijkbaar toch een uitzondering op het plafond-Wijninckx bestond, en men daar tot 20 procent boven kon gaan.
•Op de middag had het Bureau van het Vlaams Parlement die regeling, waar een 15 oud-Parlementsleden gebruik van maken, al afgeschaft. Het halfrond bekrachtigde dat in de namiddag. Het besef dat dit op geen enkele manier te verantwoorden viel, na al de heisa rond illegale pensioenconstructies van het toppersoneel en de oud-Kamervoorzitter, leek er snel te komen.
•In de Kamer duurde het, zoals gebruikelijk, een tikje langer. Alweer moest het Bureau daar een chaotische bijeenkomst, geleid door voorzitster Eliane Tillieux (PS) ondergaan, waarbij documenten niet vertaald waren, en er geen lijn zat in de discussie.
•Toch besliste men uiteindelijk ook daar om de regeling om het plafond Wijninckx te doorbreken met 20 procent in sommige gevallen, voortaan te schrappen. Bijna 50 oud-Kamerleden maakten daar nu wel gebruik van.
•Tegelijk werd ook beslist dat “heel het statuut van de Kamerleden” nu zal herzien worden. De vraag is hoe concreet dat voornemen nog gemaakt kan worden, één jaar voor verkiezingen. Pijnlijk detail: doordat een pak leden van het Bureau uren vast zaten in de vergadering, ging een commissievergadering over partijfinanciering met experten door, met welgeteld één Kamerlid van MR en de voorzitster van de PS als aanwezigen. Blijkbaar waren partijen niet in staat om vervangers te sturen, zo bericht Le Soir.
•Tegelijk baadde heel de discussie rond de pensioenen in een verhitte sfeer van “illegale constructies”, achterkamerpolitiek en ‘graaicultuur’: ook vanochtend kopte Het Laatste Nieuws schreeuwerig: “Maar wie gaat zijn extra’s terugbetalen?”. Nochtans zijn experten in pensioenrechten duidelijk daarover: de kans dat terugvorderen lukt, is nihil juridisch gezien.
•Op Radio 1 gaf oud-Parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA) een behoorlijk helder antwoord op die toon en aanpak: “Dat men nu dat allemaal, onder impuls van extreme partijen in de sfeer gaat trekken van ‘illegaal’, daar heb ik een probleem mee”, zo stelde die.
•Immers: er was altijd al een wettelijk kader voor het verhogen van dat fameuze Wijninckx-plafond met 20 procent, voor hoge ambtenaren, zo herhaalde Peumans wat ook gisteren bij verschillende partijen te horen was. De Senaat, het Vlaams Parlement, en later de Kamer pasten die wet vervolgens gewoon toe. “En dat het niet ‘transparant’ zou geweest zijn? Het stond gewoon in de reglementen van de pensioenkassen? Daar had iedereen die dat wilde weten, gewoon naar moeten gaan kijken dan? Er is nooit een achterkamer geweest”, zo stelde Peumans.
•Overigens hebben de kranten van DPG Media, waar Het Laatste Nieuws deel van uitmaakt, nog geen letter besteed deze week aan het nieuws dat hun bedrijfsleiding vergaderingen organiseerde met Bpost, tegen alle wettelijke regels in, om het krantencontract te manipuleren. Een gerechtelijk onderzoek loopt nochtans, net als een onderzoek van de concurrentiewaakhond. Een copieus etentje in het sterrenrestaurant Zilte tussen de grote bonzen bezegelde die zaak, waar miljoenen belastinggeld zo geregeld werden. “Wanneer gaat men die extra’s terugbetalen?”, is in die zin een terechte vraag.
•Overigens gaat de zaak iets harder aan Vlaamse kant: het Waals en Brussels Parlement hebben meer dan vermoedelijk ook een soortgelijke regeling, maar daar zit men nog in de ‘onderzoeksfase’.
•Vanmorgen verklaarde de voorzitter van het Waals Parlement, André Frédéric (PS) op de RTBF dat hij niet zeker is of ook de Waalse Parlementsleden er van gebruik maken, maar “in de loop van de week zullen we dit onderzoeken”. Dat is vreemd, want op de website van het Parlement staat de regeling zwart op wit beschreven. Ook het Brussels Parlement “onderzoekt de zaak” ondertussen.

Bron Business AM.

Kortom, telkens weer wordt het bewijs geleverd dat Vivaldi alles behalve goed werkt. Waar Vivaldi wél kampioen in speelt is: hete aardappelen doorschuiven naar de volgende regering.

De gezichtsuitsdrukking van onze zelfverklaarde toekomstige premier en zijn favoriete zielsgenote spreekt boekdelen.